Schemat składa się z sześciu prostokątów. W jego centralnej części znajduje się prostokąt 1. ze stwierdzeniem: Musi istnieć byt konieczny, aby mogła istnieć przyroda złożona z wielu niekoniecznych bytów. "Zatem nie wszystkie byty, które istnieją, są [tylko] możliwe, ale musi istnieć rzeczywiście coś, czego istnienie jest konieczne. Wszystko zaś, co jest konieczne, albo ma skądinąd przyczynę swej konieczności, albo jej nie ma. […] Musimy więc przyjąć istnienie czegoś, co jest konieczne samo przez się, nie mające skądinąd przyczyny konieczności, lecz co jest przyczyną konieczności dla innych rzeczy, a co wszyscy nazywają Bogiem.". Źródło: św. Tomasz, Summa teologii, za: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999, s. 130. Kolejne prostokąty, otaczające prostokąt pierwszy, to: 2. Dlaczego byty, które istnieją w przyrodzie nie są konieczne, lecz tylko możliwe. Sformułuj odpowiedź własnymi słowami na podstawie cytatu: "Znajdujemy bowiem w przyrodzie rzeczy, które mogą istnieć; ponieważ stwierdzamy, że rodzą się i niszczeją, a więc z tego wynika, że mogą istnieć albo i nie istnieć.". Źródło: św. Tomasz, Summa teologii, za: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999, s. 130. 3. Dlaczego pośród wielu możliwych bytów musi istnieć jeden byt konieczny? Sformułuj odpowiedź własnymi słowami na podstawie cytatu: "Niemożliwe jest, by tego rodzaju rzeczy [które rodzą się i niszczeją, czyli możliwe] istniały zawsze; ponieważ to, co może nie istnieć, niekiedy nie istnieje. Zatem jeśli wszystkie rzeczy mogą nie istnieć, to niegdyś nic nie istniało w przyrodzie. Lecz jeśli to jest prawdą, to nawet teraz nic by nie istniało, ponieważ coś, co nie istnieje, zaczyna istnieć tylko przez coś, co istnieje. Jeśli przeto nic nie istniało, niemożliwe jest, by cokolwiek zaistniało; i w ten sposób nic by nie istniało, co, jak widzimy, jest fałszem.". Źródło: św. Tomasz, Summa teologii, za: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, WSiP, Warszawa 1999, s. 130. 4. Czym jest konieczność? W filozofii termin konieczność może odnosić się zarówno do stosunków między zdaniami (w logice), jak i do zjawisk, pojęć bądź też relacji między nimi (np. związków przyczynowych). Konieczne jest to, co nie może nie być. Kiedy mówimy więc, że istnienie pewnego bytu jest konieczne rozumiemy przez to, że byt ten nie powstaje i nie ginie, ale zawsze jest. 5. Czym jest możliwość? Możliwość ma w filozofii wiele znaczeń. W kontekście trzeciej drogi Tomasza, możemy rozumieć ją jako zaistnienie bytu, który aktualnie (czyli w danym momencie), nie istnieje, dzięki działaniu przyczyny zewnętrznej wobec tego bytu. Takie znaczenie możliwości wywodzi się od arabskiego filozofa Awicenny (980-1037). 6. Kontekst: jak święty Tomasz dowodził istnienia Boga? Tomasz dał pięć dowodów istnienia Boga, które są wszakże jednego typu, stanowią warianty tej samej myśli, Pierwszy dowód (ex motu) z istnienia ruchu wnosi, że istnieje pierwsza przyczyna ruchu; drugi (ex ratione causae efficientis) z niesamoistności świata wnosi, że istnieje istota samoistna będąca przyczyną świata; trzeci (ex possibili et necessario) z przypadkowości rzeczy wnosi, że istnieje poza nimi istota konieczna; czwarty (ex gradibus perfectionis) z faktu, że istnieją istoty różnej doskonałości, wnosi, iż istnieje istota najdoskonalsza; wreszcie piąty (ex gubernatione rerum) z powszechnej celowości przyrody wnosi, że istnieje istota najwyższa, rządząca przyrodą a działająca celowo. Wszystkie te dowody są typu kosmologicznego. Wszystkie opierają się na założeniu, że szereg przyczyn nie może iść w nieskończoność, lecz musi istnieć przyczyna pierwsza. Źródło: Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, tom 1, Filozofia starożytna i średniowieczna, PWN, Warszawa 2014, s. 313.