Badania laboratoryjne
CES.03. Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym - Technik ceramik 311944
Przewodnik dla nauczyciela
Wprowadzenie
Drodzy Nauczyciele!
„Nowoczesne kształcenie stawia nauczyciela w roli mentora. Odejście nauczyciela od roli „dostarczyciela” wiedzy, który przy tablicy prowadzi wykład (a głównym zadaniem uczniów jest słuchanie i notowanie najważniejszych informacji) pozwala na rozbudzenie kreatywności uczących się i postawienie ich w roli poszukiwaczy wiedzy” (Koncepcja e‑materiałów do kształcenia zawodowego).
Celem Przewodnika dla nauczyciela jest przedstawienie e‑materiału „Badania laboratoryjne” dla kształcenia zawodowego zawartego na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej. Nauczyciel i uczeń mogą korzystać podczas zajęć zawodowych oraz także podczas pracy poza szkołą (uczniowie mają możliwość sięgać do e‑materiałów w ramach przygotowania zadań domowych lub z własnej inicjatywy, np. przygotowując się do lekcji, do egzaminów).
Nauczycielu, mamy nadzieję, że e‑materiały pozwolą Ci zwiększyć efektywność nauczania.
Przewodnik zbudowany jest z następujących elementów:
Spis treści
1. Ogólna koncepcja e‑materiału1. Ogólna koncepcja e‑materiału
2. Cele ogólne e‑materiału2. Cele ogólne e‑materiału
3. Struktura e‑materiału3. Struktura e‑materiału
3.1 Materiały multimedialne3.1 Materiały multimedialne
3.2. Obudowa dydaktyczna3.2. Obudowa dydaktyczna
4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między elementami e‑materiału4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między elementami e‑materiału
5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej
5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć
5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami
5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi
5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych
6. Opis materiałów sprawdzających6. Opis materiałów sprawdzających
7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z e‑materiału7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z e‑materiału
1. Ogólna koncepcja e‑materiału
E‑materiał „Badania laboratoryjne” wspiera osiąganie wybranych efektów kształcenia określonych dla kwalifikacji:
CES.03. Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym CES.03.5.Wykonywanie badań laboratoryjnych i ocena jakości procesu produkcji wyrobów ceramicznych wyodrębnionej w zawodzie szkolnictwa branżowego technik ceramik 311944.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
2. Cele ogólne e‑materiału
E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych w zakresie kwalifikacji CES.03. Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym:
- planowania procesów produkcji wyrobów ceramicznych,
- monitorowania procesów technologicznych w przemyśle ceramicznym,
- wykonywania badań laboratoryjnych surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych zgodnie z normami, w zawodzie technik ceramik 311944.
Celem e‑materiału jest przedstawienie w sposób obrazowy i zrozumiały, laboratorium wykonującego badania fizyczne i fizykochemiczne w zakładzie ceramicznym, wyposażone w urządzenia, surowce i odczynniki chemiczne stosowane do badań laboratoryjnych.
E‑materiał ma stanowić pomoc w procesie nauczania/uczenia się w ww. zawodzie, oraz wspierać osiąganie wybranych efektów kształcenia poprzez podnoszenie jakości procesu dydaktycznego, rozwój kompetencji komunikacyjno–cyfrowych, lepsze dostosowanie tempa i zakresu nauczania do indywidualnych potrzeb uczącego się, a tym samym przyczynić się do poprawy efektywności pracy dydaktyczno–wychowawczej.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3. Struktura e‑materiału
3.1. Materiały multimedialne
Zawierają różnego rodzaje e‑materiały, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy oraz nabycie kompetencji zawodowych. E‑materiał „Badania laboratoryjne” składa się z czterech elementów multimedialnych:
• Wycieczka wirtualnaWycieczka wirtualna: Laboratorium badań fizycznych i fizykochemicznych w zakładzie ceramicznym,
• Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej,
• Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych,
• Sekwencje filmoweSekwencje filmowe: Wykonywanie pomiarów właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych – płytek ceramicznych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3.2. Obudowa dydaktyczna
• Interaktywne materiały sprawdzająceInteraktywne materiały sprawdzające – pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności z zakresu sporządzania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji wyrobów ceramicznych, doboru sprzętu do wykonywanych badań laboratoryjnych, wykonywanych pomiarów właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych/płytek ceramicznych.
• Słownik pojęć e‑materiałuSłownik pojęć e‑materiału – zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym e‑materiale.
• Przewodnik dla nauczycielaPrzewodnik dla nauczyciela – zawiera wskazówki dotyczące wykorzystania e‑materiału dla kształcenia zawodowego zawartego na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej. Przewodnik zawiera opis materiałów multimedialnych, które mają pomóc nauczycielowi w procesie kształcenia – czyli organizowania procesu nabywania przez uczniów wiedzy i umiejętności, ich sprawdzania jako elementu końcowego tego procesu lub diagnozującego – jaką wiedzę i umiejętności uczniowie już posiadają, aby potem indywidualizować proces kształcenia.
• Przewodnik dla uczącego sięPrzewodnik dla uczącego się – zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.
• Netografia i bibliografiaNetografia i bibliografia – stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
4. Opis zawartości merytorycznej e‑materiału i powiązania między jego elementami
W e‑materiale nauczyciel ma możliwość wykorzystania następujących materiałów multimedialnych:
• Wycieczka wirtualnaWycieczka wirtualna: Laboratorium badań fizycznych i fizykochemicznych w zakładzie ceramicznym – prezentuje informacje dotyczące laboratorium chemicznego, urządzeń pomiarowych stanowisk do badań laboratoryjnych w zakładzie produkcyjnym. Nauczyciel korzystający z danego materiału multimedialnego ma gotowy zbiór zdjęć oraz animacji do wykorzystania w swojej pracy dydaktycznej.
Efekty kształcenia oraz kryteria weryfikacji właściwe dla materiału multimedialnego:
CES.03.5. Wykonywanie badań laboratoryjnych i ocena jakości procesu produkcji wyrobów ceramicznych
CES.03.5.1. charakteryzuje metody pomiarowe stosowane w badaniach procesu produkcji wyrobów ceramicznych
CES.03.5.1.1) dobiera metody pomiarowe do wykonywania badań laboratoryjnych
CES.03.5.5. charakteryzuje roztwory i mieszaniny stosowane do badań laboratoryjnych
CES.03.5.5.1) stosuje normy i instrukcje do sporządzania roztworów i mieszanin stosowanych do badań laboratoryjnych
CES.03.5.5.3) dobiera sprzęt laboratoryjny do przygotowania roztworów i mieszanin stosowanych do badań laboratoryjnych.
Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- opisywanie sprzętu wyposażenia stanowiska do oceny makroskopowej surowców ceramicznych,
- opisywanie sprzętu wyposażenia stanowiska do przemiału surowców i półproduktów ceramicznych,
- opisywanie sprzętu wyposażenia stanowiska do badań parametrów przemiału masy ceramicznej: lepkości i gęstości,
- opisywanie sprzętu wyposażenia stanowiska do badania wilgotności,
- opisywanie sprzętu wyposażenia stanowiska do obróbki cieplnej.
• Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej – przedstawia materiały obejmujące: opis postępowania w zakresie sporządzania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji wyrobów ceramicznych, (która zawiera: surowce w podziale na plastyczne i nieplastyczne), kompozycje i mielenie zestawu masy ceramicznej oraz stanowiska kontrolno – pomiarowe dla surowców i parametrów przemiału zestawu masy ceramicznej.
Nauczyciel może dokonywać podziału na grupy, które zgłębiają swoją wiedzę na temat sporządzania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji płytek ceramicznych, a następnie sprawdzają ją na forum klasy.
Efekty kształcenia oraz kryteria weryfikacji właściwe dla materiału multimedialnego:
CES.03.5. Wykonywanie badań laboratoryjnych i ocena jakości procesu produkcji wyrobów ceramicznych
CES.03.5.9. obsługuje urządzenia i przyrządy do wykonywania badań laboratoryjnych
CES.03.5.9.1) rozpoznaje urządzenia i przyrządy stosowane do badań surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych
CES.03.5.10. wykonuje badania i analizy laboratoryjne na podstawie norm branżowych i instrukcji technologicznych
CES.03.5.10.2) dobiera rodzaj badań laboratoryjnych do określonej grupy surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych.
Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- nazywanie surowców do sporządzania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji płytek ceramicznych,
- opisywanie właściwości surowców ceramicznych,
- opisywanie stanowiska kontrolno–pomiarowego wyposażonego w narzędzia i przyrządy do badań surowców i mas ceramicznych,
- opisywanie kontroli laboratoryjnej gliny,
- opisywanie kontroli laboratoryjnej skaleni,
- opisywanie charakterystyki przemiału zestawu masy ceramicznej,
- opisywanie kontroli laboratoryjnej parametrów przemiału zestawu masy ceramicznej.
• Grafika interaktywna:Grafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych – przedstawia materiały obejmujące obserwację sprzętu laboratoryjnego stosowanego do badań laboratoryjnych. Nauczyciel może zaproponować uczniom pracę indywidualną lub w grupach ćwiczeniowych, praca uczniów powinna otrzymać informację zwrotną celem sprawdzenia wykonanych ćwiczeń.
Efekty kształcenia właściwe dla materiału multimedialnego:
CES.03.5. Wykonywanie badań laboratoryjnych i ocena jakości procesu produkcji wyrobów ceramicznych
CES.03.5.1. charakteryzuje metody pomiarowe stosowane w badaniach procesu produkcji wyrobów ceramicznych
CES.03.5.1.1) dobiera metody pomiarowe do wykonywania badań laboratoryjnych
CES.03.5.6. charakteryzuje właściwości wytrzymałościowe wyrobów ceramicznych
CES.03.5.6.1) wyjaśnia zasady badania wytrzymałości wyrobów ceramicznych
CES.03.5.10 wykonuje badania i analizy laboratoryjne na podstawie norm i instrukcji technologicznych.
CES.03.5.10.2) dobiera rodzaj badań laboratoryjnych do określonej grupy surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych.
Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- opisywanie planimetru – badanie wykonywane wg normy: Oznaczanie wymiarów i sprawdzanie jakości powierzchni,
- opisywanie łamacza – badanie wykonywane wg normy: Wytrzymałość na zginanie i siła łamiąca,
- opisywanie autoklawu – badanie wykonywane wg normy: Odporność na pęknięcia włoskowate,
- opisywanie wagosuszarki – badanie wykonywane wg normy: Instrukcji użytkowania.
• Sekwencje filmoweSekwencje filmowe: Wykonywanie wybranych pomiarów właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych – płytek ceramicznych. W tym materiale multimedialnym nauczyciel może prowadzić z uczniami konwersację na temat obejrzanych Sekwencji filmowych – zwracając uwagę na przedstawione w niej ważne aspekty z punktu widzenia pracy technika ceramika na stanowisku laboratoryjnym w zakładzie ceramicznym.
Efekty kształcenia właściwe dla materiału multimedialnego:
CES.03.5. Wykonywanie badań laboratoryjnych i ocena jakości procesu produkcji wyrobów ceramicznych
CES.03.5.4. przygotowuje próbki surowców, materiałów, półproduktów i wyrobów ceramicznych do badań laboratoryjnych
CES.03.5.4.2) wykonuje czynności związane z przygotowaniem pobranych próbek surowców i półproduktów, wyrobów ceramicznych do badań laboratoryjnych
CES.03.5.5. charakteryzuje roztwory i mieszaniny stosowane do badań laboratoryjnych
CES.03.5.5.1) stosuje normy i instrukcje do sporządzania roztworów i mieszanin stosowanych do badań laboratoryjnych
CES.03.5.5.2) wykonuje czynności związane z przygotowaniem roztworów i mieszanin stosowanych do badań laboratoryjnych
CES.03.5.5.5) sporządza roztwory i mieszaniny stosowane do badań laboratoryjnych
CES.03.5.5.6) posługuje się kartami charakterystyk substancji chemicznych
CES.03.5.6. charakteryzuje właściwości wytrzymałościowe wyrobów ceramicznych
CES.03.5.6.1) wyjaśnia zasady badania wytrzymałości wyrobów ceramicznych
CES.03.5.9. obsługuje urządzenia i przyrządy do wykonywania badań laboratoryjnych
CES.03.5.9.1) rozpoznaje urządzenia i przyrządy stosowane do badań surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych
CES.03.5.10. wykonuje badania i analizy laboratoryjne na podstawie norm i instrukcji technologicznych
CES.03.5.10.6) wykonuje badania odporności na działanie odczynników chemicznych dla wyrobów ceramicznych
CES.03.5.10.7) wykonuje badania odporności na plamienie dla wyrobów ceramicznych.
Cele szczegółowe materiału multimedialnego:
- pobieranie próbek do badań,
- oznaczenie wytrzymałości na zginanie i siły łamiącej,
- oznaczanie odporności na plamienie,
- oznaczenie odporności chemicznej,
- oznaczanie wymiarów i sprawdzanie jakości powierzchni.
Wskazane materiały multimedialne wraz z obudową dydaktyczną są ze sobą powiązane ze względu na osiągnięcie ogólnego celu opracowanego e‑materiału. Jest to nowoczesna pomoc dydaktyczna wspomagająca proces uczenia się/nauczania. Przedstawione elementy składowe e‑materiału stanowią całość obrazującą badania w laboratoriach zakładowych.
Wszystkie materiały multimedialne w ramach e‑materiału są ze sobą powiązane, tzn. w Wycieczce wirtualnej, uzyskane informacje podczas oglądania laboratorium, będą pomocne uczącemu się przy poznawaniu surowców ceramicznych i stanowisk do badań laboratoryjnych zestawu masy ceramicznej i parametrów przemiału zestawu masy ceramicznej w Planszy interaktywnej. Urządzenia laboratoryjne do tych badań, kontrolę badań i odbiór wyrobów ceramicznych przedstawia Grafika interaktywna. Pięć Sekwencji filmowych w laboratorium badawczym zaprezentuje pomiary właściwości wyrobów ceramicznych – płytek ceramicznych. Wiedza i umiejętności nabyte podczas Wycieczki wirtualnej będą bardzo przydatne w postępowania w zakresie sporządzania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji wyrobów ceramicznych w Planszy interaktywnej, co będzie miało przełożenie na poznanie wybranych urządzeń laboratoryjnych w Grafice interaktywnej i wykonywanie wybranych pomiarów właściwości fizycznych płytek ceramicznych w Sekwencjach filmowych. Wszystkie materiały sprawdzające odnoszą się do Wycieczki wirtualnej, Planszy interaktywnej, Grafiki interaktywnej, Sekwencji filmowych. Kontrolują one wiedzę i umiejętności nabyte podczas wyżej wymienionej aktywności.
