E-materiały do kształcenia zawodowego

Stanowisko komputerowe dla osob niewidomych i słabowidzących

INF.10. Obsługa oprogramowania i sprzętu informatycznego wspomagających użytkownika z niepełnosprawnością wzrokową – Technik tyfloinformatyk 351204

bg‑gold

Słownik pojęć dla e‑materiału

RDnmpq2OLn2y7
Instrukcja korzystania ze słownika Słownik pojęć do e-zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e-zasobie.
1
ABBY FineReader OCR
ABBY FineReader OCR
RLmM65L2xuH3H
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

zaawansowane oprogramowanie OCR (z ang. Optical Character Recognition), które służy do rozpoznawania tekstu z zeskanowanych dokumentów, zdjęć lub innych plików graficznych. Aplikacja ta wykorzystuje technologię OCROCR, aby skanować dokumenty, a następnie konwertować ich zawartość na edytowalny tekst

audiobook
audiobook
R18NiTes408Xq
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

forma publikacji książek lub innych tekstów czytanych nagranych na nośniku dźwiękowym. Jest to wygodna alternatywa dla tradycyjnych książek, zwłaszcza dla osób z dysfunkcją wzroku lub w sytuacjach, gdy czytanie jest trudne lub niemożliwe

czarnodruk
czarnodruk
RLQJhq9rC9etE
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

zwykłe pismo, nazywane przez niewidomych czarnodrukowym, w odróżnieniu od pisma Braille'apismo punktowe Braille'apisma Braille'a

czytnik ekranu, ang. screen reader
czytnik ekranu, ang. screen reader
R1R9lQoGWzhdJ
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

program udźwiękowiający, który rozpoznaje i interpretuje informacje wyświetlane na monitorze komputera, a następnie przedstawia je użytkownikowi w postaci głosowej lub przesyła do monitora brajlowskiegomonitor brajlowskimonitora brajlowskiego (inaczej linijki brajlowskiej)

dostępność serwisu internetowego
dostępność serwisu internetowego
RV6RRX7bsMJH3
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

(ang. accessibility) ogół zasad dotyczących projektowania interfejsów komunikacji człowieka z komputerem, których nadrzędnym celem jest zapewnienie komfortowego dostępu do funkcji serwisów internetowych jak największemu gronu osób (w tym także ludzi narażonych na wykluczenie cyfrowe z powodu niepełnosprawności, wieku, braku wykształcenia lub wskutek ograniczeń technologicznych)

drukarka brajlowska
drukarka brajlowska
R1C8XJ1xhIPIG
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

urządzenie, które działa podobnie jak zwykła drukarka, ale zamiast na papierze, drukuje na specjalnym papierze perforowanym lub papierze brajlowskimpapier brajlowskipapierze brajlowskim

Rd8JmieHlUcap
Drukarka brajlowska
Źródło: Flickr.com, Romina Santarelli / Secretaría de Cultura de la Nación, flickr.com, licencja: CC BY-SA 3.0.
EasyReader
EasyReader
R1Y8YJb7PMXc9
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

oprogramowanie do czytania e‑booków i innych dokumentów elektronicznych, stworzone z myślą o osobach z ograniczeniami wzroku lub dysleksją. Program obsługuje wiele popularnych formatów plików, takich jak EPUB, PDF, DAISY i TXT, a także oferuje funkcje takie jak powiększanie tekstu, zmiana kontrastu i kolorów, syntezator mowysyntezator mowy oraz podział tekstu na strony dla ułatwienia nawigacji

efekt olśnienia
efekt olśnienia
RSVBLqw4iX9Rd
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

polega na tym, że jasne lub intensywne źródło światła może zakłócać widzenie obiektów w otoczeniu. Przyczyną tego zjawiska jest różnica w intensywności światła między źródłem światła a otoczeniem, co utrudnia dostosowanie się ludzkiego wzroku do zmiany kontrastu. Efekt olśnienia mogą powodować błyszczące powierzchnie, takie jak lustra, metaliczne elementy, lśniąca podłoga, błyszczące powierzchnie ścian, np. malowane farbą z połyskiem, monitory komputerowe, nieosłonięte żarówki w lampach i oprawach sufitowych, a także okna bez żaluzji czy firanek. Odbijają one intensywne światło, które może utrudniać widzenie zwłaszcza osobom słabowidzącym

klawiatura brajlowska
klawiatura brajlowska
RYE6pfqTa1Qix
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

pełni taką samą funkcję jak zwykła klawiatura komputerowa: można przy jej pomocy pisać i obsługiwać zainstalowane na komputerze aplikacje. Składa się z ośmiu klawiszy do pisania oraz kilku lub kilkunastu klawiszy funkcyjnych; układ klawiszy uwzględnia budowę znaków pisma Braille'apismo punktowe Braille'apisma Braille'a

