Słownik pojęć dla e‑materiału
Wpisz do poniższego okna słowo lub frazę, w celu ich wyszukania w poniższym słowniku.
Poniżej zamieszczono słownik pojęć występujących w lekcji „Badania laboratoryjne”. Pojęcia zostały uszeregowane w kolejności alfabetycznej. Dodatkowo na koniec każdej definicji zamieszczono podświetloną na niebiesko nazwę multimedium, z której pochodzi pojęcie. Kliknięcie na nazwę multimedium umożliwia przeniesienie do odpowiedniego materiału.
Urządzenie służące do badania pęknięć włoskowatych wyrobów ceramicznych szkliwionych. W zamkniętym naczyniu, jakim jest autoklaw, w trakcie jego podgrzewania wzrasta ciśnienie, głównie w wyniku parowania wody. Ciśnienie w autoklawie jest ograniczane automatycznym zaworem ciśnieniowym. Osiągane w autoklawie wysokie ciśnienie i temperatura umożliwia przyśpieszenie wielu procesów chemicznych.
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
Skorupa ceramiczna, stanowiąca właściwą ściankę przedmiotu; wypalona, lecz nieszkliwiona bez angoby i dekoracji.
- Czerep płytki – w zależności od rodzaju płytki, czerep może być uformowany z masy gresowej, klinkierowej lub po prostu ceramicznej (czerwonej lub białej). Od tego z czego i w jaki sposób został wyprodukowany czerep, zależy większość właściwości fizycznych płytki.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
(Potocznie menzurki) to naczynia laboratoryjne, które przeznaczone są do odmierzania określonej ilości cieczy. Charakteryzują się cylindrycznym kształtem. Standardowo są wąskie i wysokie, dzięki temu można zwiększyć precyzję pomiaru objętości.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Są głównym dokumentem potwierdzającym właściwości technologiczne danego wyrobu, wraz z opisem wyników badań i norm, według których zostały one przeprowadzone. Zawiera wszystkie najważniejsze informacje dotyczące cech dokumentów, na podstawie których został zbadany oraz instytucji, która była odpowiedzialna za przeprowadzenie testów.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Wielkość fizyczna, która określa ilość masy zawartej w jednostce objętości to tak zwana gęstość, gęstość masy lub inaczej masa właściwa.
gdzie: p - gęstość, m - masa, V - objętość
Jednostką gęstości jest kg/mIndeks górny 33. Inne stosowane jednostki gęstości to 1g/cmIndeks górny 33 = 1000 kg/mIndeks górny 33, 1g/dmIndeks górny 33 = 1 kg/mIndeks górny 33, 1 g/ml.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Pod pojęciem granulacji rozumie się wytwarzanie cząstek stałych o odpowiednim kształcie (w formie mniej lub bardziej regularnych kulek), wymiarach oraz własnościach fizykochemicznych. Proces granulacji masy ceramicznej jest realizowany z zawiesiny, w połączeniu z procesem suszenia i procesem aglomeracji (łączenia się w większe granulki). Granulacja jest stosowana, aby uzyskać wygodną, akceptowalną przez użytkowników końcową formę produktu, ale też często są granulowane surowce, bądź półprodukty, aby ułatwić, bądź nawet umożliwić ich stosowanie w odpowiednich technologiach. Przykładem może być granulowanie surowców kopalnych.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
To zbiór czynności mających na celu sprawdzenie właściwości metrologicznych danego przyrządu. Wzorcowanie polega na porównaniu w ustalonych warunkach (w konkretnych punktach wzorcowania) wskazań sprawdzanego przyrządu ze wskazaniami odpowiedniego wzorca pomiarowego. Na podstawie wyników badań uzyskanych podczas wzorcowania dla sprawdzanego przyrządu wystawiany jest dokument zwany świadectwem.
Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweSekwencje filmowe: Wykonywanie wybranych pomiarów właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych – płytek ceramicznych.
Dokument posiadający wszystkie wymagania dla procesu wykonania półproduktu, wyrobu i oceny jego jakości oraz postępowania z surowcami i wyrobem ceramicznym. Karta technologiczna jest przygotowywana dla konkretnego wyrobu i stanowi opis wykonanych operacji uzupełniony stanowiskami roboczymi dla każdej z nich.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Glina biała 60 - 80 %
Skaleń 20% - 25%
Mączka wapienna/dolomit 10 - 15 %
Kwarc 5% - 10%
Kaolin 4 - 10%
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Glina czerwona plastyczna 25% - 30%
Glina czerwona chuda 35% - 45%
Skaleń 20% - 25%
Kwarc 10% - 15%
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Naczynie służące do pomiaru lepkości cieczy, np. farb ciekłych, lakierów. Kształt, pojemność i średnica otworu w dnie zależy od rodzaju kubka i jest określona przez odpowiednią normę. Pomiaru lepkości dokonuje się przez napełnienie kubka mierzoną cieczą i dopuszczenie do swobodnego wypływu cieczy przez otwór w dnie kubka. Czas zupełnego wypływu cieczy podawany w sekundach jest wprost proporcjonalny do lepkości cieczy. Ponieważ lepkość cieczy maleje ze wzrostem temperatury, to przyjęto do pomiaru stosować jednakowe warunki: temperatura 20 °C, ciśnienie 1013,25 hPa.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
To jednostka organizacyjna niezależna lub wydzielona w strukturach danej organizacji, której zadaniem jest prowadzenie badań i pomiarów z wykorzystaniem specjalistycznych narzędzi i instrumentów przez wykwalifikowaną kadrę.
