Akt drugi. Krogstad. (…) Gdyby się pani zdecydowała porzucić męża i dzieci… Nora. Uczynię to! Krogstad. Albo gdyby pani chciała zrobić jeszcze coś gorszego. Nora. Skąd pan wie? Krogstad. To niech pani zaniecha. (…) Mam w kieszeni list do męża pani. Nora. Napisał pan w nim wszystko? Krogstad. Ale bardzo oględnie… (…) Chcę zostać w banku i otrzymać awans. Mąż pani będzie musiał pomyśleć o posadzie dla mnie, która by… Warstwa formalna. Fragment tekstu: Gdyby się pani zdecydowała porzucić męża i dzieci. Uczynię to! Albo gdyby pani chciała zrobić jeszcze coś gorszego. Skąd pan wie? To niech pani zaniecha (…). Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog dyskusyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Mam w kieszeni list do męża pani. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Rekwizyt pełniący funkcję dramatyczną. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Chcę zostać w banku i otrzymać awans. Mąż pani będzie musiał pomyśleć o posadzie dla mnie, która by… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Dialog dyskusyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Gdyby się pani zdecydowała porzucić męża i dzieci… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Krogstad obawia się, że jego szantaż może pchnąć Norę do desperackiego kroku, co pokrzyżowałoby jego plany. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Albo gdyby pani chciała zrobić jeszcze coś gorszego. Skąd pan wie? To niech pani zaniecha. (…) Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora nosi się z zamiarem samobójstwa. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Mam w kieszeni list do męża pani. Napisał pan w nim wszystko? Ale bardzo oględnie… (…) Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Ujawnienie prawdy jest dla Nory katastrofą. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Chcę zostać w banku i otrzymać awans. Mąż pani będzie musiał pomyśleć o posadzie dla mnie, która by… 7. Krogstad chce wykorzystać objęcie przez Helmera funkcji dyrektora banku dla własnej kariery.

Nora. Nigdy tego nie zrobi! (…) Krogstad. No tak, teraz jest już pani o wszystkim uprzedzona. Proszę nie robić głupstw. Będę czekać odpowiedzi Helmera na mój list. Niech pani pamięta, że to mąż pani sam zepchnął mnie na tę drogę. Nigdy mu tego nie przebaczę. Żegnam panią. Nora. Podbiega ku drzwiom, uchyla je, nasłuchuje. Wychodzi, nie zostawia listu. Nie, nie to chyba niemożliwe! Szeroko otwiera drzwi. Co to znaczy? Stanął na schodach… Zastanawia się? Czyżby miał… Słychać szelest listu wrzuconego do skrzynki, potem głos kroków odchodzącego Krogstada. Nora wydaje okrzyk przerażenia, biegnie do stołu, który stoi przy kanapie. Po chwili milczenia. List jest w skrzynce! Podkrada się ku drzwiom. Leży w skrzynce. Torwaldzie, Torwaldzie, jesteśmy zgubieni! Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nigdy tego nie zrobi! No tak, teraz jest już pani o wszystkim uprzedzona. Proszę nie robić głupstw. Będę czekać odpowiedzi Helmera na mój list. Niech pani pamięta, że to mąż pani sam zepchnął mnie na tę drogę. Nigdy mu tego nie przebaczę. Żegnam panią. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog dyskusyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Podbiega ku drzwiom, uchyla je, nasłuchuje. Szeroko otwiera drzwi. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Ruch sceniczny buduje napięcie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Słychać szelest listu wrzuconego do skrzynki, potem głos kroków odchodzącego Krogstada. Nora wydaje okrzyk przerażenia, biegnie do stołu, który stoi przy kanapie. Po chwili milczenia. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Dźwięk oraz milczenie pełnią funkcję dramatyczną. Warstwa formalna. Fragment tekstu: List jest w skrzynce! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Kulminacyjny punkt akcji. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Nigdy tego nie zrobi! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora jest przekonana o nieskazitelnej uczciwości męża. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: No tak, teraz jest już pani o wszystkim uprzedzona. Proszę nie robić głupstw. Będę czekać odpowiedzi Helmera na mój list. Niech pani pamięta, że to mąż pani sam zepchnął mnie na tę drogę. Nigdy mu tego nie przebaczę. Żegnam panią. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Krogstad ma zamiar pozostawić list — jego motywacją jest również chęć zemsty (po objęciu funkcji dyrektora banku Helmer zapowiedział, że go zwolni). Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wychodzi, nie zostawia listu. Nie, nie to chyba niemożliwe! Co to znaczy? Stanął na schodach… Zastanawia się? Czyżby miał… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Nora łudzi się jeszcze przez chwilę, że Krogstad odstąpi od swego zamiaru. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Słychać szelest listu wrzuconego do skrzynki, potem głos kroków odchodzącego Krogstada. Nora wydaje okrzyk przerażenia, biegnie do stołu, który stoi przy kanapie. Po chwili milczenia. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Krzyk Nory jest odpowiedzią na szelest listu wrzucanego do skrzynki; wyraża jej przerażenie i bezsilność, podobnie jak następująca po nim chwila milczenia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: List w skrzynce! Leży w skrzynce. Torwaldzie, Torwaldzie, jesteśmy zgubieni! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Nora odbiera całą sytuację nie jako zagrożenie dla siebie, ale dla całej rodziny, jako katastrofę.

Pani Linde. Wchodzi z kostiumem w ręku. No tak, teraz jest wszystko w porządku. Może przymierzysz? Nora. Cichym, zachrypłym głosem. Krystyno, chodź tu bliżej!... Pani Linde. Rzuca kostium na kanapę. Co ci jest? Wyglądasz tak dziwnie!... Nora. Przybliż się! Widzisz ten list? Tam, w skrzynce za kratką. Pani Linde. Tak, widzę. Nora. To od Krogstada. Pani Linde. Noro! Krogstad pożyczył ci pieniądze?! Nora. Tak. Teraz Torwald dowie się o wszystkim. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Wchodzi z kostiumem w ręku. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Kontrast. Warstwa formalna. Fragment tekstu: No tak, teraz jest wszystko w porządku. Może przymierzysz? Krystyno, chodź tu bliżej!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Dialog sytuacyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Cichym, zachrypłym głosem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Sposób wypowiada kwestii oddaje psychiczny stan bohaterki. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Rzuca kostium na kanapę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Gest podkreśla emocjonalne reakcje bohaterki. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Co ci jest? Wyglądasz tak dziwnie!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Dialog zawiera informację na temat wyglądu postaci. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Przybliż się! Widzisz ten list? Tam, w skrzynce za kratką. Tak, widzę. To od Krogstada. Noro! Krogstad pożyczył ci pieniądze?! Tak. Teraz Torwald dowie się o wszystkim. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Dialog sytuacyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wchodzi z kostiumem w ręku. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Pani Linde przynosi włoski kostium, w którym Nora ma wystąpić na balu. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Co ci jest? Wyglądasz tak dziwnie!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Nora nie jest w stanie ukryć swego wzburzenia, nie potrafi się opanować. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Tak, widzę. Noro! Krogstad pożyczył ci pieniądze?! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Pani Linde domyśla się szybko tego, do czego we wcześniejszej rozmowie z nią nie przyznała się Nora.