R1BlMatOFA5Xf
Klawiatura brajlowska
Źródło: Flickr.com, Marcin Wichary, licencja: CC BY 2.0.
monitor brajlowski
monitor brajlowski
RNbJHgVa6xjw8
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

nazywany także linijką brajlowską - linia składająca się z kilkudziesięciu znaków brajlowskich, których punkty wysuwają się lub chowają. Urządzenie to wyświetla w brajlupismo punktowe Braille'abrajlu ten sam tekst, który pojawia się na ekranie monitora komputerowego

RM4xFRJ2clWqd
Monitor brajlowski
Źródło: Radek Pavlíček, flickr.com, licencja: CC BY-NC-SA 2.0.
lupa elektroniczna
lupa elektroniczna
R1258ibS1QwXc
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

kompaktowe urządzenie powiększające, rozmiarowo przystosowane do noszenia w torebce czy kieszeni. W odróżnieniu od lupy optycznej pozwala na bardzo duże powiększenie i zachowuje szerokie pole widzenia

R1KvutCBaBatL
Lupa elektroniczna
Źródło: sklep.altix.pl, tylko do użytku edukacyjnego.
NVDA
NVDA
R8rcOlacMmniw
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

skrót od angielskiej nazwy NonVisual Desktop Access - bezpłatny czytnik ekranuczytnik ekranu, ang. screen readerczytnik ekranu dla systemu operacyjnego Microsoft Windows

OCR
OCR
R19fK7gfk2HpC
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

(ang. optical character recognition) - optyczne rozpoznawanie znaków; oprogramowanie, które rozpoznaje zeskanowany tekst drukowany, pismo ręczne lub dokumenty w formacie PDF

papier brajlowski
papier brajlowski
R1OlUJLb1D8yc
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

rodzaj specjalnego papieru stosowanego w drukarkach brajlowskichdrukarka brajlowskadrukarkach brajlowskich do tworzenia wypukłych kropkowych liter i znaków, które mogą być odczytywane za pomocą dotyku. Papier brajlowski ma charakterystyczną fakturę z wypukłymi kropkami, które reprezentują litery alfabetu, cyfry, znaki interpunkcyjne i inne symbole

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, PFRON
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, PFRON
R1Hyhs2p5wOCz
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

organ administracji publicznej wspierający rehabilitację oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych

pismo punktowe Braille'a
pismo punktowe Braille'a
R1bdqbcu8Zaye
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

pismo punktowe Braille’a opiera się na sześciopunkcie nazywanym znakiem tworzącym. System składa się ze znaków stanowiących kombinację sześciu wypukłych punktów ułożonych w dwóch kolumnach po trzy punkty w każdej. Lewa kolumna zawiera umownie oznaczone punkty: 1, 2, 3, a prawa punkty: 4, 5, 6. Podstawę systemu Braille’a stanowi pierwszych 25 znaków alfabetu oraz symbol litery „w”, a także znaki interpunkcyjne i pomocnicze

RhDiXSoqCnQAU
Strona zadrukowana pismem Braille’a
Źródło: Freepik, domena publiczna.
powiększalnik
powiększalnik
R14ljxviqBgoL
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

stacjonarne lub przenośne urządzenie, które wyświetla nawet stukrotnie powiększony obraz na monitorze komputera. Umożliwia powiększenie obrazu obiektów znajdujących się w dalszej odległości (np. zapisanych na tablicy). Można w nim także uzyskać widok całego obiektu, np. strony książki lub gazety, a nie tylko niewielkiego fragmentu tekstu

Rnhs6hvecRuc4
Powiększalnik stacjonarny
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY-SA 3.0.
program powiększający
program powiększający
R1TyBcVU752fU
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

rodzaj oprogramowania, które umożliwia zwiększenie rozmiaru i czytelności tekstu, grafik i innych elementów na ekranie komputera. Programy powiększające mogą oferować różne funkcje, takie jak zwiększanie rozmiaru czcionki, powiększanie obrazu lub zmianę kolorów, aby ułatwić czytanie tekstu osobom z zaburzeniami widzenia. Niektóre programy powiększające umożliwiają również korzystanie z funkcji przybliżania za pomocą skrótów klawiaturowych lub gestów na ekranie dotykowym

program powiększająco‑udźwiękowiający
program powiększająco‑udźwiękowiający
R1312uyFvCySN
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