Uczący się po zapoznaniu się z danymi materiałami multimedialnymi ma możliwość wykonania ćwiczeń w formie Interaktywnych materiałów sprawdzających w myśl metody dydaktycznej – utrwalanie nabytej wiedzy, a następnie dokonania samooceny i kontroli własnej wiedzy. W Interaktywnych materiałach sprawdzających znajduje się test ćwiczeniowy stanowiący podsumowującą całość pracy z e‑materiałem oraz ćwiczenia powiązane z danymi materiałami. Obudowa dydaktyczna w formie Słownika pojęć, Netografii i bibliografii warunkuje proces samokształcenia uczącego się.
E‑materiał pełni rolę pomocy dydaktycznej dla uczących się zawodu: technik ceramik. Służy nowoczesnemu kształceniu zawodowemu, by w zmieniającym się świecie informatyzacji i rozwoju przemysłu 4.0 w atrakcyjny sposób dostarczać uczącym się treści zgodne z aktualną wiedzą i rozwojem technologii przemysłowej.
E‑materiał jest odpowiedzią na potrzeby dzisiejszego uczącego się, nauczyciela oraz pracodawców zainteresowanych przygotowaniem pracowników do pracy zawodowej, oraz pozyskaniem wykwalifikowanej, młodej kadry pracowniczej.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5. Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej
5.1. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej, w grupach i w zespole podczas zajęć.
Dodatkowo nauczyciel może zapisywać swoje własne propozycje ćwiczeń po realizacji określonego materiału multimedialnego.
- praca indywidualna uczniów – przykładem pracy indywidualnej uczniów może stać się mapa myśli dla wyznaczonego przez nauczyciela tematu: „Właściwości surowców ceramicznych do sporządzania zestawu masy ceramicznej” z wykorzystaniem Planszy interaktywnej. Uczniowie samodzielnie mogą zapoznać się z właściwościami surowców do sporządzania zestawu masy ceramicznej, a potem przygotują opis wyznaczony przez nauczyciela: surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji płytek ceramicznych. Swoją pracę uczniowie mogą zapisać, wydrukować oraz oddać do sprawdzenia nauczycielowi.
- praca uczniów w grupach – nauczyciel na zajęciach dzieli uczniów na grupy. Podstawą pracy grupowej uczniów może stać się Grafika interaktywna: „Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych”. Poszczególne grupy zapoznają się z określonym zagadnieniem (partią materiału). Pracują we własnym tempie, przeglądają materiał, a następnie wykonują ćwiczenie przydzielone danej grupie. Uczniowie w grupach dyskutują między sobą, wymieniają poglądy, rozmawiają, jak ma wyglądać ich zdaniem wykonanie ćwiczenia zadanego przez nauczyciela. Każda grupa wykonują plakat dotyczący innego zagadnienia, np.
Ćwiczenie: Zapoznajcie się z Grafiką interaktywną „Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych” – przygotujcie plakat:
Grupa 1.
- Nazwa urządzenia do oznaczania wymiarów i sprawdzania jakości powierzchni, zasada działania.
Grupa 2.
- Nazwa urządzenia do oznaczania wytrzymałości na zginanie i siły łamiącej, zasada działania.
Grupa 3.
- Nazwa urządzenia do oznaczania odporności na pęknięcia włoskowate, zasada działania.
Każda z grup pracuje zgodnie z zasadami pracy grupowej, a na koniec prezentują prace stanowiące jedną całość poznanych urządzeń laboratoryjnych oraz zostaje oceniona. Nauczyciel może zaproponować, aby poszczególne grupy samodzielnie wybierały sposób prezentacji ćwiczenia, co będzie stanowić ciekawą alternatywę. Po wystąpieniu grup powinno nastąpić podsumowanie pracy grupowej dotyczące zdobytych wiadomości i umiejętności oraz prezentacji efektów pracy grupowej. Warto z uczniami omówić, jakie nowe doświadczenia zdobyli oraz jakie wyniki pracy otrzymali. Nauczyciel może zastosować również arkusz ewaluacji zajęć w formie krótkiej ankiety.
- praca z całym zespołem klasowym – nauczyciel na zajęciach z całym zespołem klasowym po obejrzeniu Sekwencji filmowych określa tematykę zajęć – dzisiaj opanujesz wiedzę dotyczącą badania płytek ceramicznych w oznaczeniu odporności na plamienie. Formułuje cele lekcji, które chce osiągnąć: opanowanie istotnych informacji na temat procedury czyszczenia plam z badanych płytek ceramicznych, aktywne przyswajanie wiedzy podczas lekcji, praktyczne zastosowanie zdobytych wiadomości. Ustala pytania prowadzące ucznia po danym obszarze wiedzy. Na wstępie przedstawia pytania do materiału multimedialnego, a każdy z uczniów dokonuje zapisu odpowiedzi na pytania w zeszycie przedmiotowym.
Etapy pracy:
Informacje – grupa lub uczeń powinien mieć jasno określoną drogę postępowania (właściwego zaplanowania wykonania zadania). Pytania prowadzące z Sekwencji filmowych „Wykonywanie pomiarów właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych/płytek ceramicznych” np.:
- W jaki sposób są pobierane próbki do badań?
- W jaki sposób przeprowadza się oznaczenia wytrzymałości na zginanie i siły łamiącej?
- W jaki sposób przeprowadza się oznaczenie odporności chemicznej?
- W jaki sposób przeprowadza się oznaczanie odporności na plamienie?
- W jaki sposób przeprowadza się oznaczanie wymiarów i sprawdzanie jakości powierzchni?
Pytania skupiają uwagę uczniów na prezentowanych treściach i uczeń dodatkowo rozwija umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji. Wtedy bardziej skupiamy się na uczeniu niż na sprawdzaniu wiedzy. Nauczyciel w drugim etapie sprawdza wraz z zespołem klasowym poprawność udzielonych odpowiedzi, jednocześnie dokonując już planowania i wykonania przydzielonych zadań grupowych.
Planowanie – pytania prowadzące po danym obszarze wiedzy, powinny kierować grupę lub ucznia do właściwego zaplanowania działania. W tym celu nauczyciel dzieli klasę na grupy, które wykonują przydzielone zadanie, np.
Zadanie: Narysujcie schemat/mapę myśli – procedury czyszczenia plam z badanych płytek ceramicznych korzystając z Sekwencji nr 3 „Oznaczenie odporności na plamienie”. Czas pracy ok. 30 min.
Grupa 1.