Pani Linde. Wierz mi Noro, tak będzie dla was obojga najlepiej. Nora. Nie wiesz jeszcze wszystkiego. Sfałszowałam podpis! Pani Linde. Noro! Na miłość boską… Nora. O jedno cię tylko proszę: żebyś była moim świadkiem! Pani Linde. Jak to świadkiem? Cóż ja mam… Nora. Gdyby mi się pomieszało w głowie, a to się może łatwo zdarzyć… Pani Linde. Noro! Nora. Albo gdyby mi się miało przytrafić coś innego… Coś takiego, że nie byłoby mnie tutaj… Pani Linde. Noro, Noro, sama nie wiesz, co mówisz! Warstwa formalna. Fragment tekstu: O jedno cię tylko proszę: żebyś była moim świadkiem! Gdyby mi się pomieszało w głowie, a to się może łatwo zdarzyć… Albo gdyby mi się miało przytrafić coś innego… Coś takiego, że nie byłoby mnie tutaj… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Wypowiedzi Nory składają się z urywanych zdań, aluzji i niedomówień — nacechowane emocjonalnie wypowiedzi dynamizują dialog. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wierz mi Noro, tak będzie dla was obojga najlepiej. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Pani Linde jest rzeczniczką prawdy — uważa, że między mężem i żoną nie powinny istnieć żadne tajemnice. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: O jedno cię tylko proszę: żebyś była moim świadkiem! Albo gdyby mi się miało przytrafić coś innego… Coś takiego, że nie byłoby mnie tutaj… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Wypowiedzi Nory składają się z urywanych zdań, aluzji i niedomówień — nacechowane emocjonalnie wypowiedzi dynamizują dialog.

Nora. …i gdyby potem ktoś chciał wziąć całą winę na siebie… Pani Linde. Dobrze już, ale jak możesz przypuszczać… Nora. Wtedy masz zaświadczyć, że to nieprawda. Wiem doskonale, co mówię, jestem przy zdrowych zmysłach i powiadam ci: nikt o tym nie wiedział, ja sama zrobiłam to wszystko! Nie zapomnij! (…) Pani Linde. Pójdę do Krogstada, pomówię z nim. (…) był czas, kiedy chętnie zrobiłby dla mnie wszystko. (…) Krogstad musi pod pierwszym lepszym pretekstem zażądać zwrotu listu, zanim Helmer go przeczyta. Nora. O tej porze Torwald zwykle… Pani Linde. Nie dopuść do tego, idź do jego pokoju i zatrzymaj go. Zaraz wracam! Wychodzi przez drzwi wejściowe. (…). Warstwa formalna. Fragment tekstu: (…) był czas, kiedy chętnie zrobiłby dla mnie wszystko. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Pani Linde przejmuje inicjatywę. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: …i gdyby potem ktoś chciał wziąć całą winę na siebie… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Nora obawia się, że Torwald chciałby wziąć całą winę na siebie. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wtedy masz zaświadczyć, że to nieprawda. Wiem doskonale, co mówię, jestem przy zdrowych zmysłach i powiadam ci: nikt o tym nie wiedział, ja sama zrobiłam to wszystko! Nie zapomnij! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Norze zależy na dobrym imieniu Torwalda, jest gotowa się poświęcić dla niego i dobra rodziny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: (…) był czas, kiedy chętnie zrobiłby dla mnie wszystko. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Słowa Pani Linde są aluzją do uczuć łączących ją niegdyś z Krogstadem. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Pójdę do Krogstada, pomówię z nim. (…) był czas, kiedy chętnie zrobiłby dla mnie wszystko. (…) Krogstad musi pod pierwszym lepszym pretekstem zażądać zwrotu listu, zanim Helmer go przeczyta. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Linde, mimo dwuznacznego moralnie charakteru sytuacji, pragnie pomóc przyjaciółce. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: O tej porze Torwald zwykle… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Nora obawia się, że może być już za późno, ponieważ Helmer właśnie o tej porze odbiera pocztę. Jedynym wyjściem jest powstrzymanie Torwalda przed zaglądnięciem do skrzynki.

Helmer. Ależ, droga Noro, masz taki zmęczony wyraz twarzy. Ćwiczyłaś się w tańcu? Nora. Nie, jeszcze nie zaczęłam. Helmer. Ćwiczenie jest potrzebne. Nie zaniedbuj tego! Nora. Tak, bardzo potrzebne, Torwaldzie. Ale bez ciebie nie umiem sobie z niczym poradzić. Wyszłam zupełnie z wprawy, wszystko pozapominałam. Helmer. Odświeżymy to bez trudu… Nora. Tak, dopomóż mi… Przyrzekasz? Taki mnie lęk ogarnia przed ludźmi, którzy jutro będą na zabawie… Musisz mi poświęcić cały dzisiejszy wieczór. Nie będziesz nad niczym pracować, nie weźmiesz piórka do ręki? Zgoda, Torwaldzie? Helmer. Przyrzekam, że dziś wieczór będę całkowicie do twojej dyspozycji, moje ty bezradne maleństwo! Ale wpierw muszę… Idzie w kierunku drzwi wejściowych. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ależ, droga Noro, masz taki zmęczony wyraz twarzy. Ćwiczyłaś się w tańcu? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Tekst główny dostarcza informacji na temat mimiki postaci. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ćwiczenie jest potrzebne. Nie zaniedbuj tego! Tak, bardzo potrzebne, Torwaldzie. Ale bez ciebie nie umiem sobie z niczym poradzić. Wyszłam zupełnie z wprawy, wszystko pozapominałam. Odświeżymy to bez trudu… Tak, dopomóż mi… Przyrzekasz? Taki mnie lęk ogarnia przed ludźmi, którzy jutro będą na zabawie… Musisz mi poświęcić cały dzisiejszy wieczór. Nie będziesz nad niczym pracować, nie weźmiesz piórka do ręki? Zgoda, Torwaldzie? Przyrzekam, że dziś wieczór będę całkowicie do twojej dyspozycji, moje ty bezradne maleństwo! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Dialog sytuacyjny przechodzi w dialog dyskusyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ale wpierw muszę… Idzie w kierunku drzwi wejściowych. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Ruch sceniczny buduje napięcie. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Nie, jeszcze nie zaczęłam. Tak, bardzo potrzebne, Torwaldzie. Ale bez ciebie nie umiem sobie z niczym poradzić. Wyszłam zupełnie z wprawy, wszystko pozapominałam. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Nora umiejętnie stara się ukryć prawdziwą przyczynę swego zdenerwowania, pragnąc jednocześnie zapobiec temu, by Torwald odebrał list od Krogstada. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Tak, dopomóż mi… Przyrzekasz? Taki mnie lęk ogarnia przed ludźmi, którzy jutro będą na zabawie… Musisz mi poświęcić cały dzisiejszy wieczór. Nie będziesz nad niczym pracować, nie weźmiesz piórka do ręki? Zgoda, Torwaldzie? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora jest naprawdę przestraszona, jednak przyczyną jej lęku nie jest obawa przed nieudanym „występem” na balu, lecz list Krogstada. Jej stan jest jednak na tyle przekonujący, że Helmer ulega jej prośbom. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ale wpierw muszę… Idzie w kierunku drzwi wejściowych. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Torwald chce sprawdzić pocztę.

Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nora. Nie, nie, nie rób tego Torwaldzie! Dlaczego? Proszę cię Torwaldzie… Na pewno nie ma żadnego listu! Ależ pozwól mi sprawdzić! A to dopiero niespodzianka! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dynamiczny dialog sytuacyjny — zdania wykrzyknikowe. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Idzie w stronę przedpokoju. Nora siada przy pianinie, zaczyna grać tarantelę. Helmer zatrzymuje się przy drzwiach. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Muzyka pełni funkcję dramatyczną (retardacja). Warstwa formalna. Fragment tekstu: Jeżeli nie zrobimy próby, mój taniec skończy się fiaskiem! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Dialog dyskusyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Czego tam szukasz? Nie, nie, nie rób tego Torwaldzie! Proszę cię Torwaldzie… Na pewno nie ma żadnego listu! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Nora gwałtownie stara się odsunąć jak najdalej moment przeczytania listu przez męża. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Jeżeli nie zrobimy próby, mój taniec skończy się fiaskiem! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora stara się skłonić Torwalda, by poświęcił jej jak najwięcej czasu, opóźniając tym samym moment odebrania listu Krogstada.

Helmer. Podchodzi do niej. Naprawdę się tak lękasz? Nora. Okropnie! Zacznijmy próbę przed kolacją. Usiądź, drogi Torwaldzie, akompaniuj mi, poprawiaj i dawaj wskazówki… Helmer. Skoro sobie tego życzysz — jak najchętniej! Siada przy pianinie. Nora. Wyciąga z pudła długi, barwny szal tamburyn; opasuje się szalem, wybiega na front sceny. Graj teraz, chcę tańczyć! Helmer. Akompaniuje, Nora tańczy, Rank stojąc przy pianinie za Helmerem obserwuje jej taniec. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Naprawdę się tak lękasz? Okropnie! Zacznijmy próbę przed kolacją. Usiądź, drogi Torwaldzie, akompaniuj mi, poprawiaj i dawaj wskazówki… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog dyskusyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Wyciąga z pudła długi, barwny szal tamburyn; opasuje się szalem, wybiega na front sceny. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Kostium (teatralizacja). Informuje na temat ruchu scenicznego i gestu podkreślają emocjonalne napięcie Nory. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Akompaniuje, Nora tańczy, Rank stojąc przy pianinie za Helmerem obserwuje jej taniec. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Akompaniuje, Nora tańczy, Rank stojąc przy pianinie za Helmerem obserwuje jej taniec. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Skoro sobie tego życzysz — jak najchętniej! Siada przy pianinie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Nora osiąga zamierzony cel. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wyciąga z pudła długi, barwny szal tamburyn; opasuje się szalem, wybiega na front sceny. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora, jeszcze zdenerwowana całą sytuacją, pospiesznie ubiera się w kostium, w którym ma wystąpić na balu (stara się przygotować widowisko dla Helmera). Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Akompaniuje, Nora tańczy, Rank stojąc przy pianinie za Helmerem obserwuje jej taniec. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Rank jest widzem — Nora tańczy także dla Ranka, który jest nią zafascynowany.

Helmer. Przestaje nagle grać. Nie, nie to jakoś nie idzie… Nora. Śmiejąc się. A nie mówiłam? Rank. Pozwól, może ja spróbuję… Helmer. Wstaje z taboretu. Dobrze, graj ty, a ja tymczasem będę kontrolował jej taniec i zwracał uwagę na niedociągnięcia. Rank zaczyna grać, Nora tańczy coraz bardziej żywiołowo, Helmer stojąc przy kominku raz po raz rzuca podczas tańca uwagi, wydaje się, że Nora ich nie słyszy. Włosy jej się rozluźniły, opadły na ramiona, Nora nie zważa na to, tańczy dalej. (…) Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nie, nie to jakoś nie idzie… A nie mówiłam? Pozwól, może ja spróbuję… Dobrze, graj ty, a ja tymczasem będę kontrolował jej taniec i zwracał uwagę na niedociągnięcia. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog sytuacyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: A nie mówiłam? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Nora celowo tańczy nieporadnie, by odwieść Helmera od zamiaru przeglądania korespondencji i aby przekonać go, że musi poświęcić jej dużo czasu na ćwiczenie taranteli. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Rank zaczyna grać, Nora tańczy coraz bardziej żywiołowo, Helmer stojąc przy kominku raz po raz rzuca podczas tańca uwagi, wydaje się, że Nora ich nie słyszy. Włosy jej się rozluźniły, opadły na ramiona, Nora nie zważa na to, tańczy dalej. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Nora, paradoksalnie, zakładając przebranie, staje się sobą — tarantela była jej „popisowym numerem”, ulubioną rozrywką Helmera. Jednak tym razem Nora przekroczyła konwencje zabawy, wpadając w trans, wkładając w taniec cały swój lęk i frustrację. Nora tańczy nie tylko po to, by zatrzymać Helmera, ale robi to również dla Ranka, o czym świadczy manifestujący się w jej tańcu erotyzm, który razi Torwalda.