program przeznaczony dla osób słabowidzących, które nie są w stanie czytać z ekranu komputera, kiedy ten pracuje w standardowej rozdzielczości; podstawowym zadaniem programu jest powiększanie wyświetlanej na ekranie treści w różnych trybach, np. powiększania pełnoekranowego, lupy czy dokowanych okien. Można też stosować tryby fałszywych kolorów (negatyw, duży kontrast, inwersja kolorów czy kolory własne)

program udźwiękowiający
program udźwiękowiający
R1ZbVweCTDkNB
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

czyli czytnik ekranu, np. bezpłatny NVDA lub komercyjny ClearReader czy JAWS, rozpoznaje informacje wyświetlane na monitorze komputera, a następnie przekazuje je użytkownikowi za pomocą syntezatora mowy lub przesyła do monitora brajlowskiego. Czytnik ekranu pozwala osobom z dysfunkcjami wzroku pracować na komputerze w tych samych programach, których używają osoby widzące, czyli obsługiwać m.in.: edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, przeglądarki internetowe, programy obsługujące pocztę elektroniczną, słowniki. Dzięki niemu można odczytać w brajlu lub odsłuchać: treść strony internetowej, dokument otwarty w edytorze tekstu, załącznik tekstowy przesłany pocztą elektroniczną. Screen reader pozwala dostosować sposób odtwarzania do potrzeb i preferencji użytkownika, np. zwolnić lub przyspieszyć tempo czytania

skaner
skaner
RcFNGrfSCcjyh
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

służy do przetwarzania obrazów i tekstu w formie fizycznej na postać cyfrową. Umożliwia przeniesienie do komputera dokumentów, zdjęć, rysunków czy grafik, które wcześniej istniały tylko w formie papierowej. Skaner pozwala także na tworzenie kopii zapasowych dokumentów, archiwizację danych oraz łatwe ich udostępnianie lub przesyłanie za pośrednictwem sieci komputerowej

syntezator mowy
syntezator mowy
R11hqxIyO0fYB
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

program komputerowy zamieniający tekst na mowę; pozwala na uzyskanie bardzo dokładnej wymowy także słów nietypowych, literowanie skrótów, odczytywanie liczb, w tym ułamków, oraz odczytywanie dat poprzez dekomponowanie liczb; w celu udźwiękowienia komputera syntezator musi współpracować z programem udźwiękowiającym

tekst alternatywny
tekst alternatywny
R1Ni91leZBE8c
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

zapisany w formie tekstu opis graficznych elementów umieszczonych na stronie lub w aplikacji

tyfloinformatyka
tyfloinformatyka
R1SpR8xcASJNo
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

dziedzina informatyki zajmująca się sprzętem i oprogramowaniem przeznaczonym dla osób z dysfunkcją wzroku

WCAG (Web Content Accessibility Guidelines)
WCAG (Web Content Accessibility Guidelines)
Rb8QV2bczjXGM
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

skrót od angielskiej nazwy Web Content Accessibility Guidelines, czyli „Wytyczne dotyczące dostępności treści w sieci”. Jest to zbiór rekomendacji i standardów opracowanych przez międzynarodową grupę ekspertów, którzy zajmują się tematem dostępności stron internetowych dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. WCAG określa standardy i zalecenia dotyczące projektowania i tworzenia treści internetowych, takich jak np. strony internetowe, aplikacje mobilne, multimedia czy dokumenty elektroniczne. Wytyczne te mają na celu zapewnienie dostępności treści internetowych dla osób z różnymi niepełnosprawnościami, takimi jak np. osoby niewidome, słabowidzące, z zaburzeniami słuchu czy z problemami z ruchem.

WCAG dzieli się na trzy poziomy dostępności: A, AA i AAA, z których każdy określa wyższy poziom wymagań w zakresie dostępności treści. Wdrożenie wytycznych WCAG jest dobrowolne, jednak coraz więcej organizacji, instytucji i firm decyduje się na ich wdrożenie, aby zapewnić dostępność swoich treści internetowych dla jak najszerszej grupy odbiorców.

Zoom Text MagReader
Zoom Text MagReader
R1ex23WszgLZF
Nagranie tożsame z treścią zawartą poniżej.

oprogramowanie dla osób niewidomych lub słabowidzących. Program umożliwia powiększenie tekstu i obrazów na ekranie, a także odczytywanie treści z ekranu dzięki wbudowanej syntezie mowysyntezator mowysyntezie mowy. Oferuje również wiele dodatkowych funkcji, takich jak możliwość dostosowania kolorów i kontrastu, wybór różnych trybów powiększenia, takich jak lupa, pasek czy pełny ekran, a także obsługę klawiatury i urządzeń wskazujących, np. myszy

Wersja alternatywna słownika

RKmpVdkVWujjv

Wersja alternatywna słownika w formacie pdf
Plik PDF o rozmiarze 2.47 MB w języku polskim