- Według jakiej normy przeprowadza się badanie oznaczenia odporności na plamienie płytek ceramicznych?
- Jak wygląda przebieg badania odporności na plamienie środkami barwiącymi?
- Jakie środki barwiące stosuje się do wykonania badania?
Grupa 2.
- Ile próbek pobiera się do badań?
- W jaki sposób przygotowuje się próbki do badań?
- W jaki sposób nanosi się środki barwiące?
Grupa 3.
- Opisz cztery procedury czyszczenia plam środkami barwiącymi.
- W której procedurze stosujemy roztwory rozpuszczalników? Zapisz ich nazwy chemiczne.
- W jakiej odległości i przy jakim natężeniu oceniamy powierzchnię badanych płytek?
- Do ilu klas klasyfikuje się badane płytki przy odporności na plamienie?
Na tym etapie uczeń ma już niezbędne wiadomości na temat procedury czyszczenia plam z badanych płytek ceramicznych, może przystąpić do kolejnego kroku.
Ustalenia – w tym etapie uczeń/zespół powinien porozmawiać z nauczycielem i przedstawić mu swoje dotychczasowe działania. Nauczyciel zweryfikuje pracę ucznia i ewentualnie skoryguje błędy. Następnie przydziela zadania, np. uzasadnijcie opisowo swój wybór środków barwiących tworzących plamy, na czym polega klasyfikacja płytek odporności na plamienie? Tak przygotowane schematy pozostawcie do oceny.
Realizacja – etap, w którym uczeń/zespół w sposób przemyślany i zaplanowany zgodnie ze swoim wyborem, opracowuje schemat wyboru środków barwiących tworzących plamy, oraz przedstawi na czym polega klasyfikacja płytek odporności na plamienie. W tej fazie nauczyciel również powinien zwracać uwagę na prawidłowość pracy ucznia/zespołu.
Sprawdzanie – uczeń/zespół powinien samodzielnie sprawdzić poprawność wykonanego zadania. Można to ułatwić poprzez odpowiednio sformułowane pytania np.:
- Czy norma PN‑EN ISO 10545‑14:2015‑11 przeznaczona jest dla badania oznaczanie odporności na plamienie?
- Czy ilość pięciu płytek ceramicznych jest odpowiednia do pobrania próbek do badań?
- Czy odległość 25‑30 cm jest odpowiednia do oceny badanej powierzchni płytki?
- Czy oświetlenie o natężeniu minimum 300 lux jest odpowiednie do badanej oceny powierzchni płytki?
Analiza – to ostatni etap pracy grupy lub ucznia. Teraz warto się zastanowić czy zadanie zostało dobrze wykonane. Należy zasugerować, aby odpowiedzieć sobie na pytania:
- Czy po raz drugi rozwiązałby zadanie tak samo?
- Czy wprowadziłby jakieś zmiany?
- Czy miał wystarczające wiadomości i umiejętności?
- Z jakiej literatury korzystał?
- Kto udzielał dodatkowych wskazówek?
Sposoby oceny pracy ucznia z tekstem przewodnim.
Można to zrobić w następujący sposób:
- ocenić umiejętności zawodowe w oparciu o arkusz obserwacji tych umiejętności,
- ocenić jakość efektu wykonania zadania – wytworu pracy ucznia (rozwiązanie problemu, czy właściwie zostało zaplanowane zadanie),
- ocenić poszczególne etapy działalności ucznia (zbieranie informacji, zaplanowanie pracy, ustalenia końcowe, sprawdzenie poprawności zadania, analiza pracy).
Nauczyciel wraz z zespołem klasowym dokonuje analizy końcowej. Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności, np. co było dla mnie najtrudniejsze? Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były ćwiczone: opanowanie istotnych informacji na temat procedury czyszczenia plam z badanych płytek ceramicznych, aktywne przyswajanie wiedzy podczas lekcji, praktyczne zastosowanie zdobytych wiadomości. Zwrócić uwagę, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. Na koniec uczniowie mogą zapisać swoje prace np. na dysku w chmurze. Wskazana praca z całym zespołem klasowym może stanowić podsumowanie obejrzanej Sekwencji filmowej.
W fazie rekapitulacji proponuje się zadawanie uczącym się pytań w formie zdań niedokończonych: Przypomniałem sobie, że…; Łatwe było dla mnie…; Nauczyłam/łem się dzisiaj…; Trudność sprawiało mi…
(na podstawie https://www.profesor.pl/publikacja,7814,Artykuly,Metoda-tekstu-przewodniego)
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5.2. Organizowanie pracy uczniów indywidualnej i w grupach poza zajęciami (np. z wykorzystaniem metody lekcji odwróconej).
E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych metodą lekcji odwróconej (flipped classroom). Przykładem takiej pracy może być wykorzystanie Planszy interaktywnej. Istota lekcji odwróconej polega na zapoznaniu się przez uczniów z omawianym multimedium, np. przygotowanymi przez nauczyciela słowami kluczowymi i nagranymi materiałami, dodatkowo materiałami z Internetu – przed zajęciami. Natomiast podczas lekcji wiedzę tę powinni porządkować, poszerzać, wykorzystywać w praktyce, do rozwiązywania problemów np. w pracy grupowej. Nauczyciel w sposób zaplanowany inicjuje proces nauki, wprowadzając temat i formułując cele. Następnie udostępnia uczącym się materiały i zadania do samodzielnego wykonania. Nauczyciel zmienia swój sposób działania przenosząc nacisk na procesy poznawcze zachodzące u uczących się. Metodę odwróconej lekcji można stosować do pojedynczych zajęć dydaktycznych jak i do większych partii materiału. Przygotowanie indywidualne w domu do lekcji odwróconej na podstawie Grafiki interaktywnej może polegać na następujących działaniach. Po wprowadzeniu na lekcji tematu, swój wykład „Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych” nauczyciel może nagrać na video i dołączyć uczniom do materiałów. W lekcji odwróconej chodzi o to, by uczeń sam decydował, kiedy zapozna się z materiałami. Ważną praktyką jest tu zainteresowanie uczniów tematem, zainspirowanie ich tak, by po materiały w domu sięgali z chęcią i zaciekawieniem. Można to zrobić np. poprzez zadanie ciekawego pytania kluczowego albo atrakcyjne przedstawienie celu zajęć (zwłaszcza w odniesieniu do ich doświadczeń, kontekstu). Płytki ceramiczne poddawane są ciągłej kontroli na wszystkich etapach produkcji, począwszy od badań surowców i półproduktów na etapie przyjęcia dostaw i monitoring w trakcie cyklu produkcyjnego, a skończywszy na produkcie końcowym, który przechodzi cykle badawcze prowadzone w laboratoriach zakładowych i akredytowanych laboratoriach zewnętrznych. Produkowane wyroby spełniają parametry techniczne wymagane w europejskich i polskich normach, co potwierdzają odpowiednie atesty i certyfikaty. Naszym celem będzie poznanie wybranych urządzeń do badań laboratoryjnych płytek ceramicznych. Uczniowie otrzymują pracę domową: „Zapoznajcie się ze sprzętem laboratoryjnym stosowanym do badań laboratoryjnych” (wykorzystają praktyczną wiedzę, której teoretyczne założenia usłyszeli na nagraniu wykładu). W wybrany przez siebie ciekawy sposób przygotujcie charakterystyki sprzętu laboratoryjnego stosowanego do badań laboratoryjnych z wykorzystaniem różnorodnych materiałów (co umożliwi wam przygotowanie materiałów do grupowego opracowania charakterystyki podczas zajęć). Przed przekazaniem materiału można zaproponować uczniom, by z nich przygotowali dowolnie opracowane notatki (np. tworzenie fiszek). Z materiałem teoretycznym uczniowie zapoznają się w domu (wiedza i rozumienie). Na lekcję przychodzą przygotowani, a w szkole wykonają zadania i ćwiczenia utrwalające i sprawdzające (zastosowanie, analiza i synteza). Co, gdy uczeń nie zapozna się z materiałami? W takim przypadku zaleca się przesunąć odpowiedzialność na stronę ucznia, np. może usiąść z boku podczas zajęć i nadrobić zaległość – niestety, najprawdopodobniej w ten sposób straci element ćwiczenia. Proponuje się dać też czas, by za pomocą tutoringu rówieśniczego – uczniowie, którzy zapoznali się z materiałami przedstawili je (streścili) tym, którzy tego nie zrobili. Na początku lekcji dobrze jest wyjaśnić wszelkie wątpliwości, odpowiedzieć na pytanie uczniów np. z czym mieli problem? – to także jest istotą flipped classroom. Podczas lekcji w klasie nauczyciel inicjuje pracę w parach, grupach. Uczący się tworzą daną charakterystykę w ciekawej formie interaktywnej zaproponowanej przez siebie lub uzgodnionej z nauczycielem z wykorzystaniem np. tablicy multimedialnej. Trzeba pamiętać, że uczniowie muszą mieć cały czas możliwość korzystania z materiałów, z których się przygotowywali (a więc ważny jest stały dostęp do Internetu).
Grupa 1 ćwiczenie:
- Poznaliście już jak wygląda łamacz laboratoryjny.
- Opracujcie charakterystykę tego urządzenia.
- Czas na wykonanie zadania w grupie 15 minut.
- Przedstawcie swoją pracę na forum klasy.
Grupa 2 ćwiczenie:
- Poznaliście już jak wygląda autoklaw.
- Opracujcie charakterystykę tego urządzenia.
- Czas na wykonanie zadania w grupie 15 minut.
- Przedstawcie swoją pracę na forum klasy.
Praca uczniów w zespole powinna zostać podsumowana oraz oceniona.
Uczniowie mają możliwość korzystania z tablicy interaktywnej do przeanalizowania rozwiązania. Po opracowaniu ćwiczeń nauczyciel zaprasza do dyskusji na temat charakterystyki wybranych urządzeń laboratoryjnych nad przygotowanym materiałem. Uczniowie zadają sobie pytania nawzajem dotyczące przygotowanych ćwiczeń. Nauczyciel weryfikuje wiedzę uczących się, np. zapraszając, aby chętne osoby nazwały i opisały wybrane urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych.
Posługując się zdjęciami z Grafiki interaktywnej, można także poprosić, aby uczący się wzajemnie się uzupełniali i poprawiali – w razie potrzeby nauczyciel podaje dodatkowe wiadomości i uzupełnia wiedzę uczących się.
Na zakończenie nauczyciel z zespołem klasowym dokonuje podsumowania. Dobrą praktyką jest przygotowanie uczniom „wyciągu” z zajęć albo zestawu słów kluczowych, (z którymi mogą zapoznać się w domu lub na początku zajęć w zależności od decyzji nauczyciela), by na koniec mieli poczucie spójności i porządku. Można też zaproponować opracowanie listy słów kluczowych całym zespołem klasowym jako podsumowanie zajęć, np. słowa kluczowe: urządzenia laboratoryjne, planimetr, łamacz, autoklaw, wagosuszarka, przesiewacz, kontrola badań laboratoryjnych, odbiór wyrobów ceramicznych, normy do badań laboratoryjnych, instrukcje technologiczne.
Uczniowie mieli możliwość sprawdzenia poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej. Problem nierozumienia materiału lekcyjnego spada do minimum, a uczący się przygotowani do zajęć zyskują pewność siebie niezbędną do aktywnego uczestnictwa w ćwiczeniach.
Wykonana praca przez uczących się umożliwi im ugruntowanie umiejętności do rozwiązywania zadań testowych i praktycznych na egzaminie zawodowym. Warto skupić się zarówno na tym, co uczniowie oceniają pozytywnie, jak i tym, co w ich odczuciu było negatywne. Na takie podsumowanie nigdy nie powinno zabraknąć czasu. Zadajemy uczniom pytania poprzez prezentację multimedialną:
- Co było dla mnie najtrudniejsze?
- Co pomagało w pracy?
- Co przeszkadzało w pracy?
- Czego się nauczyłam(łem) podczas tej metody?
- Czy prezentowanie przed grupą mojej koncepcji dało mi satysfakcję? Można uczniom przydzielić punkty za pracę i zaangażowanie w lekcję. (na podstawie https://www.wszpwn.com.pl/wydarzenie/metoda-odwroconej-klasy-nowy-sposob-na-lekcje,417.html).
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5.3. Indywidualizowania pracy z uczniem/uczniami podczas zajęć i poza nimi
Praca uczniów na lekcji, w trakcie zajęć, powinna być tak zorganizowana przez nauczyciela, aby zapewnić każdemu uczniowi warunki sprzyjające maksymalnemu rozwojowi osobowości. Dlatego należy uwzględnić prowadzenie lekcji na tzw. kilku poziomach nauczania, m.in.:
- stosowanie metod polisensorycznego, czyli wielozmysłowego uczenia się z wykorzystaniem materiałów multimedialnych,
- pracę uczniów w grupach warunkowaną np. poprzez podział uczniów z różnymi uzdolnieniami, umiejętnościach i wiadomościami – tak, aby mogli oni wymienić się swoimi spostrzeżeniami, pomagać sobie, uczyć się od siebie, wymienić opinie czy uwagi na temat realizowanego ćwiczenia. Walorem takiej pracy jest wykorzystanie możliwości uczniów zdolniejszych do wyjaśniania niezrozumiałych zagadnień kolegom, którzy wymagają dodatkowych wyjaśnień. Na początku tak prowadzonych zajęć uczniowie słabi są bierni, często tylko przysłuchują się wypowiedziom swoich kolegów w zespole, stopniowo rozpoczynają własną aktywność i wykorzystują swój potencjał. Wszyscy uczniowie nabierają wiary we własne możliwości, często w ten sposób mogą uzupełnić brakujące wiadomości,
- pracę uczniów w swoim własnym rytmie i na odpowiednim dla siebie poziomie z określaniem limitu czasu na daną pracę, z zastosowaniem kart pracy (o różnym stopniu trudności, sposobach czy formach wykonania) do danej lekcji, które umożliwią każdemu uczniowi przerabianie kolejnych partii materiału,
- stosowanie wszelkich możliwych form kontroli wiedzy i umiejętności,
- ocenianie postępów ucznia z uwzględnieniem możliwości, wysiłku i wkładu pracy na zajęciach.
