E-materiały do kształcenia zawodowego

Ładowność pojazdów, rozmieszczenie i mocowanie ładunków

TDR.01. Eksploatacja środków transportu drogowego — Kierowca mechanik
TDR.02. Organizacja przewozów środkami transportu drogowego — Technik transportu drogowego

bg‑turquoise

Słownik pojęć dla e‑materiału

Słownik pojęć zawiera objaśnienia pojęć związanych z zagadnieniami omawianymi w niniejszym e‑materiale. Pojęcia uporządkowano alfabetycznie.

1
(L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route)
(L’ Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route)

międzynarodowa umowa dotycząca przewozu drogowego towarów niebezpiecznych. Potocznie skrótem określa się towary niebezpieczne

blaszak
blaszak

w transporcie potoczna nazwa samochodu dostawczego, którego nadwozie wykonane jest z blachy obejmującej przestrzeń ładunkową

blokowanie (bloking)
blokowanie (bloking)

metoda ta umożliwia ograniczenie ilości środków mocujących jakie powinniśmy użyć do unieruchomienia ładunku. W tym celu wykorzystywane są elementy stałe zabudowy, które zapierają ładunek, np. o burtę pojazdu. W przypadku powstania wolnych przestrzeni pomiędzy ładunkiem, a elementami stałymi, obszary te wypełnia się materiałami sztauerskimi

  1. blokowanie progowe:
    polega na wytworzeniu progu za pomocą np. podłożonej pod ładunek palety w celu oparcia o ten próg ładunków warstwy wyższej i ograniczenia ich przemieszczania w płaszczyźnie wzdłużnej

  2. blokowanie płytowe:
    stosuję się, jeżeli opakowania są mało sztywne, czy też mało stabilne. Wówczas zablokowanie powierzchniowe zwiększa skuteczność unieruchomienia ładunków

ciągnik siodłowy
ciągnik siodłowy

to pojazd mechaniczny przeznaczony do przemieszczania naczep nie wyposażonych w  przednie koła. W tylnej części ciągnika znajduje się siodło służące do podparcia naczepy i umożliwiające jej skręcanie względem ciągnika. Ciągnikiem siodłowym można przemieszczać różnego rodzaju naczepy, przeznaczone do przewozu różnorodnych ładunków

R5E6F8OdcZYOL
Ciągnik siodłowy
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
coil
coil

jest nazwą długiego wiotkiego elementu nawiniętego na szpulę. Tym elementem może być: blacha stalowa, walcowana, ocynkowana; taśma stalowa, drut stalowy, linka stalowa, przewód elektryczny. Do transportu zwojów służy zabudowa kurtynowa z muldą. Coilmulda to potocznie mulda. Jest to specjalistyczna naczepa przeznaczona do przewozu ładunków w kręgach. Posiada klinowe wybranie, w którym umieszcza się kręgi zabezpieczone pasami podczas transportu

dłużyca
dłużyca

to drewno okrągłe, wielkowymiarowe o minimalnej średnicy 20 cm i długości minimum 9 m dla gatunków iglastych i 6 m dla gatunków liściastych (zgodnie z PN — 93 D — 02002 — PODZIAŁ, TERMINOLOGIA I SYMBOLE). Do transportu dłużycy służą naczepy wyposażone w kłonice

dopuszczalna masa całkowita ()
dopuszczalna masa całkowita ()

największa określona właściwymi warunkami technicznymi masa pojazdu obciążonego osobami i ładunkiem, dopuszczonego do poruszania się po drodze

dopuszczalna ładowność
dopuszczalna ładowność

największa masa ładunku i osób, jaką może przewozić pojazd, która stanowi różnicę dopuszczalnej masy całkowitej i masy własnej pojazdu

dopuszczalny nacisk osi
dopuszczalny nacisk osi

maksymalny nacisk osi pojazdu lub zespołu pojazdów określony w obowiązującym rozporządzeniu
(Rozporządzenie Ministra Infrastruktury . w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz.U.2016.2022))

firanka
firanka

w transporcie to określenie pojazdu, naczepy lub przyczepy o konstrukcji skrzyni ładunkowej zabezpieczonej przesuwną plandeką. Firanka to więcej niż plandeka — po przesunięciu możliwy jest załadunek lub rozładunek bokiem