Helmer. Ależ, najdroższa moja Noro, tańczysz tak, jakby w tym tańcu szło o śmierć i życie! Nora. Bo tak jest w istocie!... Helmer. Przestań grać, Rank, przecież to czysty obłęd… Przestań powiadam! Nora. Sam więc przyznajesz, że trzeba się mną zająć. Musisz ćwiczyć ze mną ile tylko się da. Zrobisz to, Torwaldzie? Helmer. Dobrze. Nora. Ani dziś, ani jutro nie wolno ci myśleć o niczym innym. Nie otworzysz żadnego listu, nawet nie podejdziesz do skrzynki… Helmer. Ciągle jeszcze boisz się tego człowieka?... Nora. Po trosze… Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ależ, najdroższa moja Noro, tańczysz tak, jakby w tym tańcu szło o śmierć i życie! Bo tak jest w istocie!... Przestań grać, Rank, przecież to czysty obłęd… Przestań powiadam! Sam więc przyznajesz, że trzeba się mną zająć. Musisz ćwiczyć ze mną ile tylko się da. Zrobisz to, Torwaldzie? Dobrze. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog sytuacyjny przechodzi w dialog dyskusyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ani dziś, ani jutro nie wolno ci myśleć o niczym innym. Nie otworzysz żadnego listu, nawet nie podejdziesz do skrzynki… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Dialog dyskusyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ależ, najdroższa moja Noro, tańczysz tak, jakby w tym tańcu szło o śmierć i życie! Przestań grać, Rank, przecież to czysty obłęd… Przestań powiadam! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Nora, paradoksalnie, zakładając przebranie, staje się sobą – tarantela była jej „popisowym numerem”, ulubioną rozrywką Helmera. Jednak tym razem Nora przekroczyła konwencje zabawy, wpadając w trans, wkładając w taniec cały swój lęk i frustrację. Nora tańczy nie tylko po to, by zatrzymać Helmera, ale robi to również dla Ranka, o czym świadczy manifestujący się w jej tańcu erotyzm, który razi Torwalda. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Sam więc przyznajesz, że trzeba się mną zająć. Musisz ćwiczyć ze mną ile tylko się da. Zrobisz to, Torwaldzie? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Nora kategorycznie nakazuje Helmerowi zajęcie się wyłącznie nią – w przeciwieństwie do wcześniejszych rozmów z mężem, teraz jest zdecydowana i stanowcza. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ciągle jeszcze boisz się tego człowieka?... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Helmer domyśla się przyczyny niepokoju Nory.

Helmer. Widzę po tobie, że tam w skrzynce jest jakiś list od niego. Nora. Nie wiem. Może. Ale nie wolno ci go w tej chwili czytać, nie chcę, by coś stanęło między nami, zanim to wszystko się skończy… Rank. Do Helmera. Nie sprzeciwiaj się jej. Helmer. Otaczając ją ramieniem. Dobrze, niech tak będzie, jak chce moja dziecina. Ale jutro w nocy, po balu… Nora. Odzyskasz swobodę. (…) Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nie wiem. Może. Ale nie wolno ci go w tej chwili czytać, nie chcę, by coś stanęło między nami, zanim to wszystko się skończy… Nie sprzeciwiaj się jej. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog dyskusyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ale jutro w nocy, po balu… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Czas nabiera złowróżbnego znaczenia. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Odzyskasz swobodę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Rozmowa ma dwuznaczny charakter. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Widzę po tobie, że tam w skrzynce jest jakiś list od niego. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Helmer domyśla się przyczyny niepokoju Nory. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Nie sprzeciwiaj się jej. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Rank przychodzi Norze z pomocą, ostatecznie przekonując Helmera. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Dobrze, niech tak będzie, jak chce moja dziecina. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Spełnienie prośby Nory jest czasowym zawieszeniem władzy męża. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ale jutro w nocy, po balu… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Wypowiedź Helmera, nieświadomego sytuacji, zawiera zapowiedź katastrofy. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Odzyskasz swobodę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Najbliższa doba to czas beztroskiej zabawy, która dla Nory ma charakter pożegnania z dotychczasowym życiem – świadczy o tym ostatnia kwestia bohaterki, pozornie pozbawiona głębszego znaczenia.

Akt trzeci. (…) Nora. Dotyka różnych rzeczy z obłędnym wyrazem twarzy, chwyta domino Helmera, zarzuca je na siebie, mówi półgłosem. Nigdy go nie zobaczyć! Nigdy, nigdy! (zarzuca szal na głowę) I dzieci nigdy nie ujrzeć! Nigdy! O, ta czarna, lodowata woda. Ta otchłań… żeby to już było po wszystkim! Teraz trzyma go w ręku, teraz go czyta. Nie, nie jeszcze nie! Bądź zdrów, Torwaldzie, bądźcie zdrowe moje dzieciątka! Zanim zdążyła dobiec do przedpokoju, Helmer staje w szeroko otwartych drzwiach swego pokoju z otwartym listem w ręku. Helmer. Noro! Nora z głośnym okrzykiem. Ach! Helmer. Co takiego? Czy wiesz, co jest w tym liście? Warstwa formalna. Fragment tekstu: Dotyka różnych rzeczy z obłędnym wyrazem twarzy, chwyta domino Helmera, zarzuca je na siebie, mówi półgłosem. (zarzuca szal na głowę) Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Gesty Nory oddają jej emocjonalne wzburzenie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nigdy go nie zobaczyć! Nigdy, nigdy! I dzieci nigdy nie ujrzeć! Nigdy! O, ta czarna, lodowata woda. Ta otchłań… żeby to już było po wszystkim! Teraz trzyma go w ręku, teraz go czyta. Nie, nie jeszcze nie! Bądź zdrów, Torwaldzie, bądźcie zdrowe moje dzieciątka! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Monolog — uprawdopodobniony psychologicznie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Zanim zdążyła dobiec do przedpokoju, Helmer staje w szeroko otwartych drzwiach swego pokoju z otwartym listem w ręku. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Zwrot akcji. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Noro! Ach! Co takiego? Czy wiesz, co jest w tym liście? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Dialog sytuacyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Dotyka różnych rzeczy z obłędnym wyrazem twarzy, chwyta domino Helmera, zarzuca je na siebie, mówi półgłosem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora w panice opuszcza dom, by popełnić samobójstwo. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Nigdy go nie zobaczyć! Nigdy, nigdy! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Desperacka decyzja Nory jest poświęceniem dla Torwalda — wynika z miłości do niego. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Zanim zdążyła dobiec do przedpokoju, Helmer staje w szeroko otwartych drzwiach swego pokoju z otwartym listem w ręku. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: Wejście Helmera przeszkadza Norze w realizacji powziętej decyzji.

Nora. Wiem. Puść mnie! Pozwól mi odejść! Helmer. Zatrzymuje ją. Dokąd chcesz pójść? Nora (…) Pozwól mi odejść. Nie chcę, żebyś za to pokutował, żebyś brał to na siebie! Helmer. Tylko bez komedii. (zamyka drzwi do przedpokoju) Zostaniesz tutaj i będziesz się tłumaczyła. Czy rozumiesz, coś uczyniła? Odpowiadaj! Rozumiesz? Nora. Nie spuszcza z niego wzroku, mówi coraz dobitniej. Tak, teraz dopiero zaczynam wszystko rozumieć. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Wiem. Puść mnie! Pozwól mi odejść! Dokąd chcesz pójść? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog sytuacyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Pozwól mi odejść. Nie chcę, żebyś za to pokutował, żebyś brał to na siebie! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Dialog dyskusyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nie spuszcza z niego wzroku, mówi coraz dobitniej. Tak, teraz dopiero zaczynam wszystko rozumieć. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Gesty bohaterki ukazują zmianę jej stanu emocjonalnego. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Tylko bez komedii. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Szczere zachowanie Nory Helmer odbiera jako udawanie. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Nie spuszcza z niego wzroku, mówi coraz dobitniej. Tak, teraz dopiero zaczynam wszystko rozumieć. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: Reakcja Helmera, która jest dla Nory zaskoczeniem, sprawia, że bohaterka uspokaja się, rozpacz ustępuje miejsca opanowaniu. Nora zaczyna uświadamiać sobie, jakim człowiekiem jest jej mąż.

Helmer. Chodząc po pokoju. Jakież potworne przebudzenie! W ciągu tych ośmiu lat ta kobieta, radość moja i dusza, oszukiwała mnie, okłamywała i, co o wiele gorsze jeszcze, dopuszczała się przestępstw! Jakież to wstrętne, obrzydliwe, ohydne!... Nora milczy nie spuszczają z niego wzroku. Helmer staje przed nią (…) Zrujnowałaś całe moje szczęście, zniszczyłaś całą mają przyszłość!... Na samą myśl o tym przerażenie mnie ogarnia. Jestem w mocy człowieka bez skrupułów, może ze mną robić, co zechce, wymagać ode mnie, co mu się podoba, rozkazywać mi — a ja muszę przyjmować to w milczeniu. Za sprawą lekkomyślnej kobiety. Jakże żałosny czeka mnie koniec!... (…) sprawa musi być załatwiona za wszelką cenę! — Co się tyczy nas dwojga, to stosunek nasz nie ulegnie na pozór żadnej zmianie. Oczywiście w oczach świata. Zostaniesz tutaj. Ale nie pozwolę, byś wychowywała dzieci, nie śmiałbym ci ich powierzyć. I takie słowa muszę mówić do kobiety, którą tak gorąco kochałem, którą jeszcze dziś… Ale tak być musi. Od dziś nie chodzi już o szczęście, trzeba ratować gruzy, resztki, pozory… Dzwonek, Helmer drgnął. Co takiego? O tak późnej porze? Czyżby to najokropniejsze?... czyżby miał? Ukryj się, Noro! Powiedz, że jesteś chora! Nora stoi bez ruchu. Helmer idzie ku drzwiom, otwiera je. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Jakież potworne przebudzenie! W ciągu tych ośmiu lat ta kobieta, radość moja i dusza, oszukiwała mnie, okłamywała i, co o wiele gorsze jeszcze, dopuszczała się przestępstw! Jakież to wstrętne, obrzydliwe, ohydne!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Wypowiedź monologowa. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nora milczy nie spuszczają z niego wzroku. Helmer staje przed nią (…) Zrujnowałaś całe moje szczęście, zniszczyłaś całą mają przyszłość!... Na samą myśl o tym przerażenie mnie ogarnia. Jestem w mocy człowieka bez skrupułów, może ze mną robić, co zechce, wymagać ode mnie, co mu się podoba, rozkazywać mi — a ja muszę przyjmować to w milczeniu. Za sprawą lekkomyślnej kobiety. Jakże żałosny czeka mnie koniec!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Milczenie — słowa Helmera pozostają bez odpowiedzi. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Dzwonek, Helmer drgnął. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Dźwięk pełni funkcję dramatyczną. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Jakież potworne przebudzenie! W ciągu tych ośmiu lat ta kobieta, radość moja i dusza, oszukiwała mnie, okłamywała i, co o wiele gorsze jeszcze, dopuszczała się przestępstw! Jakież to wstrętne, obrzydliwe, ohydne!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Helmer jest najbardziej wzburzony faktem, że Nora ukrywała przed nim prawdę i sfałszowała podpis, narażając także jego. Mówi do siebie, dystansując się od Nory. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Nora milczy nie spuszczają z niego wzroku. Helmer staje przed nią (…) Zrujnowałaś całe moje szczęście, zniszczyłaś całą mają przyszłość!... Na samą myśl o tym przerażenie mnie ogarnia. Jestem w mocy człowieka bez skrupułów, może ze mną robić, co zechce, wymagać ode mnie, co mu się podoba, rozkazywać mi — a ja muszę przyjmować to w milczeniu. Za sprawą lekkomyślnej kobiety. Jakże żałosny czeka mnie koniec!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Torwald obwinia Norę o zniszczenie mu życia – nie bierze pod uwagę faktu, że pożyczyła pieniądze i sfałszowała dokument właśnie po to, by uratować mu życie. Helmer czuje się upokorzony, nie potrafi docenić czynu Nory, myśli jedynie o swojej reputacji. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: (…) sprawa musi być załatwiona za wszelką cenę! — Co się tyczy nas dwojga, to stosunek nasz nie ulegnie na pozór żadnej zmianie. Oczywiście w oczach świata. Zostaniesz tutaj. Ale nie pozwolę, byś wychowywała dzieci, nie śmiałbym ci ich powierzyć. I takie słowa muszę mówić do kobiety, którą tak gorąco kochałem, którą jeszcze dziś… Ale tak być musi. Od dziś nie chodzi już o szczęście, trzeba ratować gruzy, resztki, pozory… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Dla Helmera najważniejsze jest zachowanie pozorów. Helmer odmawia Norze moralnego prawa do macierzyństwa. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Którą tak gorąco kochałem, którą jeszcze dziś… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Czyn Nory oznacza dla Helmera nie tylko utratę zaufania, ale także uczuć, które do niej żywił. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Co takiego? O tak późnej porze? Czyżby to najokropniejsze?... czyżby miał? Ukryj się, Noro! Powiedz, że jesteś chora! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Nagły dzwonek wywołuje przestrach Helmera, który obawia się konfrontacji z Krogstadem.

Helena. Na pół ubrana w przedpokoju. List do wielmożnej pani. Helmer. Proszę go dać. (bierze list, zamyka drzwi) Tak, to od niego. Nie dostaniesz go, muszę wpierw sam przeczytać! Nora. Czytaj! Helmer. Przy lampie. Brak mi odwagi. Może jesteśmy zgubieni oboje… Nie, muszę mieć pewność. (otwiera list nerwowym ruchem, przebiega oczyma początek, spostrzega dołączone pismo, wydaje okrzyk radości) Noro! Nora patrzy nań pytająco. Helmer. Noro! Nie, muszę przeczytać jeszcze raz. Ależ tak, tak! Jestem uratowany! Słyszysz, jestem uratowany! Warstwa formalna. Fragment tekstu: List do wielmożnej pani. Proszę go dać. Tak, to od niego. Nie dostaniesz go, muszę wpierw sam przeczytać! Czytaj! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog sytuacyjny. Warstwa formalna. Fragment tekstu: (otwiera list nerwowym ruchem, przebiega oczyma początek, spostrzega dołączone pismo, wydaje okrzyk radości) Noro! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Zwrot akcji — wydarzenia przybierają pozornie pomyślny obrót. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Tak, to od niego. Nie dostaniesz go, muszę wpierw sam przeczytać! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Torwald otwiera list, chociaż jest zaadresowany do Nory, manifestując swą władzę nad żoną. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Brak mi odwagi. Może jesteśmy zgubieni oboje… Nie, muszę mieć pewność. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Helmer, przed chwilą jeszcze władczy i pewny siebie, okazuje się tchórzem. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Helmer. Noro! Nie, muszę przeczytać jeszcze raz. Ależ tak, tak! Jestem uratowany! Słyszysz, jestem uratowany! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Helmer myśli tylko o sobie.

