Skały i minerały

Pokaż ćwiczenia:

W celu wykonania zadań możesz skorzystać z układu okresowego pierwiastków chemicznych.

R1PfySbIEuibq1

Informacje z układu okresowego pierwiastków zostały zamieszczone przy odpowiednich ćwiczeniach i wyświetlają się w trybie dostępności. — Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 1

RtM1MRCOqqox6

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 2

Porównaj zawartość (wyrażoną w gramach) azotu w stu kilogramach nawozów: saletry amonowej i saletry norweskiej. Przyjmij, że sole, odpowiednio azotan $(V)$ amonu ( ${NH}_{4} {NO}_{3}$ ) i azotan $(V)$ wapnia ( $Ca {({NO}_{3})}_{2}$ ) są jedynymi składnikami wymienionych nawozów. Potrzebne informacje odczytaj z układu okresowego.

RXyJ2C3j7rUNf

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RHAHu8BRXnXth

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Aby porównać zawartość azotu, musisz policzyć masy cząsteczkowe poszczególnych związków chemicznych.

W tym celu wykorzystaj poniższe masy atomowe wyrażone w unitach dla poszczególnych pierwiastków:

azot $N$ 14 unitów,
wodór $H$ 1 unit,
tlen $O$ 16 unitów,
wapń $Ca$ 40 unitów.

Azotan $(V)$ amonu

m_{{cz.NH}_{4} {NO}_{3}} = 2 \cdot 14 u + 4 \cdot 1 u + 3 \cdot 16 u = 80 u

28 u — 80 u

x — 100 kg

x = \frac{28 u \cdot 100 kg}{80 u}

x = 35 kg

Azotan $(V)$ wapnia

m_{cz . Ca {({NO}_{3})}_{2}} = 40 u + 2 \cdot (14 u + 3 \cdot 16 u) = 164 u

28 u — 164 u

x — 100 kg

x = \frac{28 u \cdot 100 kg}{164 u}

x \approx 17,1 kg

W $100 kg$ saletry amonowej znajduje się $35 kg$ azotu, podczas gdy w takiej samej ilości saletry norweskiej znajduje się ok. $17, 1 kg$ azotu.

Ćwiczenie 3

Diwodorofosforan $(V)$ wapnia o wzorze sumarycznym $Ca {(H_{2} {PO}_{4})}_{2}$ jest solą wykorzystywaną do produkcji nawozów sztucznych. Oblicz zawartość procentową (wyrażoną w procentach masowych) fosforu w opisanej powyżej soli. Wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.

R1C4yaY3m9EWR

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R13LIrR3uhgOL

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Aby obliczyć zawartość procentową fosforu musisz obliczyć masę cząsteczkową soli.

W tym celu wykorzystaj poniższe masy atomowe wyrażone w unitach dla poszczególnych pierwiastków:

fosfor $P$ 31 unitów,
wodór $H$ 1 unit,
tlen $O$ 16 unitów,
wapń $Ca$ 40 unitów.

Obliczamy masę cząsteczkową soli:

m_{Ca {(H_{2} {PO}_{4})}_{2}} = 40 u + 2 \cdot (2 \cdot 1 u + 31 u + 4 \cdot 16 u)

m_{Ca {(H_{2} {PO}_{4})}_{2}} = 40 u + 2 \cdot (2 u + 31 u + 64 u) = 40 u + 2 \cdot 97 u = 234 u

m_{Ca {(H_{2} {PO}_{4})}_{2}} = 40 u + 2 \cdot 97 u = 234 u

Obliczamy procent masowy fosforu:

%_{P} = \frac{2 \cdot 31 u}{234 u} \cdot 100 % = \frac{62 u}{234 u} \cdot 100 % ≃ 26,5 %

Zawartość procentowa fosforu w analizowanej soli wynosi $26,5 %$ .

RNgXgZ7JPdecy1

Ćwiczenie 4

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RTWvU1ln3V8mA2

Ćwiczenie 5

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RRY5C98O4QPpS2

Ćwiczenie 6

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RWb0x0xfOf90r2

Ćwiczenie 7

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1UU1D9ZsLLFI1

Ćwiczenie 8

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RPDkQpYF7hiXA2

Ćwiczenie 9

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 10

Zaprojektuj doświadczenie którego celem będzie porównanie właściwości sorpcyjnych próbki gleby lessowej i piasku. W tym celu zapisz, co będzie potrzebne do doświadczenia, opisz jego przebieg, zapisz przewidywane obserwacje i sformułuj wynikające z nich wnioski.

Rqi74BaLBSD1g

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1KA8wweqGpBR

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Co będzie potrzebne:

gleba lessowa;
piasek;
woda zabarwiona atramentem;
trzy probówki;
statyw na probówki;
łyżki laboratoryjne;
pręciki szklane (bagietki laboratoryjne)

Przebieg doświadczenia:

Do trzech probówek należy wlać po około $3 {cm}^{3}$ wody zabarwionej atramentem. Do pierwszej probówki należy nasypać niewielką porcję (ok. $2 g$ ) gleby lessowej, do drugiej - taką samą porcję piasku, a trzecią probówkę należy pozostawić jako próbkę odniesienia. Zawartość probówek należy dokładnie wymieszać, a po opadnięciu (sedymentacji) piasku i gleby lessowej, należy porównać barwę cieczy nad osadem z roztworem porównawczym w trzeciej probówce.

