Skutki wielkich odkryć geograficznych
Mieszkańcy Nowego Świata
Na terenach nowo odkrytego przez Europejczyków kontynentu mieszkało wiele plemion indiańskich. Niektóre z nich wiodły koczowniczy tryb życia. Inne wiodły osiadły tryb życia, hodowały zwierzęta, uprawiały rośliny.
W Ameryce Środkowej i Południowej Aztekowie, Majowie i Inkowie stworzyli dobrze zorganizowane państwa o wysokim stopniu rozwoju.
Aztekowie byli znakomitymi matematykami, Majowie znali się na astronomii i opracowali kalendarz, który był dokładniejszy od kalendarza używanego w Europie. Inkowie potrafili przeprowadzać skomplikowane operacje chirurgiczne, czego nie umieli robić ówcześni Europejczycy. Mieszkańcy wszystkich trzech państw indiańskich stworzyli również swoje własne pisma i byli świetnymi budowniczymi. Inkowie swój olbrzymi kraj, położony w górach Andach, połączyli dzięki wybudowanej sieci dróg i mostom zawieszonym nad przepaściami. Na dużych wysokościach budowali również wspaniałe miasta. Aztekowie swoją stolicę Tenochtitlan (czytaj: Tenocztitlan) zbudowali na sztucznej wyspie usypanej na ogromnym jeziorze. Licznymi zabytkami po cywilizacji Majów są kamienne świątynie, chętnie odwiedzane dziś przez turystów.
Wskaż tereny zamieszkałe przez Azteków, Majów i Inków.
Przyjrzyj się mapie i powiedz, które państwa indiańskie leżały obok siebie i dzięki temu mogły kontaktować się ze sobą i korzystać z osiągnięć sąsiadów.
- Majowie i Aztekowie
- Majowie i Inkowie
- Inkowie i Aztekowie
Budowle Indian
Przyjrzyj się ilustracjom, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Budowle Inków
Miasto Inków Machu Picchu (czytaj: maczu pikczu) zostało zbudowane w wysokich górach.
Budowle Azteków
Stolica Azteków, Tenochtitlan, w XVI wieku liczyła około 100 tysięcy ludzi.
Budowle Majów
Majowie wznosili wspaniałe i ogromne kamienne świątynie, które do dzisiaj można podziwiać na terenie Meksyku.
Określ, czy zdania są prawdziwe lub fałszywe.
Indianie wznosili budowle głównie z kamienia., Indianie budowali miasta z drewna, ponieważ mieli go pod dostatkiem., Miasta Indian budowano także wysoko w górach., Z plemion indiańskich tylko Majowie znali się na budownictwie., Indianie byli dobrymi inżynierami., Indianie nie znali miast i mieszkali w małych wioskach., Indianie potrafili budować mosty.
| PRAWDA | |
|---|---|
| FAŁSZ |
Pismo Indian
Przyjrzyj się ilustracjom, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Pismo Majów
Pismo Majów składało się z ponad 800 znaków, przedstawiających najczęściej różne zwierzęta.
Pismo Azteków
Pismo Azteków, podobnie jak Majów, było pismem hieroglificznym. Tekst malowano farbami na materiale przypominającym papier, robionym z kory drzewa.
Pismo Inków
Jeszcze bardziej skomplikowane było pismo Inków. Było to pismo węzełkowe, a napisy zrobione były ze sznurka, na którym zawiązywano węzły.
Spośród poniższych wyrazów wybierz te, które opisują pisma Indian.
- pismo obrazkowe
- kamień
- sznurek
- farby
- papirus
- alfabet
- litery
Europejczycy, którzy dotarli do Ameryki, nie wiedzieli, że tajemnicze znaki to rodzaj pisma. Dlatego masowo niszczyli znalezione dokumenty z niezrozumiałymi dla nich rysunkami. Do dziś z tysięcy oryginalnych dokumentów Azteków zachowało się tylko kilkanaście!
>
Przedyskutujcie w klasie, czy Europejczycy docierający do nowych lądów i spotykający się z nieznanymi ludźmi potrafili zrozumieć ich zachowania, obyczaje i kulturę. A co stałoby się, gdyby to przedstawiciele innej cywilizacji (np. Indianie lub Chińczycy) jako pierwsi dotarli do Europy?
Podbój Nowego Świata
Na początku XVI wieku Hiszpanie żądni bogactw Indian wyruszyli na podbój ich kontynentu. Podbój ułatwiło im użycie broni palnej i koni, nie znanych przez Indian i wzbudzających w nich lęk. Niszczyli dorobek państw indiańskich, a miejscową ludność mordowali lub zmuszali do ciężkiej pracy.
Oto fragment pamiętnika jednego z hiszpańskich żołnierzy, który podbijał państwo Azteków. Przeczytaj tekst i wykonaj ćwiczenia.
Pamiętnik żołnierza Corteza czyli prawdziwa historia podboju Nowej HiszpaniiKiedy ujrzeliśmy owe wzniesione na wodzie miasta i wioski, i inne wielkie miasta na suchym lądzie […] stanęliśmy oniemiali. […] Te wielkie miasta i piramidy, i budynki wyrastające z wody, a wszystkie z kamienia, wyglądały jak czarodziejska wizja. […] Dziś jednak wszystko to, co wtedy widziałem, jest zrujnowane i zniszczone. Nie pozostał kamień na kamieniu.
Bernal Diaz del Castillo, Pamiętnik żołnierza Corteza czyli prawdziwa historia podboju Nowej Hiszpanii, Łódź 1986.
Tekst został napisany przez...
- Indianina.
- hiszpańskiego żołnierza.
- Krzysztofa Kolumba.
Autor zachwycał się widokiem...
- miast Azteków.
- miast Inków.
- miast europejskich.
Miasta były zbudowane...
- z drewna.
- z kamienia.
- z betonu.
Żołnierze hiszpańscy...
- zaopiekowali się budynkami.
- zrównali z ziemią miasta Azteków.
- obejrzeli je z daleka i odjechali do swojego kraju.
Zetknięcie się Indian z Europejczykami spowodowało, że mieszkańcy Ameryki zaczęli chorować na grypę, odrę i ospę – choroby, których dotąd nie znali. Ponieważ nie byli na nie uodpornieni, po zachorowaniu masowo umierali.
Indianie byli zmuszani do morderczej pracy w kopalniach złota. Na podbitych terenach Hiszpanie rozpoczęli zakładanie wielkich plantacji bawełny i trzciny cukrowej, na których pracować musieli Indianie. Ciężka praca i choroby spowodowały, że miejscowa ludność szybko wymierała. Na jej miejsce do pracy zaczęto przywozić niewolników z Afryki.
Europejczycy nie pracowali sami na plantacjach, lecz wykorzystywali w tym celu Indian i sprowadzanych z Afryki niewolników, ponieważ...
- praca na plantacjach była bardzo ciężka.
- Europejczycy traktowali ludność podbitą w sposób okrutny.
- Europejczycy nie znali się na rolnictwie.
Hiszpanie zwabieni żądzą zdobycia złota organizowali rabunkowe wyprawy zbrojne przeciw państwom indiańskim. Tych awanturników zwano konkwistadorami. Pragnęli oni odnaleźć mityczną krainę złota – Eldorado. Podbili oni i zniszczyli państwa indiańskie.
Przyjrzyj się ilustracjom, przedstawiającym podbój Ameryki przez Hiszpanów, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Dlaczego Hiszpanie tak łatwo podbili odkryte lądy?
- Hiszpanie byli lepiej uzbrojeni.
- Hiszpanie znali broń palną.
- Indianie nie mieli zbroi.
- Hiszpanie posiadali konie, które nie były znane Indianom.
- Indianie nie chcieli walczyć z Hiszpanami.
Działalność Kościoła katolickiego
Na terenach podbitych przez Europejczyków rozpoczął działalność misyjną Kościół katolicki, wznosząc liczne świątynie i nawracając Indian na religię chrześcijańską. Na nowo odkryte ziemie udawali się misjonarze – duchowni zajmujący się szerzeniem chrześcijaństwa. Tam nie tylko prowadzili działalność kościelną, ale też bardzo często otaczali opieką ludność indiańską i bronili jej przed białymi kolonistami.
Skutki odkryć dla Europy
Wyprawy morskie z XV i XVI wieku miały olbrzymi wpływ na dzieje Europy. Z odkrytych lądów sprowadzano ogromne ilości złota i srebra, co w dużym stopniu przyczyniło się do późniejszego rozwoju gospodarczego Starego Kontynentu. Europejczycy poznali smak nowych owoców i warzyw. Z Ameryki przywieziono do Europy: ziemniaki, pomidory, kukurydzę, paprykę, fasolę, ananasy, tytoń, indyki czy kakao, z którego Aztekowie potrafili wyrabiać czekoladę. Po podboju Ameryki na jej terenach zaczęto uprawiać trzcinę cukrową, a produkowany z niej cukier sprowadzano przede wszystkim do krajów europejskich. Z Azji do Europy trafiły: kawa, herbata, ryż czy przeróżne przyprawy, ale także jedwab, którego używano do szycia drogocennych strojów.
Do Europy przywożono:
kakao, kawa, przyprawy, złoto, jedwab, ziemniaki, cukier, ryż, srebro, herbata, pomidory, kukurydza
| z Azji | |
|---|---|
| z Ameryki |
Ziemniak przywieziony został do Europy z Ameryki. Początkowo uprawiany był w niewielkich ilościach jako roślina ozdobna i podawany jako wykwintna potrawa. W XVIII wieku rozpoczęła się wielka kariera ziemniaka w całej Europie. Roślina okazała się bardzo łatwa w uprawie i niezwykle wydajna, a małe pole obsadzone ziemniakami zapewniało rodzinie chłopskiej pożywienie na cały rok. W XIX wieku ziemniaki stały się w Europie jedną z najpopularniejszych roślin uprawnych, które w dużej mierze przyczyniły się do likwidacji głodu. Rolę ziemniaka docenia się również dzisiaj, a nawet stawia mu się pomniki. Poniżej jeden z nich. Ile razy w tygodniu jesz potrawy z ziemniaków?
Podsumowanie
Uzupełnij zdania podanymi niżej wyrazami.
złoto, Aztekowie, warzyw, Europejczycy, handel
Nowy Świat zamieszkiwali między innymi Majowie, ........................ i Inkowie, którzy stworzyli swoje państwa. ........................ podbili ich terytoria i zniszczyli kulturę ludów indiańskich. Z Ameryki do Europy sprowadzano ........................, srebro, a także wiele nie znanych w Europie ........................ i owoców. Na skutek odkryć geograficznych w Europie znacznie ożywił się .........................
Polecenia
Powiedz, kto zamieszkiwał obszar Nowego Świata.
Wymień skutki odkryć geograficznych dla Indian.
Powiedz, jakie rośliny i zwierzęta sprowadzono z Europy do Ameryki, a jakie Europejczycy poznali dzięki odkryciom geograficznym.
Przywiezione z Nowego Świata przez odkrywców warzywa i owoce są obecnie bardzo popularne. Zrób listę tych, których najbardziej brakowałoby w twoim codziennym jadłospisie.