(Full Truck Load)
(Full Truck Load)

pełny załadunek, przesyłki całopojazdowe. Przy ładunek zajmuje całą powierzchnię ciężarówki lub naczepy. Maksymalna wielkość ładunku w transporcie drogowym to 38 europalet i masa 24 ton

higroskopijność
higroskopijność

to zdolność wybranych substancji do wchłaniania wilgoci lub wiązania się z wodą pochodzącą z pary, opadu, gruntu, rosy. Pochłanianie występuje wtedy, gdy woda przenika z miejsca kontaktu z materiałem higroskopijnym do jego wnętrza

kątowniki
kątowniki

w transporcie to inaczej narożniki. Są układane w miejscach, gdzie będzie przebiegał pas transportowy, chroniąc pas transportowy przed przetarciem i zwiększając powierzchnię styku pasa z ładunkiem

kłonica
kłonica

to stalowy drąg będący częścią przestrzeni ładunkowej stanowiąca podparcie w kierunku poprzecznym dla przewożonych dłużyc

RFelOidFb1afm
Kłonica
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
kontener
kontener

to pojemnik przeznaczony do wielokrotnego przewożenia towarów, bez potrzeby ich przeładowywania przy zmianie środka transportu, wyposażony w urządzenia umożliwiające łatwy transport i przeładunek, odporny na warunki przewozu

RlLvdZK2JXkxg
Kontener
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
(Less then Container Load)
(Less then Container Load)

mniej niż objętość kontenera; określenie dotyczy przewozu przesyłek drobnicowych. Podczas transportu wykorzystuje się część przestrzeni ładunkowej kontenera

(loading meter)
(loading meter)

standardowa jednostka miary dla transportu ciężarowego. Gdy szerokość samochodu ciężarowego wynosi 2,4 m, to jeden metr załadunkowy 1 ldm = 2,4 m·1 m =2,4 m2. Nie jest to metr bieżący, ani kwadratowy, lecz metr platformy ładunkowej pojazdu

(Less Than Truckload)
(Less Than Truckload)

mniej niż całkowita powierzchnia ładunkowa. Termin ten używany jest w transporcie drogowym i odnosi się do ładunku, który zajmuje tylko część dostępnej przestrzeni na naczepie pojazdu

ładunek
ładunek

dobro materialne przemieszczane środkiem transportu w łańcuchu dostaw

ładunek całopojazdowy
ładunek całopojazdowy

zajmuje całą powierzchnię ładunkową pojazdu transportowego i jest wysłany do jednego odbiorcy

ładunek chłodniczy
ładunek chłodniczy

to ładunek wymagający kontroli temperatury w zakresie od do , niezależnie od warunków atmosferycznych. Wśród ładunków chłodniczych możemy wyróżnić: mięso, wędliny, owoce morza, warzywa, owoce, lody, mrożonki i leki. Do przewozu takich ładunków wymagane są chłodnie, mroźnie, izotermy, pojazdy dostawcze z izolowaną zabudową lub kontenery chłodnicze z agregatem chłodzącym

ładunek ciężki
ładunek ciężki

charakteryzuje się dużą masą w stosunku do objętości. Ładunek ciężki często jest ładunkiem ponadnormatywny, ponadgabarytowy i przestrzenny. Jego wymiary i masa przekraczają normy dozwolone w normalnym ruchu drogowym. Wśród ładunków ciężkich możemy wyróżnić: maszyny i urządzenia dla budownictwa, kotły i zbiorniki, turbiny, przęsła, filary, rury do rurociągów, wagony kolejowe i tramwajowe, linie technologiczne dla przemysłu metalurgicznego, samochodowego, chemicznego czy energetycznego

ładunek częściowy
ładunek częściowy

wykorzystuje część przestrzeni ładunkowej pojazdu

ładunek masowy
ładunek masowy

to ładunek, przewożony w dużych partiach bez opakowania. Jako materiał sypki może to być przykładowo: węgiel, zboże, glina, sól, siarka, nawozy sztuczne, cement, piasek, żwir, kruszywo. Jako materiał płynny: ropa naftowa, paliwo, oleje, chemikalia, mleko. Ładunek masowy może występować również postaci gazowej

ładunek niebezpieczny
ładunek niebezpieczny

to ładunek zagrażający otoczeniu. Do ładunków niebezpiecznych zaliczamy: chemikalia radioaktywne, wybuchowe, łatwopalne, trujące i żrące