Indywidualizacja procesu dydaktycznego polega na przydzielaniu zróżnicowanych zadań/prac:
- innym uczniom, którzy mają trudności z opanowaniem materiału,
- innym uczniom, którzy szybko przyswoili materiał i mogą go poszerzać, wykorzystywać w praktyce, do rozwiązywania problemów. Można też wykorzystać metodę tutoringu rówieśniczego, który pozwala na naukę we własnym tempie, w komfortowych warunkach i bezpiecznych relacjach. Uczniowie mają możliwość dostosowania wielu elementów sytuacji edukacyjnej do siebie.
Proponuje się następujące zasady:
Określenie celów nauczania. Należy określić zamierzone cele nauczania, zarówno w odniesieniu do tutorów (uczniów), jak i tutee (podopiecznych uczniów). Nauczyciel wprowadza uczniów w omawianą tematykę materiału multimedialnego np. Sekwencji filmowych „Wykonywanie pomiarów właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych – płytek ceramicznych” skupiając się na Sekwencji nr 5 dotyczącej oznaczania wymiarów i sprawdzanie jakości powierzchni. Zapoznaje uczniów z efektami kształcenia – wykonania badań i analiz laboratoryjnych na podstawie norm i instrukcji technologicznych. Celami lekcji będzie: przebieg oznaczania wymiarów i sprawdzania jakości powierzchni płytek ceramicznych, zachęcanie do aktywnej współpracy i jej doskonalenie w grupie według określonych zasad. Uczniowie spróbują wyznaczać sobie sami „mikro cele”.
Podział ról. Na podstawie informacji o uczniach oraz ich indywidualnych potrzeb należy ustalić dokładne zasady współpracy w grupie. Na potrzeby tego zadania uczniowie zostają podzieleni na cztery grupy 4 - osobowe grupy, w których będą wykonywać swoje ćwiczenia. Dobór uczniów pracujących w jednym zespole jest niezwykle ważny. W każdej z grup powinni znaleźć się uczniowie wykazujący zdolności do sprawnego przygotowania ćwiczenia/zadania, którzy mają większe doświadczenie, wiedzę i poziom kompetencji oraz tacy, którzy mogą doświadczać trudności w omawianym zakresie. Taka propozycja zapewni uczącym się zadowalające efekty i da możliwość wszystkim grupom równą i sprawiedliwą rywalizację. Tutorzy będą pomagać tutee w przygotowaniu zadania oraz w utrwalaniu nabytej wiedzy i umiejętności. Uczniowie razem będą pochylać się nad celem swoich działań, nad materiałami, nad zadaniami – ci, którzy są bieglejsi, mogą tłumaczyć wykonanie zadania uczniom mniej biegłym. Ale wszyscy pracują razem nad zagadnieniem np. oznaczania wymiarów i sprawdzanie jakości powierzchni badanych płytek ceramicznych. Ta metoda zakłada równość, jedyna różnica dotyczy stopnia opanowania materiału. Warto zwracać również uwagę na interakcje pomiędzy uczniami – wzajemną akceptację szacunek, rozumienie siebie wzajemnie. Aby ta strategia działała – powinna towarzyszyć jej atmosfera bezpieczeństwa, współpracy, relacyjności. Każdy z członków danego zespołu powinien mieć przypisaną rolę uwzględniającą jego umiejętności. Tutor otrzymuje od nauczyciela odpowiedzi do zadań/pytań prowadzących. Kiedy zespół ukończy ich rozwiązywanie, tutor sprawdza efekty pracy. Taki podział ról z jednej strony umożliwia utrwalenie i doskonalenie materiału przez tutorów, z drugiej natomiast zachęca do zaangażowania i kreatywności w nauce tutee. Metoda tutoringu rówieśniczego sama z siebie nie kształtuje umiejętności współpracy – ona jedynie otwiera przestrzeń do kształtowania takich umiejętności, to znaczy, że np. podczas wspólnej pracy może dojść do konfliktów i zadrażnień – stąd niezwykle wiodąca rola uważnego nauczyciela, który takie konflikty powinien moderować.
Przejrzysta metoda. Grupy, wykonują przydzielone zadanie, np. przygotujcie prezentację multimedialną dotyczącą przebiegu oznaczania wymiarów i sprawdzania jakości powierzchni płytek ceramicznych korzystając z Sekwencji nr 5. „Oznaczanie wymiarów i sprawdzanie jakości powierzchni”. Należy upewnić się, że ustalone zasady i procedury są przejrzyste i zrozumiałe zarówno dla tutora, jak i tutee. Wszystkie grupy oglądają Sekwencję nr 5. i rozpoczynają zajęcia, opracowując plan pracy i przygotowując swoje zadania (prezentacja multimedialna) z pomocą pytań prowadzących. Tutorzy czuwają nad poprawnością wykonywanych zadań/pytań, które można tak zróżnicować, aby każdy z uczniów miał możliwość zmierzenia się z problemem bez niepotrzebnego stresu czy zniechęcenia.
Grupa 1.
- Co stosujemy do oznaczeń wymiarów?
- Na czym polega przygotowanie przyrządu do pomiaru – zerowanie czujników?
- Jakie urządzenie służy do precyzyjnego pomiaru płytek ceramicznych?
- Gdzie umieszcza się badaną płytkę?
- Ile razy zmienia się położenie płytki?
- Z jaką dokładnością odczytywane są pomiary płytki?
Grupa 2.
- Jakie są warunki dopuszczenia pracownika do pracy?
- Jakie czynności należy wykonać przed rozpoczęciem pracy?
Grupa 3.
- Jakie czynności są wykonywane w trakcie pracy?
- Jakie czynności są wykonywane po zakończeniu pracy?
Grupa 4.
- Na jakie ogólne przepisy bhp należy zwrócić uwagę?
- Jakie są zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych?
Nauczyciel nie ingeruje w wybory uczniów, przyjmuje rolę obserwatora wspierającego przebieg zajęć.
Wsparcie tutorów (uczniów). Może polegać na swoistej superwizji z nauczycielem przed zajęciami i po zajęciach – omówienie pracy, a potem podsumowanie działań lub podzielenie się z całym zespołem klasowym, omawiając wspólnie napotykane trudności oraz poszukując najbardziej efektywnych form oddziaływań. Uczniowscy tutorzy mogą mieć nieco więcej wiedzy przedmiotowej albo większą biegłość w wykonywaniu zadań z danego zagadnienia (na podstawie http://poradniapp-slupca.pl/tutoring-rowiesniczy/).
Podsumowanie lekcji. Po ukończonej lekcji przeprowadzone zostaje podsumowanie wyznaczonych celów i efektów pracy np. (przebieg oznaczania wymiarów i sprawdzania jakości powierzchni płytek ceramicznych, zachęcanie do aktywnej współpracy i jej doskonalenie w grupie według określonych zasad). Nauczyciel może wyświetlić na tablicy interaktywnej pytania podane na początku lekcji. Uczniowie udzielają odpowiedzi poprzez przygotowane prezentacje multimedialne. Nauczyciel wspólnie z grupami analizuje ich refleksje na temat przeprowadzonych zajęć. Warto skupić się zarówno na tym, co uczniowie oceniają pozytywnie, jak i tym, co w ich odczuciu było negatywne. Na takie podsumowanie nigdy nie powinno zabraknąć czasu. Można uczniom przydzielić punkty za pracę i zaangażowanie w lekcję.
