E-materiały do kształcenia zawodowego

Określanie potrzeb pacjenta i/lub jego rodziny/opiekunów

MED.13. Świadczenie usług w zakresie terapii zajęciowej - Terapeuta zajęciowy 325907

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
aktywności dnia codziennego
aktywności dnia codziennego

(ang. activities of daily living – ADL) podstawowe czynności samoobsługowe, takie jak kąpanie się, ubieranie się, korzystanie z toalety, wstawanie z łóżka i przemieszczanie się na krzesło, samodzielne jedzenie, kontrolowanie wydalania stolca i moczu

funkcje poznawcze
funkcje poznawcze

procesy, które zachodzą w obrębie układu nerwowego i polegają na odbieraniu, przetwarzaniu i przechowywaniu informacji oraz wyprowadzaniu ich z powrotem do środowiska zewnętrznego; celem tych procesów jest tworzenie oraz modyfikowanie wiedzy o otoczeniu; podstawowe procesy poznawcze to uwaga, pamięć, percepcja, a także kontrola poznawcza / funkcje wykonawcze, a złożone to myślenie i język

instrumentalne aktywności dnia codziennego
instrumentalne aktywności dnia codziennego

(ang. instrumental activities of daily living – IADL) złożone czynności dnia codziennego, takie jak korzystanie z telefonu, dotarcie do miejsc bardziej odległych niż te odwiedzane podczas rutynowych spacerów, zakup artykułów spożywczych, przygotowywanie posiłków, wykonywanie prac domowych, majsterkowanie, wypranie swoich rzeczy, przyjmowanie leków wg zaleceń lekarza, gospodarowanie pieniędzmi

koordynacja wzrokowo‑ruchowa
koordynacja wzrokowo‑ruchowa

zdolność zsynchronizowania funkcji ruchowych z percepcją wzrokową; umożliwia m.in. wykonywanie takich czynności jak pisanie, rysowanie, manipulowanie przedmiotami, czynności samoobsługowe

Maslow Abraham
Maslow Abraham

twórca hierarchii potrzeb, zgodnie z którą wyróżniamy potrzeby fizjologicznepotrzeba fizjologicznafizjologiczne, bezpieczeństwapotrzeba bezpieczeństwabezpieczeństwa, przynależnościpotrzeba przynależnościprzynależności, uznaniapotrzeba uznaniauznania, samorealizacjipotrzeba samorealizacjisamorealizacji

motoryka duża
motoryka duża

ogólna aktywność ruchowa, w którą zaangażowane są całe ciało lub jego większa część, np. bieganie, krążenie ramion, przysiady, sięganie po kubek na szafce

motoryka mała
motoryka mała

aktywność ruchowa, sprawność ręki (dłoni i palców), np. krojenie chleba, obieranie ziemniaków, zalewanie herbaty wrzątkiem

mózgowe porażenie dziecięce (MPD)
mózgowe porażenie dziecięce (MPD)

według definicji Ewy Gajewskiej jest to grupa trwałych zaburzeń rozwoju ruchu i postawy, powodujących ograniczenie czynności, które przypisuje się niepostępującym zakłóceniom, pojawiającym się w rozwoju mózgu płodu lub niemowlęcia; zaburzeniom motoryki w MPD często towarzyszą zaburzenia czucia, percepcji, poznania, porozumiewania się i zachowania, epilepsja oraz wtórne problemy mięśniowo‑szkieletowe

niedowład
niedowład

częściowe ograniczenie zdolności wykonywania ruchów

niepełnosprawność intelektualna (01‑U)
niepełnosprawność intelektualna (01‑U)

według WHO są to istotne obniżenie ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego oraz trudności w zachowaniu przystosowawczym, występujące przed 18. rokiem życia; wyróżniamy:

  • niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim,

  • niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym,

  • niepełnosprawność intelektualną w stopniu znacznym,

  • niepełnosprawność intelektualną w stopniu głębokim

niepełnosprawność ruchowa (05‑R)
niepełnosprawność ruchowa (05‑R)

stan człowieka znajdującego się w sytuacji obniżonych możliwości motorycznych ciała; jej przyczynami mogą być m.in.:

  • wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu,

  • układowe choroby tkanki łącznej,

  • zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem stawów kręgosłupa,

  • choroby zwyrodnieniowe stawów,

  • choroby kości i chrząstek,

  • nowotwory narządu ruchu oraz wiele innych schorzeń w obrębie narządu ruchu, a także amputacje

piramida Maslowa
piramida Maslowa

sekwencja potrzeb od najbardziej podstawowych (wynikających z funkcji życiowych) do potrzeb wyższego rzędupotrzeby wyższego rzędupotrzeb wyższego rzędu; składa się z pięciu poziomów: potrzeby fizjologicznepotrzeba fizjologicznafizjologiczne, bezpieczeństwapotrzeba bezpieczeństwabezpieczeństwa, przynależnościpotrzeba przynależnościprzynależności, uznaniapotrzeba uznaniauznania, samorealizacjipotrzeba samorealizacjisamorealizacji

porażenie
porażenie

całkowita niezdolność wykonywania ruchów

potrzeba bezpieczeństwa
potrzeba bezpieczeństwa

według twórcy piramidy potrzebpiramida Maslowapiramidy potrzeb, Abrahama MaslowaMaslow AbrahamAbrahama Maslowa, fundamentalna potrzeba człowieka; potrzeby w obszarze bezpieczeństwa można podzielić na trzy kategorie:

  • bezpieczeństwo ekonomiczne – wynika z posiadania pracy, która zapewnia godne życie, bezpieczeństwo osobiste – mówimy o nim, gdy człowiek czuje się pewnie we wszystkich sytuacjach: w domu, na ulicy, w pracy oraz gdy nie obawia się np. przemocy w rodzinie, kataklizmów, zamachów czy wojny,

  • bezpieczeństwo zdrowotne – to sytuacja, w której człowiek nie obawia się o swoje zdrowie oraz sprawność fizyczną lub/i psychiczną oraz ma dostęp do służby zdrowia i leków

potrzeba fizjologiczna
potrzeba fizjologiczna

potrzeba bezpośrednio związana z prawidłowym funkcjonowaniem organizmu; wyróżniamy następujące potrzeby fizjologiczne: jedzenia i picia, posiadania odzieży, własnego mieszkania, odpoczynku, prokreacji, snu; To potrzeba niższego rzędupotrzeby niższego rzędupotrzeba niższego rzędu, niezbędna do przetrwania; brak jej zaspokojenia odbija się na zdrowiu, a także na samopoczuciu; konsekwencją tego jest dominacja nad pozostałymi potrzebami i to, że stanowi ona dla człowieka priorytet; dopiero w sytuacji gdy człowiek ma co jeść i gdzie mieszkać, może pojawić się u niego popęd do spełnienia kolejnych potrzeb ujętych w hierarchii stworzonej przez MaslowaMaslow AbrahamMaslowa

potrzeba przynależności
potrzeba przynależności

(afiliacji) potrzeba, która znajduje się na trzecim stopniu piramidy potrzeb Maslowapiramida Maslowapiramidy potrzeb Maslowa; potrzeba ta powinna być realizowana od wczesnego dzieciństwa, ponieważ zaspokaja w pewnym stopniu potrzebę bezpieczeństwapotrzeba bezpieczeństwabezpieczeństwa; człowiek potrzebuje pozytywnych kontaktów z innymi ludźmi, czułości, miłości, relacji koleżeńskich i przyjacielskich, satysfakcji ze związków intymnych itd. – w konsekwencji zakłada rodzinę, otacza się kręgiem przyjaciół, dba o akceptację w środowiskach, w których funkcjonuje (w szkole, w pracy); człowiek musi mieć poczucie, że jest kochany i akceptowany; ponadto potrzeba przynależnościpotrzeba przynależnościpotrzeba przynależności do jakiejś grupy oraz identyfikowania się z nią (np. Kościół, grupa zawodowa, klub brydżowy, drużyna sportowa itd.) jest zgodna z naturą ludzką

potrzeba samorealizacji
potrzeba samorealizacji

potrzeba, która znajduje się na samym szczycie piramidy Maslowapiramida Maslowapiramidy Maslowa; do potrzeby samorealizacji zalicza się m.in.: chęć doświadczania różnorakich wrażeń estetycznych (np. dzięki wizytom w teatrach czy galeriach sztuki), pęd do zdobywania nowej wiedzy, podnoszenie kwalifikacji zawodowych, rozwijanie zainteresowań i hobby, awansowanie w pracy; do tej grupy ludzkich potrzeb zaliczane są także wszelkie inne zachowania, których skutkiem jest ciągły rozwój osobisty i doskonalenie samego siebie; niektórzy zaspokajają tę potrzebę dzięki realizacji planów, spełnianiu marzeń, osiąganiu założonych celów, doskonaleniu się w wybranej dziedzinie, natomiast inni – dzięki sukcesom w pracy artystycznej lub zawodowej, w sporcie czy poprzez realizowanie się w rodzicielstwie itd.

potrzeba uznania
potrzeba uznania

potrzeba, którą MaslowMaslow AbrahamMaslow umieścił w piramidziepiramida Maslowapiramidzie na czwartym szczeblu; uznanie i szacunek są to potrzeby wyższego rzędupotrzeby wyższego rzędupotrzeby wyższego rzędu; potrzeba ta jest realizowana na dwóch płaszczyznach: doświadczenia uznania i doceniania przez innych, bycia nagradzanym i awansowanym, odnoszenia sukcesów, posiadania wpływu, prestiżu, szacunku dla siebie samego, z czym związane jest poczucie własnej wartości oraz wynikające z niego konsekwencje: opanowanie, niezależność, wolność; aby zaspokoić potrzebę uznania ze strony innych osób oraz by zostać pochwalonym i docenionym, człowiek podejmuje wiele działań, np. stara się należycie i sumiennie spełniać swoje obowiązki czy wykonuje dodatkowe zadania – zarówno w pracy, jak i w domu

potrzeby dodatkowe
potrzeby dodatkowe

potrzeby, które mogą ujawniać się tylko u niektórych osób; mogą to być: potrzeba wiedzy czy też potrzeby estetyczne

potrzeby niższego rzędu
potrzeby niższego rzędu

potrzeby fizjologicznepotrzeba fizjologicznafizjologiczne (pragnienia, jedzenia, snu, wynagrodzenia za pracę, prokreacji) oraz potrzeby bezpieczeństwapotrzeba bezpieczeństwabezpieczeństwa (dachu nad głową, bezpieczeństwa zdrowotnego, bezpieczeństwa ekonomicznego, bezpieczeństwa osobistego)

potrzeby wyższego rzędu
potrzeby wyższego rzędu

potrzeby społeczne (miłości, przyjaźni, akceptacji w otoczeniu) oraz potrzeby uznaniapotrzeba uznaniauznania i szacunku (niezależności, szacunku dla samego siebie, dla innych i ze strony innych ludzi), a także potrzeby samorealizacjipotrzeba samorealizacjipotrzeby samorealizacji (rozwoju osobistego, rozwoju zainteresowań, odnoszenia sukcesów, awansu)

udar mózgu
udar mózgu

według WHO zagrażający życiu i wymagający natychmiastowej pomocy stan, podczas którego nagle pojawiają się nieprzemijające po 24 godzinach zaburzenia czynności mózgu o przyczynie naczyniowej

warsztat terapii zajęciowej (WTZ)
warsztat terapii zajęciowej (WTZ)

placówka zajmująca się rehabilitacją społeczną i zawodową, świadcząca swym niepełnosprawnym podopiecznym usługi z tego zakresu; terapia realizowana jest poprzez terapię zajęciową; podstawą prawną działania WTZ jest ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i rozporządzenie w sprawie warsztatów terapii zajęciowej

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela