Schemat prezentujący w pięciu etapach Ramowy plan pracy nad lekturą eseju Czesława Miłosza Zniewolony umysł. Etap pierwszy. Zapoznanie się z biografią autora w oparciu o katalog przedmiotowy (literatura na dany temat) i osobowy (literatura związana z pisarzem). Etap drugi. Sporządzenie spisu bibliografii do powyższego tematu i krótkiej notki biograficznej pisarza. Bibliografia. Opis punktów znajdujących się na schemacie: 1. A. Franaszek, Miłosz. Biografia, Kraków 2011. 2. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny PWN, t. 1, Warszawa 1984 (hasło: Miłosz Czesław). 3. L.M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939‑1991, Warszawa 1995. 4. Cz. Miłosz, Zniewolony umysł, Kraków 2004. 5. R. Matuszewski, Polska literatura współczesna, Warszawa 1981. 6. A. Zawada, Miłosz, Wrocław 1996. 7. Poznanie Miłosza. Studia i szkice o twórczości poety, pod red. J. Kwiatkowskiego, Kraków 1985. 8. Cz. Miłosz, Zniewolony umysł. Lekcja literatury z Czesławem Miłoszem i Włodzimierzem Boleckim, Kraków 1999. 9. J. Błoński, Miłosz jak świat, Kraków 1998. Notka biograficzna. Opis punktu znajdującego się na schemacie: 10. Czesław Miłosz, ps. Jan Syruč (1911–2004) – poeta, eseista, powieściopisarz, tłumacz i historyk literatury. Został w 1980 roku uhonorowany nagrodą Nobla w dziedzinie literatury jako pisarz, „który z bezkompromisową wnikliwością ujawnia zagrożenie człowieka w świecie pełnym gwałtownych konfliktów” (cyt. za L. M. Bartelski, Polscy pisarze współcześni 1939‑1991, Warszawa 1995, s. 266). Miłosz był wcześniej wielokrotnie wyróżniany, m.in. przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie (1957), PEN Club – za twórczość przekładową (1974). W roku 1994 został odznaczony Orderem Orła Białego. Od 1951 r. przebywał na emigracji (do 1956 r. we Francji, później w USA; w latach 1961‑1981 był wykładowcą języków i literatur słowiańskich w Berkeley). Światowy rozgłos zyskał jego utwór Zniewolony umysł (ukończony w 1951 r. wydany w 1953 r.). Przedstawiał bowiem uniwersalne mechanizmy systemów totalitarnych. Polski wydawca tego eseju na okładce książki zaznaczył: „Władze PRL miały się czego bać. W «Zniewolonym umyśle» Miłosz – jak nikt przed nim i nikt po nim - dokonał wiwisekcji totalitaryzmu, który po drugiej wojnie dotknął kraje Europy Wschodniej. W alegorycznych portretach czterech czołowych polskich pisarzy ukrytych pod kryptonimami: Alfa (Jerzy Andrzejewski), Beta (Tadeusz Borowski), Gamma (Jerzy Putrament) i Delta (Konstanty Ildefons Gałczyński) – opisał dramatyczne mechanizmy wyborów i postaw etycznych wobec stalinizmu. Obnażał grozę systemu, a jednocześnie próbował dociec przyczyn fascynacji nową wiarą i być może dlatego był tak dla władz niewygodny. W latach PRL „Zniewolony umysł” stał się biblią opozycji demokratycznej. Bezpieka zaciekle tropiła szmuglowane z Zachodu edycje książki. Opublikowany w kraju pod koniec lat 70. w drugim obiegu do 1989 r. doczekał się kilkunastu wydań. Pierwsza oficjalna edycja ukazała się rok później”. (Źródło: Cz. Miłosz, Zniewolony umysł, Kraków 2004). Etap trzeci. Sprawdzenie w dostępnych słownikach znaczeń terminów potrzebnych do analizy eseju Zniewolony umysł, np. emigracja, totalitaryzm, postawa moralna, człowiek moralny, stalinizm, leninizm. Opis punktów znajdujących się na schemacie: 11. Totalitaryzm. Totalitaryzm to system organizacji państwa polegający na ingerencji państwa we wszystkie dziedziny życia politycznego, społecznego i kulturalnego oraz na sprawowaniu nad nimi kontroli. (Źródło: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, t. 3, Warszawa 1995, s. 479). 12. Stalinizm. Stalinizm – okres historii Związku Radzieckiego i większości państw komunistycznych, charakteryzujący się głównie oficjalnym kultem wodza (J. Stalina), totalną kontrolą polityczną aparatu partyjno‑państwowego nad życiem społecznym i gospodarką, terrorem policyjnym i izolacją od świata zewnętrznego. (Źródło: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, t. 3, Warszawa 1995, s. 295). 13. Leninizm. Leninizm – system poglądów filozoficznych, ekonomicznych i społeczno‑politycznych oraz kierunek ideologiczny stworzony przez Lenina, będący kontynuacją i rozwinięciem marksizmu. (Źródło: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, t. 2, Warszawa 1995, s. 22). 14. Emigracja. Emigracja – opuszczenie kraju ojczystego, stałe lub czasowe osiedlenie się poza granicami ojczyzny; wychodźstwo. (Źródło: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, t. 1, Warszawa 1995, s. 506), 15. Człowiek moralny. Człowiek moralny – jednostka wartościowa społecznie, etyczna, szlachetna (moralny – oparty na zasadach postępowania uznanych za właściwe w określonych środowiskach i epokach historycznych, zgodny z tymi zasadami). (Źródło: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, t. 2, Warszawa 1995, s. 201). Etap czwarty. Teksty źródłowe dotyczące twórczości pisarza. Etap piąty. Refleksje współczesnego czytelnika. Opis punktu znajdującego się na schemacie: 16. Nikt tak jak on nie opowiedział światu i nam samym – barwnie, szczerze i bezlitośnie prawdziwie – dziejów naszej rodzinnej Europy. Nikt nam nie uświadomił tak przejrzyście, że żyjemy wśród nierozwiązywalnych dylematów, wśród nieusuwalnych sprzeczności, z których rodzi się prawda o świecie. Potrafił nazywać tę prawdę z czułością i odwagą. (Źródło: Adam Michnik – wypowiedź na obwolucie książki: Cz. Miłosz, Zniewolony umysł, Kraków 2004).