Wskazówki dla nauczycieli dotyczące pracy z uczniami zaangażowanymi w proces tutoringu rówieśniczego:
- pozwól uczniom samodzielnie opracować plan pracy - umożliwi to wykształcenie poczucia sprawstwa i kompetencji wśród zaangażowanych w pracę uczniów,
- naucz swoich uczniów sygnalizowania trudności, zwracania się o pomoc, pracuj nad tym, by nie obawiali się zadawania pytania Tobie i kolegom,
- pamiętaj, by chwalić efekty pracy i w akceptowalny sposób informować o porażkach, np. „Doceniam to, jak bardzo się starasz, jednak to zadanie rozwiązałabym inaczej”,
- umożliwiaj uczniom w trakcie zajęć wymianę wiedzy i doświadczeń – dzięki temu wzbudzisz w nich ciekawość świata (uczniowie wiedzą bardzo dużo, często więcej, niż nam się wydaje),
- dyskretnie nadzoruj tutoring rówieśniczy, aby uczniowie w obu rolach (tutora i tutee) czuli się bezpiecznie, mieli poczucie autonomii i kompetencji,
- nie ingeruj przedwcześnie w kontakt tutorski między uczniami, aby tutor mógł sam znaleźć sposób na wsparcie rówieśnika,
- umożliwiaj wszystkim uczniom podejmowanie roli tutora, jak i tutee, aby mogli się przekonać, że w jakichś obszarach są fachowcami, czy nawet ekspertami,
- zachęcaj uczniów (zarówno tutora, jak i tutee) do gromadzenia swoich prac, co umożliwi późniejsze analizy i ocenę efektywności,
- staraj się motywować uczniów do korzystania z niekonwencjonalnych metod nauczania - sugeruj tworzenie fiszek, rysunków, korzystanie z aplikacji,
- zachęcaj uczniów do samodzielnej ewaluacji (np. poprzez stworzenie do tego specjalnych kart ewaluacyjnych) - tak, by w parze lub grupie podzielili się swoimi spostrzeżeniami i oświadczeniami (na podstawie http://poradniapp-slupca.pl/tutoring-rowiesniczy/).
Wskazówki dla uczących się na temat tutoringu rówieśniczego.
Uczniów należy wprowadzić do tej metody, poświęcić czas na to, by omówić z nimi proponowaną tabelę, by mogli zrozumieć sens takiej formy pracy. I przede wszystkim - że jest to forma pracy na lekcji, a nie towarzyskiego przerywnika podczas zajęć.
(na podstawie: https://szkoladobrejrelacji.pl/tutoring-to-za-malo-czyli-do-czego-zainspirowala-nas-tutoringowa-rewolucja/)
Praca uczących się poza zajęciami, z wykorzystaniem materiałów multimedialnych daje możliwość utrwalania i poszerzania wiadomości poprzez przydzielenie zróżnicowanych ćwiczeń: obowiązkowych, dodatkowych dla chętnych oraz ćwiczeń zaproponowanych przez samych uczących się. Ćwiczenia proponowane przez nauczyciela z wykorzystaniem materiałów multimedialnych powinny mieć zróżnicowaną formę pod względem stopnia trudności, sposobu i formy wykonania np. podaniem przez nauczyciela dodatkowej instrukcji (wskazówek merytorycznych, technicznych) do wykonania proponowanego ćwiczenia. Przykładem pracy indywidualnej dla uczniów poza zajęciami, może być np.:
- Ćwiczenie obowiązkowe: Po przeanalizowaniu Grafiki interaktywnej masz możliwość poszerzenia informacji. Do podanych liczb w grafice od 1 do 7 dopasuj urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych i napisz, do czego są wykorzystywane. Możesz wykonać zdjęcia, opracować prezentację multimedialną lub stworzyć swoje własne fiszki (ręcznie lub komputerowo).
- Ćwiczenie dodatkowe dla chętnych: Odpowiedz na pytanie, na jakim urządzeniu (Grafika interaktywna) przeprowadza się badanie kruszyw (skaleni)? Według jakiej normy? Co jest przedmiotem normy? Możesz wykonać zdjęcia, lub stworzyć swoje własne fiszki (ręcznie lub komputerowo).
- Ćwiczenie zaproponowane przez samych uczących się: Uczniowie sami wybierają sposób prezentacji wyznaczonego przez siebie tematu na podstawie Sekwencji filmowych. Swoje opracowania z ćwiczeń oddają do sprawdzenia nauczycielowi.
Wprowadzone formy pracy uczących się poza zajęciami powinny być sprawdzone, poprawione i ocenione przez nauczyciela, mogą też być sprawdzane przez uczniów sobie nawzajem. Zaleca się zasugerować uczniom kilka propozycji metod skutecznej nauki: przygotowanie własnych notatek, zrobienia zdjęć (np. tablic, fragmentu normy i zapisków w trakcie sesji burzy mózgów), opracowanie rysunków w formie mapy myśli, stworzenie swoich własnych fiszek (ręcznie lub komputerowo). Dany sposób wspomaga umiejętność selektywnego odbierania informacji, jak i samego uczenia się.
Wycieczka wirtualna, Plansza interaktywna, Grafika interaktywna i Sekwencje filmowe pozwalają na poznawanie materiału, a także powtarzanie w dowolnym tempie, indywidualnym dla każdego uczącego się. Zawierają wiadomości z zakresu: wykazu urządzeń pomiarowych w laboratorium zakładowym, opis postępowania w zakresie sporządzania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji wyrobów ceramicznych, wiadomości z zakresu urządzeń laboratoryjnych do badań płytek ceramicznych oraz informacje z zakresu wybranych badań laboratoryjnych właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych (płytek ceramicznych) zgodnie z normami – na poziomie podstawowym. Multimedia mogą być także inspiracją do rozwijania wiedzy uczących się. Nauczyciel może zaproponować, aby uczący się poszukał w innych źródłach informacji na temat, który w omawianych e‑materiałach jest podany ogólnie. Ponadto warto zauważyć, że w wyżej wymienionych materiałach multimedialnych nie ma kompletnej wiedzy na temat: norm i instrukcji do sporządzania roztworów i mieszanin stosowanych do badań laboratoryjnych (Wycieczka wirtualna), kontroli laboratoryjnej parametrów przemiału zestawu masy ceramicznej (Plansza interaktywna), korzystania z norm i analizy laboratoryjnej wyników badań laboratoryjnych wyrobów ceramicznych (Grafika interaktywna), posługiwania się kartami charakterystyk substancji chemicznych (Sekwencje filmowe). Tę wiedzę, uczącym się bądź potrzebującym pomocy nauczyciel prezentuje sam, natomiast poszukujących, zainteresowanych zachęca do indywidualnej samodzielnej pracy, aby potem zweryfikować efekty kształcenia.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5.4. Organizowania pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Dbając o indywidualizację procesu nauczania, należy pamiętać o konieczności dostosowania wymagań dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Wszystkich uczniów obowiązują treści podstawy programowej, dlatego też proces indywidualizacji może odbywać się tylko na dwóch poziomach: dobór metod nauczania i oceniania. Nauczyciel, pracując z uczniami o SPE może opracować wskazówki do pracy wynikające z trudności w uczeniu się, które będą odnosiły się do:
- pracy na zajęciach, np. dostosowanie wymagania do możliwości ucznia, stosowanie wyjaśnień do ćwiczeń i zadań, prowadzenie zajęć z wykorzystaniem różnych technik i metod pracy. Dostosowanie tempa pracy ucznia, stosowanie częstych pochwał i zachęt. Stwarzanie warunków do wielokrotnego powtarzania i utrwalania materiału oraz oceniania, np. nie omawiać na forum klasy błędów popełnionych przez ucznia. Przy ustalaniu oceny należy brać pod uwagę różne czynniki, stosować korzystną dla uczącego się ocenę opisową, pokazującą mocne i słabe strony jego pracy. Indywidualizacja pracy z uczniem o SPE wymaga od nauczyciela dostosowania: warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb i możliwości ucznia. Przykładem pracy dla uczniów o SPE mogą być ćwiczenia, które różnicują poziomy trudności, a uczniowie zdolniejsi powinni pomagać uczniom słabszym lub tworzyć jeden obszar zdobywanych wiadomości i umiejętności.