Materiał multimedialny: Wycieczka wirtualnaWycieczka wirtualna: Laboratorium wykonujące badania fizyczne i fizykochemiczne w zakładzie ceramicznym.
Właściwość płynów i plastycznych ciał stałych charakteryzująca ich tarcie wewnętrzne wynikające z przesuwania się względem siebie warstw płynu podczas przepływu (nie jest to natomiast opór przeciw płynięciu powstający na granicy płynu i ścianek naczynia, w warstwie granicznej). Lepkość jest jedną z najważniejszych cech płynów (cieczy i gazów).
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Urządzenie służące do badania wytrzymałości na zginanie i siły łamiącej materiałów ceramicznych.
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
To mieszaniny drobno zmielonych składników mineralnych oraz lepiszczy technologicznych. W skład masy wchodzą surowce plastyczne (ilaste), surowce nieplastyczne (skalenie, piaski kwarcowe, dodatki schudzające, topniki, surowce pomocnicze) i woda. Powszechnie wyróżniamy masy suche oraz półsuche – zawierające od 4 do 12 procent wody, formowane metodą prasowania – a także masy plastyczne o wilgotności 18‑25 procent, uzyskiwane poprzez toczenie na formie bądź w formie. Trzecią odmianę mas ceramicznych stanowią masy lejne, zawierające między 28 a 38 procent wody. Służą one głównie do formowania wyrobów poprzez odlewanie w formach gipsowych.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Zdolność do wchłaniania wody przez dany materiał, maksymalne nasycenie wodą danego materiału. Nasiąkliwość może być:
• masowa (wagowa) – stosunek masy pochłoniętej wody do masy próbki w stanie suchym,
• objętościowa – stosunek masy pochłoniętej wody do objętości próbki.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Określa właściwości dotyczące płytek ceramicznych wytwarzanych metodą prasowania na sucho, układanych na podłogach wewnętrznych i zewnętrznych, w tym na schodach, oraz ścianach.
Określa ona podział płytek ze względu na sposób formowania i nasiąkliwość wodną.
Klasyfikacja płytek ceramicznych wg wymagań normy zharmonizowanej PN‑EN 14411:
• płytki ceramiczne prasowana sucho o małej nasiąkliwości wodnej Grupy BIa (Eb ≤ 0,5 %),
• płytki ceramiczne prasowana sucho o małej nasiąkliwości wodnej Grupy BIb (0,5 % < Eb ≤ 3 %),
• płytki ceramiczne prasowana sucho Grupy BIIa (3 % < Eb ≤ 6 %),
• płytki ceramiczne prasowana sucho Grupy BIIb (6 % < Eb ≤ 10 %),
• płytki ceramiczne prasowana sucho Grupy BIII (Eb > 10 %).
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Norma o zasięgu krajowym, przyjęta w drodze konsensu i zatwierdzona przez krajową jednostkę normalizacyjną – Polski Komitet Normalizacyjny. Obecnie normy PN są powszechnie dostępne, płatne i do dobrowolnego stosowania. Ich dystrybucję kontroluje PKN.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Surowce ceramiczne podlegają w badaniach laboratoryjnych ocenie makroskopowej. Badaniu podlega czystość surowca, barwa i ogólne cechy fizyczne takie jak wielkość brył, jednorodność oraz wilgotność. Ocena dokonywana jest metodą porównawczą w stosunku do uzgodnionego standardu surowca.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Naczynie laboratoryjne w kształcie czaszy służące najczęściej do odparowywania i zatężania roztworów. Często zaopatrzone są w dziubek ułatwiający przelewanie.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Przyrząd/urządzenie pomiarowe do oznaczania gęstości masy lejnej. Piknometr pozwala na dokładny pomiar masy cieczy lub innych substancji przy ściśle określonej objętości w danej temperaturze, tj. gęstości (np. masy lejnej, farb).
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Urządzenie służące do badania jakości powierzchni płytek ceramicznych tj. oznaczania:
• krzywizny środka, w odniesieniu do przekątnej obliczonej z wymiarów roboczych,
• krzywizny boków, w odniesieniu do odpowiednich wymiarów roboczych,
• wypaczenie w odniesieniu do przekątnej obliczonej z wymiarów roboczych.