Nora. A ja? Helmer. Ty oczywiście także. Jesteśmy oboje uratowani. Spójrz. Odsyła ci rewers. Pisze, że ubolewa i żałuje (…) Jesteśmy uratowani! Nikt nie może nam nic zarzucić. (…) Tak, teraz… Pisał, żeś ty od Wigilii… musiały to być dla ciebie straszne trzy dni. Nora. Przeszłam ciężką walkę. Helmer. Jakie katusze musiałaś znosić, nie mając innego wyjścia, tylko… Ale nie wspominajmy już o tych strasznych sprawach. Cieszmy się, powtarzajmy: „Zło minęło, minęło!” — słyszysz, Noro! Czy nie możesz jeszcze tego pojąć? Co ma znaczyć ten obojętny wyraz na twej twarzy? Ach, droga moja, kochana! Rozumiem, nie możesz jeszcze uwierzyć, żem ci przebaczył. Ale przebaczyłem ci naprawdę, przysięgam, przebaczyłem wszystko. Wiem przecież, żeś to zrobiła dla mnie. Nora. Tak, z miłości. Warstwa formalna. Fragment tekstu: A ja? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. zmiana stosunku Nory do męża. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ty oczywiście także. Jesteśmy oboje uratowani. Spójrz. Odsyła ci rewers. Pisze, że ubolewa i żałuje (…) Jesteśmy uratowani! Nikt nie może nam nic zarzucić. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Pozorny zwrot akcji. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Przeszłam ciężką walkę. Tak, z miłości. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Nora mówi w sposób lakoniczny – krótkie wypowiedzi ukazują zmianę jej stosunku do męża. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Co ma znaczyć ten obojętny wyraz na twej twarzy? Ach, droga moja, kochana! Rozumiem, nie możesz jeszcze uwierzyć, żem ci przebaczył. Ale przebaczyłem ci naprawdę, przysięgam, przebaczyłem wszystko. Wiem przecież, żeś to zrobiła dla mnie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Dialog dostarcza informacji na temat mimiki. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: A ja? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Lakoniczne pytanie Nory ukazuje zmianę jej stosunku do męża i uświadomienie sobie prawdziwego charakteru ich relacji. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Ty oczywiście także. Jesteśmy oboje uratowani. Spójrz. Odsyła ci rewers. Pisze, że ubolewa i żałuje (…) Jesteśmy uratowani! Nikt nie może nam nic zarzucić. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Zmiana decyzji Krogstada jest dla Helmera równoznaczna z powrotem do dawnej sytuacji. Nie bierze on pod uwagę odczuć Nory. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Tak, teraz… Pisał, żeś ty od Wigilii… musiały to być dla ciebie straszne trzy dni. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Wiadomość o rezygnacji Krogstada ze spełnienia gróźb przynosi błyskawiczną zmianę stosunku Helmera do Nory. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Jakie katusze musiałaś znosić, nie mając innego wyjścia, tylko… Ale nie wspominajmy już o tych strasznych sprawach. Cieszmy się, powtarzajmy: „Zło minęło, minęło!” — słyszysz, Noro! Czy nie możesz jeszcze tego pojąć? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Helmer zdobywa się na współczucie wobec żony, próbuje zrozumieć jej sytuację. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Co ma znaczyć ten obojętny wyraz na twej twarzy? Ach, droga moja, kochana! Rozumiem, nie możesz jeszcze uwierzyć, żem ci przebaczył. Ale przebaczyłem ci naprawdę, przysięgam, przebaczyłem wszystko. Wiem przecież, żeś to zrobiła dla mnie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Zachowanie Nory jest dla Helmera dużym zaskoczeniem, czymś niemożliwym do zrozumienia.

Helmer. Kochałaś mnie tak, jak żona powinna kochać męża. Nie cofnęłaś się przed środkami, z których roli i znaczenia nie zdawałaś sobie sprawy. Sądzisz może, że twoja nieumiejętność samodzielnego postępowania czyni się dla mnie mniej drogą? (…) Helmer. W otwartych drzwiach. (…) Odtąd będziesz naprawdę moim dzieciątkiem, ty moja biedna bezbronna istotko! Niczego się nie obawiaj, Noto, bądź ze mną szczera, wtedy będę równocześnie twoją wolą i sumieniem. Co to? Nie idziesz do łózka? Przebrałaś się? Nora. Wchodzi przebrana w suknię na co dzień. Tak, Torwaldzie, przebrałam się. Helmer. Ale dlaczego? Teraz, tak późno? Nora. Nie będę dziś spała. Helmer. Ależ moja droga… Warstwa formalna. Fragment tekstu: (…) Odtąd będziesz naprawdę moim dzieciątkiem, ty moja biedna bezbronna istotko! Niczego się nie obawiaj, Noto, bądź ze mną szczera, wtedy będę równocześnie twoją wolą i sumieniem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Przemiana postaci została udramatyzowana – dokonuje się ona na oczach widza jako wynik dialogu z Helmerem. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Co to? Nie idziesz do łózka? Przebrałaś się? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Tekst główny zawiera informacje na temat ruchu scenicznego. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Wchodzi przebrana w suknię na co dzień. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Zmiana kostiumu. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Tak, Torwaldzie, przebrałam się. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Zdecydowane gesty i słowa Nory podkreślają jej wewnętrzną przemianę. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Ale dlaczego? Teraz, tak późno? Nie będę dziś spała. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Dialog sytuacyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Kochałaś mnie tak, jak żona powinna kochać męża. Nie cofnęłaś się przed środkami, z których roli i znaczenia nie zdawałaś sobie sprawy. Sądzisz może, że twoja nieumiejętność samodzielnego postępowania czyni się dla mnie mniej drogą? (…) Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Torwald docenia Norę dopiero w momencie, kiedy zagrożenie już minęło. Docenia jej intencje, potępia jednak sam czyn. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: (…) Odtąd będziesz naprawdę moim dzieciątkiem, ty moja biedna bezbronna istotko! Niczego się nie obawiaj, Noto, bądź ze mną szczera, wtedy będę równocześnie twoją wolą i sumieniem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Helmer pragnie jeszcze bardziej podporządkować sobie Norę i lepiej ją kontrolować, by w przyszłości uniknąć podobnych sytuacji, wynikających z jej samowoli. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Co to? Nie idziesz do łózka? Przebrałaś się? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Zachowanie Nory jest dla niego niezrozumiałe. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Wchodzi przebrana w suknię na co dzień. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Nora ubiera się w dzienną sukienkę, co sugeruje jej zamiary. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Tak, Torwaldzie, przebrałam się. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 10. Nora przejmuje inicjatywę.

Nora. Spogląda na zegarek. Nie jest jeszcze tak późno. Usiądź tu, Torwaldzie, mamy sobie oboje dużo do powiedzenia. Siada przy stole. Helmer. Noro, co to znaczy? Ten zimny, zacięty wyraz twarzy… Nora. Usiądź. Mam z tobą do pomówienia o wielu rzeczach. Helmer. Siada naprzeciw niej przy stole. Niepokoisz mnie, Noro! Zupełnie cię nie rozumiem. Nora. Otóż nie rozumiesz mnie. Ja również ciebie nie rozumiałam — aż do dzisiejszego wieczora. Nie, nie przerywaj mi. Posłuchaj, co ci powiem. Będzie to obrachunek, mój Torwaldzie. (…) Warstwa formalna. Fragment tekstu: Noro, co to znaczy? Ten zimny, zacięty wyraz twarzy… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog dostarcza informacji na temat mimiki. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Niepokoisz mnie, Noro! Zupełnie cię nie rozumiem. Otóż nie rozumiesz mnie. Ja również ciebie nie rozumiałam — aż do dzisiejszego wieczora. Nie, nie przerywaj mi. Posłuchaj, co ci powiem. Będzie to obrachunek, mój Torwaldzie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Dialog sytuacyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Spogląda na zegarek. Nie jest jeszcze tak późno. Usiądź tu, Torwaldzie, mamy sobie oboje dużo do powiedzenia. Siada przy stole. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Nora podjęła już decyzję o dokonaniu rozrachunku z Torwaledem i całym dotychczasowym życiem. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Noro, co to znaczy? Ten zimny, zacięty wyraz twarzy… Niepokoisz mnie, Noro! Zupełnie cię nie rozumiem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Opanowanie i zdecydowanie widoczne w mimice i gestach Nory jest dla Helmera zaskoczeniem i budzi w nim lęk. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Otóż nie rozumiesz mnie. Ja również ciebie nie rozumiałam — aż do dzisiejszego wieczora. Nie, nie przerywaj mi. Posłuchaj, co ci powiem. Będzie to obrachunek, mój Torwaldzie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora od paniki przechodzi do pewności siebie i stanowczości. Rezygnuje z popełnienia samobójstwa, wybierając nowe życie.

Nora. (…) Nigdy mnie nie rozumiałeś (…) Kiedy jeszcze byłam w domu u ojca, dzielił się ze mną swymi poglądami, no i wskutek tego miałam te same poglądy co on. Gdy byłam innego zdania, kryłam się z tym, gdyż wiedziałam, że mój własny sąd byłby memu ojcu niemiły. Nazywał mnie „swoją laleczką”, bawił się mną tak samo, jak ja bawiłam się swoimi lalkami. Potem znalazłam się w twoim domu. Helmer. Jak ty mówisz o małżeństwie! Nora. Nie zwracając uwagi na jego słowa. A więc potem przeszłam z rąk ojca w twoje. (…) Dom nasz był zawsze tylko pokojem dziecinnym. W domu, u ojca, traktowano mnie jak małą laleczkę, tu, u ciebie, jak dużą. A dzieci — to były już moje własne lalki. Cieszyłam się, kiedyś ty się ze mną bawił, tak samo jak się dzieci cieszyły, kiedy ja się z nimi bawiłam. Tak wyglądało nasze małżeństwo, Torwaldzie. (…) Helmet. Porzucać męża, mieszkanie, dzieci… Nie pomyślałaś, co na to ludzie powiedzą? Nora. Z tym nie mogę się liczyć. Wiem jedno: muszę to zrobić, to wyjście jest dla mnie konieczne. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Nazywał mnie „swoją laleczką”, bawił się mną tak samo, jak ja bawiłam się swoimi lalkami. Potem znalazłam się w twoim domu. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Motyw domu lalki. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Dom nasz był zawsze tylko pokojem dziecinnym. W domu, u ojca, traktowano mnie jak małą laleczkę, tu, u ciebie, jak dużą. A dzieci — to były już moje własne lalki. Cieszyłam się, kiedyś ty się ze mną bawił, tak samo jak się dzieci cieszyły, kiedy ja się z nimi bawiłam. Tak wyglądało nasze małżeństwo, Torwaldzie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Nora mówi o swojej sytuacji w domu Helmera i ich małżeństwie w czasie przeszłym. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Porzucać męża, mieszkanie, dzieci… Nie pomyślałaś, co na to ludzie powiedzą? Z tym nie mogę się liczyć. Wiem jedno: muszę to zrobić, to wyjście jest dla mnie konieczne. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Dialog dyskusyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: (…) Nigdy mnie nie rozumiałeś (…) Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Problem braku wzajemnego zrozumienia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Kiedy jeszcze byłam w domu u ojca, dzielił się ze mną swymi poglądami, no i wskutek tego miałam te same poglądy co on. Gdy byłam innego zdania, kryłam się z tym, gdyż wiedziałam, że mój własny sąd byłby memu ojcu niemiły. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora uświadamia sobie, że zawsze ukrywała swą prawdziwą osobowość, przejmując poglądy i wyobrażenia ojca, a potem Torwalda, i dostosowując się do mężczyzn. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Nazywał mnie „swoją laleczką”, bawił się mną tak samo, jak ja bawiłam się swoimi lalkami. Potem znalazłam się w twoim domu. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Nora uświadamia sobie, że zawsze ukrywała swą prawdziwą osobowość, przejmując poglądy i wyobrażenia ojca, a potem Torwalda, i dostosowując się do mężczyzn. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: A więc potem przeszłam z rąk ojca w twoje. (…) Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 7. Helmer był „reżyserem” małżeńskiego życia. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Dom nasz był zawsze tylko pokojem dziecinnym. W domu, u ojca, traktowano mnie jak małą laleczkę, tu, u ciebie, jak dużą. A dzieci — to były już moje własne lalki. Cieszyłam się, kiedyś ty się ze mną bawił, tak samo jak się dzieci cieszyły, kiedy ja się z nimi bawiłam. Tak wyglądało nasze małżeństwo, Torwaldzie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 8. Nora uświadomiła sobie, że zawsze była zabawką, najpierw ojca, a później Helmera, starała się robić wszystko, by nie wyjść z roli, która sprawiała mężowi przyjemność. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Porzucać męża, mieszkanie, dzieci… Nie pomyślałaś, co na to ludzie powiedzą? Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Dla Helmera najważniejsza jest opinia innych. Próbuje powstrzymać Norę przed opuszczeniem domu, ale bohaterka jest już na to zdecydowana – konwencjonalne argumenty Torwalda nie są w stanie wpłynąć na zmianę jej zamiarów.