Obserwacje:

W probówce, która zawierała glebę lessową, roztwór się odbarwił. Barwa roztworów w probówkach z piaskiem i z próbką odniesienia nie uległa zmianie.

Wnioski:

Gleba lessowa posiada właściwości sorpcyjne, ponieważ wchłonęła barwiący wodę atrament. Piasek tych właściwości nie posiada.

Ćwiczenie 11

Zapisz równania reakcji chemicznych zilustrowanych na poniższym schemacie. Zastosuj zapis cząsteczkowy.

RgyYMixB3MoGs

Ćwiczenie alternatywne wyświetla się w trybie dostępności. — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RJ4x1FFoIsZ8q

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Równanie reakcji 1:

{CaCO}_{3} + 2 HCl \overset{T}{\to} {CaCl}_{2} + {CO}_{2}

Równanie reakcji 2:

{CaCO}_{3} \to CaO + {CO}_{2}

Równanie reakcji 3:

CaO + H_{2} O \to Ca {(OH)}_{2} + 2 H_{2} O

Równanie reakcji 4:

{CaCO}_{3} + {CO}_{2} + H_{2} O \to Ca {({HCO}_{3})}_{2}

R1cedfT1MFEC33

Ćwiczenie 11

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 12

R1cXZ4heqy7HQ

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 13

R1cHs19dsccah

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 14

Rbz7KFJ8cga832

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 15

R1TZIcM4YPJFw1

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 16

Zapisz równania reakcji ilustrujące zachowanie tlenku krzemu $(IV)$ wobec poniższych czynników. Zastosuj zapis cząsteczkowy.

R1Z9BMf8Ch2fE

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R13XVv3TP8WAb

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Równanie reakcji tlenku krzemu $(IV)$ z magnezem:

{SiO}_{2} + 2 Mg \to Si + 2 MgO

Równanie reakcji tlenku krzemu $(IV)$ z kwasem fluorowodorowym:

{SiO}_{2} + 4 HF \to {SiF}_{4} + 2 H_{2} O

Równanie reakcji tlenku krzemu $(IV)$ z wodnym roztworem wodorotlenku potasu:

{SiO}_{2} + 2 KOH \to K_{2} {SiO}_{3} + H_{2} O

Ćwiczenie 17

Tlenek krzemu $(IV)$ ulega reakcji redukcji z magnezem, dając jako produkty krzem oraz tlenek magnezu. Oblicz, jaka masa tlenku krzemu $(IV)$ może ulec reakcji redukcji, jeżeli wykorzystano $3 kg$ magnezu.

R8AMtkhES6RnC

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

REEoZ0uOF1yL7

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Wykonaj odpowiednie obliczenia stechiometryczne w oparciu o zapis równania reakcji:

{SiO}_{2} + 2 Mg \to Si + 2 MgO

W tym celu wykorzystaj poniższe masy atomowe wyrażone w unitach dla poszczególnych pierwiastków:

krzem $Si$ 28 unitów,
magnez $Mg$ 24 unit,
tlen $O$ 16 unitów.

Obliczamy masy cząsteczkowe/atomowe substratów:

m_{{SiO}_{2}} = 28 u + 2 \cdot 16 u = 60 u

m_{Mg} = 24 u

Obliczamy masę tlenku krzemu $(IV)$ :

60 u — 24 u

x — 3 kg

x = \frac{60 u \cdot 3 kg}{24 u}

x = 7, 5 kg

Następnie układamy proporcję:

60 u {SiO}_{2} — 48 u Mg

x — 3 kg Mg

x = 3, 75 kg {SiO}_{2}

Reakcji może ulec $3, 75 kg$ tlenku krzemu $(IV)$ .

RDuvHP8t8mZBw3

Ćwiczenie 18

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 19

RRPnMM4P6Nsta

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 20

RbES2uKubnEWA21

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R11VrrEUssLFb

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 21

R6VfTcQtvaixe

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 22

Przeprowadzono doświadczenie chemiczne, w którym zbadano przewodnictwo elektryczne grafitu. Poniżej przedstawiono opis przebiegu doświadczenia.

Zbudowano obwód elektryczny składający się z baterii, diody i przewodów elektrycznych zakończonych krokodylkami. Umieszczono w nim pręcik grafitowy z ołówka i sprawdzono, czy po zamknięciu obwodu płynie prąd elektryczny. Następnie na kartce papieru narysowano grubą kreskę ołówkiem (miękkim – typu „B”), na której następnie położono krokodylki wcześniej zmontowanego obwodu elektrycznego. Sprawdzono czy dioda się zaświeciła.

R1BJzq4WgjjnX

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RNGLOXkoBsKQs2

Ćwiczenie 23

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RumzYCMcHfMGZ2

Ćwiczenie 24

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RQnXPwyCPRbZ23

Ćwiczenie 25

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Rh8ZapD0ZI8hW2

Ćwiczenie 26

Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Spis treści

Chemia a żywność