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
Jest to rodzaj mieszanki różnych środków (m.in. kwasów karboksylowych), które zmieniają strukturę substancji, do których są dodawane. Użycie plastyfikatorów powoduje między innymi:
• poprawę parametrów elastyczności i urabialności mieszanki,
• zwiększenie spoistości,
• poprawę kohezji,
• zmniejszenie ilości wody,
• poprawę wytrzymałości na wpływ wilgoci i niskich temperatur.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Charakteryzuje się efektywnym rozdrabnianiem maksymalnie do 4 surowców ceramicznych jednocześnie, bez udziału wody. Urządzenia stosowane do tego typu przemiału to np. mieszadło przeciwbieżne Eiricha, gniotownik mieszający, przecieraki.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Charakteryzuje się efektywnym rozdrabnianiem większej ilości surowców ceramicznych (dowolnej możliwej), przy udziale wody. Urządzenia stosowane do tego typu przemiału to np. młyn kulowy, mieszadło ślimakowe.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Przesiewacz służy do oznaczania składu ziarnowego granulatu i surowców ceramicznych (np. skaleń, piasek).
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
Stosowane są do oznaczania pozostałości mas ceramicznych. Pozostałość wykonuje sią na sicie o wielkości oczka ściśle określonym w karcie technologicznej. Typ sita jest zależny od rodzaju kontrolowanej masy.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Rodzaj szklanego sprzętu laboratoryjnego okrągłe, wklęsłe szkiełko o średnicy 60 mm do obserwacji substancji sypkich, cieczy, reakcji chemicznych i zjawisk fizycznych (np. krystalizacji). Szkiełko zegarkowe stanowi wygodną podstawkę i naczynie do obserwacji pod mikroskopami.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Surowce kopalne pochodzenia mineralnego stosowane do wytworzenia masy ceramicznej np.
Surowce krzemionkowe – SiOIndeks dolny 22
minerały grupy SiOIndeks dolny 22
skały krzemionkowe
Surowce ilaste:
skały zasobne w kaolinit
iły (gliny) biało wypalające się
iły (gliny) barwnie wypalające się
skały zasobne w smektyty
skały wermikulitowe
utwory pałygorskitowe (attapulgitowe)
Surowce glinowe oraz surowce zawierające alkalia – (KIndeks dolny 22O i NaIndeks dolny 22O)
surowce glinowe
surowce glinowo‑krzemianowe
surowce glinowo‑krzemianowe zasobne w alkalia
sodowe surowce węglanowe i siarczanowe
potasowe surowce węglanowe i siarczanowe
Surowce wapniowe – CaO
węglanowe surowce wapniowe
siarczanowe surowce wapniowe
krzemianowe surowce wapniowe
Surowce magnezowe – MgO
węglanowe surowce magnezowe
krzemianowe surowce magnezowe
chlorkowe surowce magnezowe
Chromity (surowce chromowe – CrIndeks dolny 22OIndeks dolny 33)
Surowce cyrkonowe
Grafit
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Służy do oznaczania wilgotności surowców ceramicznych, mas ceramicznych i granulatu.
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
Urządzenie służące do pomiarów wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych przedmiotów oraz ich długości, średnicy, grubości i głębokości, a wszystko to z dokładnością do setnych części milimetra.
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
System pomagający w organizacji i kompletowaniu zestawów narzędzi. Tablica cieni określa, gdzie powinno być odłożone narzędzie gdy nie jest używane. Tablice cieni posiadają kontury narzędzi pozwalające w szybki sposób zidentyfikować które narzędzia są w użyciu lub których brakuje.
Materiał multimedialny: Wycieczka wirtualnaWycieczka wirtualna: Laboratorium wykonujące badania fizyczne i fizykochemiczne w zakładzie ceramicznym.
To proces wykonywany na wagach, który pozwala na takie ustawienie urządzenia, aby pokazywało ono wartość samego produktu, a nie opakowania.
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
Są to surowce ceramiczne (np. piaski kwarcowe, skalenie), o właściwościach nieplastycznych, stosowane do przygotowania mas ceramicznych w celu obniżenia temperatury spiekania oraz zmniejszenia porowatości wyrobów ceramicznych.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Środki do sporządzania mas lejnych, przy których udziale otrzymujemy wyższe gęstości masy lejnej przy zmniejszonej ilości wody. Upłynniacze stosuje się jako dodatek do masy ceramicznej, aby polepszyć jej właściwości reologiczne (lepkość).
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Urządzenie pomiarowe przeznaczone do wyznaczania względnej wilgotności niewielkich próbek różnych materiałów np. surowców naturalnych (gliny, skalenie, piaski, kaoliny) lub granulatów tych surowców.
Materiał multimedialny: Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
Lepkościomierz – przyrząd pomiarowy/urządzenie służące do pomiaru lepkości płynów, wiskozy masy lejnej.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej.
Producent ceramiki np.: stołowej, sanitarnej, budowlanej, ogniotrwałej.
Materiał multimedialny: Wycieczka wirtualnaWycieczka wirtualna: Laboratorium wykonujące badania fizyczne i fizykochemiczne w zakładzie ceramicznym.