Helmer. Oburzające! Jak możesz lekceważyć najświętsze obowiązki?! Nora. Co uważasz za moje najświętsze obowiązki? Helmer. Mam ci to mówić? Jakie obowiązki ma kobieta wobec męża i dzieci, jeśli nie najświętsze? Nora. Mam inne, nie mniej święte. Helmer. Czy być może? Jakież to? Nora. Obowiązki wobec samej siebie. Helmer. Jesteś przede wszystkim żoną i matką. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Mam ci to mówić? Jakie obowiązki ma kobieta wobec męża i dzieci, jeśli nie najświętsze? Mam inne, nie mniej święte. Czy być może? Jakież to? Obowiązki wobec samej siebie. Jesteś przede wszystkim żoną i matką. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Dialog dyskusyjny. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Oburzające! Jak możesz lekceważyć najświętsze obowiązki?! Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Dla Helmera najważniejsza jest opinia innych. Próbuje powstrzymać Norę przed opuszczeniem domu, ale bohaterka jest już na to zdecydowana – konwencjonalne argumenty Torwalda nie są w stanie wpłynąć na zmianę jej zamiarów. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Jesteś przede wszystkim żoną i matką. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Helmer stara się nakłonić żonę do przyjęcia porzuconej roli społecznej, odwołując się do autorytetu powszechnie respektowanych norm.

Nora. Już w to nie wierzę. Jestem przede wszystkim człowiekiem — takim samym człowiekiem jak ty… lub, co najmniej, chce spróbować nim zostać. Wiem dobrze, że znajdą się tacy, którzy staną po twojej stronie, i że przyznają ci rację pewne książki, ale nie mogę już zadowalać się ani tym, co mówi większość ludzi, ani tym, o czym się pisze w książkach. Muszę sama przemyśleć te sprawy, zorientować się w samej sobie. (…) Helmer. Myślisz i mówisz jak nierozsądne dziecko. Nora. Być może. Ale ty nie mówisz jak człowiek, z którym mogłabym być razem. Kiedy strach twój nie o mnie, ale o to, co tobie grozi, minął, kiedy już nie było się czego obawiać, wszystko dla ciebie rozpłynęło się, znikło! I znowu, jak przedtem, stałam się dla ciebie twoim „skowronkiem”, lalką, z którą trzeba będzie w przyszłości obchodzić się jeszcze troskliwiej, bo okazała się słaba i krucha!... (wstaje) Torwaldzie, w tym momencie uświadomiłam sobie, że przez osiem lat żyłam tutaj z obcym mężczyzną, urodziłam obcemu człowiekowi troje dzieci. Sama myśl o tym jest nie do zniesienia, rozszarpałabym się na kawałki… (…) Helemer. Noro! Czy zawsze będę dla ciebie obcy? Warstwa formalna. Fragment tekstu: Torwaldzie, w tym momencie uświadomiłam sobie, że przez osiem lat żyłam tutaj z obcym mężczyzną, urodziłam obcemu człowiekowi troje dzieci. Sama myśl o tym jest nie do zniesienia, rozszarpałabym się na kawałki… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Rozpoznanie. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Już w to nie wierzę. Jestem przede wszystkim człowiekiem — takim samym człowiekiem jak ty… lub, co najmniej, chce spróbować nim zostać. Wiem dobrze, że znajdą się tacy, którzy staną po twojej stronie, i że przyznają ci rację pewne książki, ale nie mogę już zadowalać się ani tym, co mówi większość ludzi, ani tym, o czym się pisze w książkach. Muszę sama przemyśleć te sprawy, zorientować się w samej sobie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Nora uświadamia sobie własne potrzeby, staje się niezależną kobietą. Pragnie mieć własne doświadczenia, odrzuca cały bagaż społecznych norm i obiegowych przekonań. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Myślisz i mówisz jak nierozsądne dziecko. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Helmer nie traktuje poważnie słów Nory, uważa je za przejaw lekkomyślności. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Być może. Ale ty nie mówisz jak człowiek, z którym mogłabym być razem. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. W Norze rodzi się przekonanie, że Torwald przestał być bliskim jej człowiekiem. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Kiedy strach twój nie o mnie, ale o to, co tobie grozi, minął, kiedy już nie było się czego obawiać, wszystko dla ciebie rozpłynęło się, znikło! I znowu, jak przedtem, stałam się dla ciebie twoim „skowronkiem”, lalką, z którą trzeba będzie w przyszłości obchodzić się jeszcze troskliwiej, bo okazała się słaba i krucha!... Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Nora demaskuje postawę Helmera. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Torwaldzie, w tym momencie uświadomiłam sobie, że przez osiem lat żyłam tutaj z obcym mężczyzną, urodziłam obcemu człowiekowi troje dzieci. Sama myśl o tym jest nie do zniesienia, rozszarpałabym się na kawałki… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Nora uświadamia sobie, że Torwald zawsze był człowiekiem obcym jej emocjonalnie i duchowo, że ich związek był oparty wyłącznie na pozorach.

Nora. Bierze torbę. Ach, Torwaldzie, chyba, że stałby się cud nad cudami!... Helmer. Jakiż to? Nora. Gdybyśmy oboje, ty i ja, zmienili się tak bardzo, że… Ale, Torwaldzie, nie wierzę już w cuda! Helmer. A ja wierzę! Dokończ… gdybyśmy zmienili się tak bardzo, żeby… Nora. Żeby nasze pożycie naprawdę mogło stać się małżeństwem. Bądź zdrów! Wychodzi. Helmer. Opada na krzesło, zakrywa twarz rękami. Noro! Noro! Warstwa formalna. Fragment tekstu: Bądź zdrów! Wychodzi. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Rozwiązanie akcji. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Bądź zdrów! Wychodzi. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Nora opuszcza dom, zrywając z całym dotychczasowym życiem.

Wstaje, rozgląda się. Pusto. Nie ma jej. Z iskierką nadziei. Cud, tylko cud… Słychać, jak na dole zatrzasnęła się brama. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Pusto. Nie ma jej. Cud, tylko cud… Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Monolog uprawdopodobniony psychologicznie. Warstwa formalna. Fragment tekstu: Słychać, jak na dole zatrzasnęła się brama. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 2. Dźwięk wyraźnie puentuje scenę. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Pusto. Nie ma jej. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 3. Torwald uświadamia sobie, że Nora odeszła. Warstwa treściowa. Fragment tekstu: Słychać, jak na dole zatrzasnęła się brama. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Odgłos zamykanej przez Norę bramy jest komentarzem do ostatnich słów Helmera.