łańcuch logistyczny
łańcuch logistyczny

obejmuje wszystkie czynności związane z przepływem towarów i usług od producenta do odbiorcy. Wśród tych czynności można wymienić: pozyskanie surowców, zarządzanie produkcją, zapasami i popytem; przemieszczanie określonych partii w wyznaczone miejsce, w wyznaczonym czasie, ilości i po akceptowalnych kosztach, kończąc na sprzedaży

masa usypowa
masa usypowa

masa materiału sypkiego zajmującego określoną objętość wyrażana w tm3. Pojęcie masy usypowej różni się od gęstości, gdyż wartość masy usypowej jest zależna od sposobu napełniania, cech fizycznych materiału, granulacji, warunków atmosferycznych

materiał sypki
materiał sypki

to materiał złożony z suchych, niespojonych ze sobą cząstek lub łatwo rozpadających się na drobne cząstki. Do materiałów sypkich należą: gips, piasek, żwir, cement, sól drogowa, ruda, żużel, ziarna zbóż, cukier, mąka, nasiona roślin, ryż, ziemia, żwir, kruszywa, pyły, popioły itp.

materiały sztauerskie
materiały sztauerskie

to sprzęt stosowany przy mocowaniu i zabezpieczaniu ładunku w czasie transportu. Do materiałów sztauerskich zalicza się: palety, ochraniacze pasów, pasy, listwy, łożyska klinowe, poduszki powietrzne, jeże, kantówki, maty antypoślizgowe itd.

maty antypoślizgowe
maty antypoślizgowe

są wykonane z granulatu gumowego. Służą do uzyskaniu większego współczynnika tarcia w kontakcie z paletą w stosunku do ustawienia palety bezpośrednio na podłodze ładowni; stanowią dodatkowy element zabezpieczający ładunek przed przemieszczeniem

mocowanie
mocowanie

to zabezpieczenie ładunku na czas transportu przed przesunięciem, obrotem i przewróceniem przy użyciu materiałów sztauerskich

• Mocowanie szpringowe (ang. spring lashing) stosowane jest w celu zabezpieczenia przed przechyleniem czy też przesunięciem ładunku do przodu lub do tyłu, przy wykorzystaniu jednego lub dwóch zawiesi opinających krawędź warstwy ładunku

• Mocowanie za pomocą odciągów prostych to mocowanie bezpośrednie ładunku i punktów mocowania na pojeździe

• Mocowanie za pomocą odciągów przepasujących od góry — odciągi przepasane są wokół górnej części ładunku w celu zabezpieczenia przed przesuwaniem bądź przechylaniem. Takie przepasanie dodatkowo dociska ładunek do skrzyni ładunkowej zwiększając siłę tarcia

• Mocowanie za pomocą odciągów pętlowych — to forma zabezpieczania ładunku przed jego przesuwaniem się w kierunku wzdłużnym. Dla dwukierunkowego działania, mocowanie pętlowe musi składać się z par odciągów, które także zapobiegają przechylaniu się ładunku

naczepa
naczepa

to pojazd bez napędu przeznaczony do transportu ładunków, bez przedniej osi, tak wykonany, że część naczepy wraz z ładunkiem podparte są na tylnej osi ciągnika siodłowego stanowiąc razem pojazd członowy

naczepa firanka
naczepa firanka

naczepa, w której skrzynia ładunkowa zabezpieczona jest przesuwną plandeką

naczepa plandeka
naczepa plandeka

bądź przyczepa pokryta materiałową płachtą chroniącą ładunek przed warunkami atmosferycznymi. Jest ona wsparta na rusztowaniu i stanowi górną część skrzyni ładunkowej naczepy

paleta
paleta

nośnik ładunków o standardowych wymiarach 120×80 cm i masie ok. 25 kg, z drewna lub z innego tworzywa przeznaczony do przewozu oraz do składowania ładunków

pasy transportowe
pasy transportowe

to elementy mocujące i zabezpieczające ładunek podczas transportu

plan załadunku
plan załadunku

to schemat dopuszczalnej ładowności pojazdu w funkcji wzdłużnej pozycji środka ciężkości ładunku

plandeka
plandeka

to określenie pojazdu, naczepa lub przyczepy z zabudową skrzyni ładunkowej płachtą materiału osłaniającego przestrzeń ładunkową przed niekorzystnym wpływem czynników atmosferycznych, mocowaną do nadwozia za pomocą odpowiednich zapięć

ponadgabaryt
ponadgabaryt

to ładunek o masie i rozmiarach przekraczających dopuszczalne normy (nienormatywny). Transport ładunków ponadgabarytowych wymaga zastosowania specjalistycznego sprzętu, bardzo szczegółowego i pojazdu pilotażowego

ryglowanie
ryglowanie

to mocowanie kształtowe ładunku umożliwiające unieruchomienie ładunku na skrzyni ładunkowej

siła odśrodkowa
siła odśrodkowa

siła bezwładności występująca w układzie odniesienia obracającym się względem inercjalnego układu odniesienia. Można wyjaśnić to w następujący sposób: w momencie gdy pojazd skręca czujemy, że nasze ciało ma pewną prędkość skierowaną zgodnie z kierunkiem jazdy. W momencie wchodzenia w zakręt samochód chce zmienić kierunek tej prędkości i to jest odczuwane jako siła odśrodkowa. Jesteśmy wpychani w bok fotela ponieważ nasze ciało chce poruszać się po linii prostej podczas gdy pojazd skręca.

siła tarcia
siła tarcia

siła powstająca na styku dwóch ciał przeciwdziałająca ich względnemu ruchowi

solówka
solówka

samochód ciężarowy nie posiadający przyczepy ani naczepy

spedycja
spedycja

Usługa polegająca na organizacji transportu rzeczy, a także niektórych usług z tym związanych. Ze względu na zasięg, spedycję dzieli się na: krajową, międzynarodową, publiczną oraz własną. Ze względu na rodzaj środka transportu wyróżniamy: spedycję kolejową, lotniczą, morską oraz samochodową. Spedycja obejmuje wszelkie czynności związane z organizacją bezpiecznego, zoptymalizowanego kosztowo oraz terminowego transportu. Nie obejmuje jednak procesu samego przewozu. Umowa spedycji nie jest tożsama z umową przewozu

stateczność
stateczność

właściwość obiektu bądź układu polegająca na przeciwdziałaniu przewróceniu się.

  • Stateczność poprzeczna — własność obiektu bądź układu polegająca na przeciwdziałaniu przechylaniu się na boki

  • Stateczność wzdłużna — własność obiektu bądź układu polegająca na przeciwdziałaniu przechylaniu się w kierunku wzdłużnym

  • Sekwencja filmowa „Rodzaje pojazdów, rozmieszczenie ładunków i ich mocowanie”DY7D1TjbQSekwencja filmowa „Rodzaje pojazdów, rozmieszczenie ładunków i ich mocowanie”

sztauowanie (stowage)
sztauowanie (stowage)

czynności polegające na rozmieszczaniu, mocowaniu i zabezpieczaniu towarów drobnicowych, kontenerów i drewna w ładowni statku lub na jego pokładzie

środek ciężkości
środek ciężkości

to punkt, w którym umownie przyłożona jest wypadkowa siły ciężkości danego ciała

tachograf
tachograf

to urządzenie rejestrujące w  czasie: przejechany przez pojazd dystans, jego chwilową prędkość, okresy pracy i odpoczynku kierowcy

RnQincrhCt5QM
Tachograf
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
(Transport International Routier)
(Transport International Routier)

międzynarodowa konwencja celna z 14 listopada 1975 dotycząca przewozu towarów samochodami ciężarowymi w transporcie międzynarodowym, pozwalająca uprościć procedury na przejściach granicznych i w urzędach celnych.
Jest to popularna nazwa ciągnika siodłowego z naczepą

wyładunek
wyładunek

czynności pobierania ładunków ze skrzyni ładunkowej pojazdu

wywrotka
wywrotka

pojazd ciężarowy z zabudową umożliwiającą przechylanie do tyłu lub na bok skrzyni ładunkowej

RWUwizVr5YrLe
Wywrotka
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
załadunek
załadunek

czynności umieszczania ładunku na platformie ładunkowej pojazdu

zlecenie transportowe
zlecenie transportowe

zawiera niezbędne dane do zrealizowania transportu: informacje o nadawcy i odbiorcy, datę, czas dostarczenia, metry ładowne, tonaż niezbędne oznakowanie numerowe i cenę za transport