Ćwiczenie 1. Na podstawie Grafiki interaktywnej: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych – w grupie podpiszcie nazwy urządzeń stosowanych do badań wyrobów ceramicznych.
Ćwiczenie 2. Na podstawie Grafiki interaktywnej: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych – w grupie opracujcie charakterystykę pracy wybranego przez was urządzenia stosowanego do badań wyrobów ceramicznych. Wyjaśnijcie pracę tego urządzenia na forum.
Nauczyciel będzie miał przygotowane wydruki urządzeń. Będzie wspierał zespół uczniów o SPE podczas wykonywania ćwiczeń lub wyznaczy innego odpowiedzialnego ucznia, tzw. lidera grupy.
Grupy są odpowiedzialne za swoją pracę, a wszystkie wykonane ćwiczenia będą tworzyć jedną całość pracy uczniowskiej, całego zespołu klasowego.
Mając na uwadze redukcję rywalizacji o stopień i indywidualizację (szczególnie w przypadku uczącego się o SPE), dobrym rozwiązaniem są techniki oceniania kształtującego np. poprzez przekazywanie informacji zwrotnej dotyczącej oceny realizacji zadania np. wyjaśnienia pracy urządzenia stosowanego do przemiału masy ceramicznej:
- „jeśli rozwiązałeś to zadanie, to znaczy, że możesz być bardzo zadowolony z siebie – opanowałeś wiedzę z zakresu pracy urządzenia stosowanego do badań wyrobów ceramicznych”,
- „jeśli miałeś trudności z wykonaniem tego zadania wróć do e‑słownika i spróbuj jeszcze raz wykonać to zadanie” – dobrać nazwę urządzenia stosowanego do badań wyrobów ceramicznych.
Nauczyciel może zapisywać swoje własne propozycje ćwiczeń po realizacji określonych materiałów multimedialnych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
6. Opis materiałów sprawdzających
W e‑materiale nauczyciel ma możliwość skorzystania z ćwiczeń powiązanych z danym materiałem, stanowiących rodzaj materiałów sprawdzających dla uczącego się:
• Wycieczka wirtualnaWycieczka wirtualna: Laboratorium badań fizycznych i fizykochemicznych w zakładzie ceramicznym – zawiera treści pomagające rozwiązać jedno ćwiczenie, którego celem jest utrwalenie wiadomości z przyrządów do badań laboratoryjnych.
• Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Surowce do sporządzania zestawu masy ceramicznej – zawiera treści pomagające rozwiązać jedno ćwiczenie, którego celem jest utrwalenie wiadomości z planowania zestawu masy ceramicznej przeznaczonej do produkcji płytek ceramicznych.
• Grafika interaktywnaGrafika interaktywna: Urządzenia laboratoryjne stosowane do badań wyrobów ceramicznych – zawiera treści pomagające rozwiązać dwa ćwiczenia, których celem jest utrwalenie wiadomości z pracy urządzeń laboratoryjnych.
• Sekwencje filmoweSekwencje filmowe: Wykonywanie pomiarów właściwości fizycznych wyrobów ceramicznych – płytek ceramicznych – zawiera treści pomagające rozwiązać trzy ćwiczenia, których celem jest utrwalenie wiadomości z wykonywania pomiarów właściwości fizycznych płytek ceramicznych.
• Interaktywne materiały sprawdzająceInteraktywne materiały sprawdzające – stanowią test ćwiczeniowy składający się z 20 zadań zamkniętych. Test utrwalający wiedzę uczniów w zakresie zagadnień e‑materiału przygotowuje do rozwiązywania zadań na pisemnym/teoretycznym egzaminie zawodowym. Dodatkowo w interaktywnych materiałach sprawdzających zostały zawarte ćwiczenia systematyzujące oraz weryfikujące poznaną wiedzę dla uczącego się.
Zagadnienia sprawdzające z e‑materiału wspierają osiąganie wybranych efektów kształcenia oraz spełniają kryteria weryfikacji właściwe dla omawianych multimediów:
CES.03.5. Wykonywanie badań laboratoryjnych i ocena jakości procesu produkcji wyrobów ceramicznych
CES.03.5.1. charakteryzuje metody pomiarowe stosowane w badaniach procesu produkcji wyrobów
CES.03.5.1.1) dobiera metody pomiarowe do wykonywania badań laboratoryjnych
CES.03.5.9. obsługuje urządzenia i przyrządy do wykonywania badań laboratoryjnych
CES.03.5.9.1) rozpoznaje urządzenia i przyrządy stosowane do badań surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych
CES.03.5.10. wykonuje badania i analizy laboratoryjne na podstawie norm branżowych i instrukcji technologicznych
CES.03.5.10.2) dobiera rodzaj badań laboratoryjnych do określonej grupy surowców, półproduktów i wyrobów ceramicznych
CES.03.5.10.6) wykonuje badania odporności na działanie odczynników chemicznych dla wyrobów ceramicznych
CES.03.5.10.7) wykonuje badania odporności na plamienie dla wyrobów ceramicznych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
7. Minimalne wymagania techniczne umożliwiające korzystanie z przewodnika
Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.
System operacyjny:
Windows 7 lub nowszy
OS X 10.11.6 lub nowszy
GNU/Linux z jądrem w wersji 4.0 lub nowszej 3GB RAM
Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:
Chrome wersji 69.0.3497.100
Firefox w wersji 62.0.2
Safari w wersji 11.1
Opera w wersji 55.0.2994.44
Microsoft Edge w wersji 42.17134.1.0
Internet Explorer w wersji 11.0.9600.18124
Urządzenia mobilne:
2GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym
Tablet/Smartphone z systemem Android 4.1 (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium 69 (lub nowszym) np. Chrome 69, Samsung Browser 10.1, szerokość co najmniej 420 px
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści