E-materiały do kształcenia zawodowego

Nawigacja morska

TWO.07. Pełnienie wachty morskiej i portowej – technik nawigator morski 315214

bg‑blue

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
dryf
dryf

spychanie statku z linii kursu przez oddziałujący na część nadwodną wiatr; kąt zawarty między kursem rzeczywistym statku a jego drogą po wodzie

ETA
ETA

(ang. estimated time arrival) przybliżony czas przybycia

ETD
ETD

(ang. estimated time departure) przybliżony czas wyjścia

GC
GC

(ang. great circle) koło wielkie; ortodroma

IMO
IMO

(ang. International Maritime Organization) Międzynarodowa Organizacja Morska

KDd
KDd

kąt zawarty między północną częścią linii N‑S a linią drogi statku nad dnem (Dd)

KK
KK
RHB0axumheq5P

kurs kompasowy, wyznaczony kątem zawartym między płaszczyzną północnej części południka kompasowego a dziobową częścią płaszczyzny diametralnej statku

KR
KR
R1ETpiGWiewnf

kurs rzeczywisty, wyznaczony kątem zawartym między płaszczyzną północnej części południka geograficznego a dziobową linią symetrii statku

kurs
kurs

(ang. course) kierunek, w którym statek będzie poruszał się według kompasu lub w którym porusza się po wodzie

linia kursu
linia kursu

(ang. course line) graficzna forma kursu statku, wykreślona na mapie morskiej

linia pozycyjna
linia pozycyjna

zbiór punktów możliwej pozycji jednostki, określony stałą wartością mierzonej wielkości fizycznej; pomiar tej wielkości z dowolnego jej punktu daje zawsze ten sam wynik

linia pozycyjna z namiaru
linia pozycyjna z namiaru

zbiór punktów możliwej pozycji jednostki, określony stałą wartością mierzonej wielkości fizycznej, dla których namiar rzeczywisty na dany obiekt jest stały

linia pozycyjna z odległości
linia pozycyjna z odległości

zbiór punktów możliwej pozycji jednostki, określony stałą wartością mierzonej wielkości fizycznej, dla których odległość od ustalonego obiektu lądowego jest stała; zbiór tych obiektów tworzy łuk okręgu o środku w pozycji obiektu stałego i promieniu równym zmierzonej odległości d

liniał równoległy
liniał równoległy
RHb1qJdiZZcmS

narzędzie, dzięki któremu możemy dokonać przeniesienia namiarów oraz kursów; składa się z dwóch prostych ramion, które mają możliwość zbliżania się do siebie i oddalania, zawsze pozostając względem siebie równoległe; aby określić kąt kursowy lub namiar na mapie, należy ustawić liniał w jednej linii z dwoma punktami lub na wyznaczonej linii, a następnie przesuwając w ten sposób, aby jedno ramię było zawsze nieruchome, odczytać wartość na najbliższej róży kompasowej

mapa Mercatora
mapa Mercatora

Mapa Merkatora to efekt kalkulacji matematycznej. Nie jest ona rzutem geometrycznym powierzchni ziemskiej na płaszczyznę. Odwzorowanie Merkatora spełnia wszystkie warunki stawiane mapie nawigacyjnej, dlatego jest to najpopularniejszy rzut.

Na mapie Merkatora południki są liniami prostymi i równoległymi do siebie, podobnie jak równoleżniki, które przecinają południki pod kątem prostym.

mapa gnomoniczna
mapa gnomoniczna

rzut powierzchni kuli ziemskiej na powierzchnię styczną do tej kuli w określonym punkcie; mapy te wykonane są w małych skalach i nie nadają się do prowadzenia nawigacji, są przeznaczone głównie do rozwiązywania problemów żeglugi po ortodromie

MARPOL
MARPOL

(ang. The International Convention for the Prevention of Pollution from Ships)  Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczeniom ze statków

namiar
namiar

kierunek, w którym określa się położenie statku na morzu, wyrażony w stopniach lub stopniach i minutach względem pewnego punktu odniesienia, zazwyczaj północnego bieguna magnetycznego lub geograficznego; namiar jest używany do określenia kursu, czyli kierunku, w którym statek powinien płynąć, aby dotrzeć do określonego celu

namiernik kompasowy
namiernik kompasowy

przyrząd ułatwiający odczyt kierunku na róży kompasowej przy określaniu namiaru na obiekt obserwowany

NtM
NtM

(ang. Notice to Mariners) wiadomości żeglarskie

odcinek drogi
odcinek drogi

(ang. leg) wartość w milach morskich odmierzona na kierunku drogi

PI
PI

(ang. parallel index) indeksy równoległe

pozycja zliczona
pozycja zliczona

(ang. dead reckoning) pozycja wyznaczona na mapie, która powstaje na podstawie przebytej drogi, odkładanej na linii kursu dla określonej prędkości statku po wodzie i czasu jego pływania

protraktor
protraktor
RVyl635qpLW4Z

przyrząd do wykreślania pozycji obserwowanej z dwóch kątów poziomych (zmierzonych za pomocą namiernika lub sekstantu); zbudowany z trzech ramion, rodzaj podwójnego kątomierza; po dokonaniu pomiarów kątów poziomych pomiędzy trzema znakami nawigacyjnymi ramiona protraktora ustawia się zgodnie z otrzymanymi wartościami, następnie przenosi się go na mapę nawigacyjną w taki sposób, aby położenie ramion było zgodne ze znakami, względem których dokonano pomiaru, otwór w centrum osi protraktora wskazuje pozycję jednostki na mapie.

przenośnik
przenośnik
Rvo7zUscDsAts

potocznie określany cyrklem nawigacyjnym; jest jednym z podstawowych narzędzi nawigacyjnych pozwalających na precyzyjne określanie odległości na mapach; posiada dwa długie ramiona zakończone ostrymi końcami; aby dokonać pomiaru, oba ostrza stawia się w wyznaczonych punktach na mapie, a następnie przenosi na podziałkę mapy lewej lub prawej ramki na tej samej szerokości geograficznej, następnie odczytuje się ilość minut czyli mil morskich; przenośnik, który ma kształt kolisty w miejscu łączenia ramion, nazywany jest „cebulą”, pozwala użytkownikowi na obsługę jedna ręką, zwiększając nacisk na ramiona zwiększamy odległość i odwrotnie

pw
pw

poprawka na wiatr

repetytor kompasowy
repetytor kompasowy

(ang. compass repeater) powtarzacz, z którego możemy odczytać kurs kompasowy

RL
RL

(ang. rhumb line) loksodroma - najkrótsza trasa między dwoma punktami na kuli ziemskiej; jest to najkrótsza odległość wzdłuż okręgu wielkiego, ale może wydawać się zakrzywiona na mapach płaskich

SOLAS
SOLAS

(ang. Safety of Life at Sea) Konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu

trójkąt nawigacyjny
trójkąt nawigacyjny

narzędzie do prowadzenia nawigacji terestrycznej, dzięki któremu nawigator może wykreślić na mapie kursy i namiary; ma kształt trójkąta prostokątnego równoramiennego, jest wykonany z przezroczystego plastiku; na krawędzi przeciwprostokątnej znajduje się skala centymetrowa (linijka), z zaznaczonym na środku punktem „0” (wartości rosną od zera zarówno w prawo jak i w lewo), na przyprostokątnych znajduje się skala kątowa, z podziałką co 1 stopień, na środku czytnik wartości skali kątowej; każda podziałka opisana jest dwoma wartościami skala zewnętrza (od 0 do 180 stopni), skala wewnętrzna (od 180 do 360 stopni)

TSS
TSS

(ang. traffic separation scheme) strefa rozgraniczenia ruchu

UKC
UKC

(ang. under keel clearance) zapas głębokości pod dnem statku

VTS
VTS

(ang. vessel traffic services) system kontroli ruchu statków

WP
WP

(ang. way point) punkt zwrotu

znos
znos

Jeśli na statek nie oddziałują żadne czynniki zewnętrzne, będzie się on poruszał po zaplanowanym kącie drogi nad dnem.

Jeśli zacznie oddziaływać silny prąd, statek zacznie pod wpływem znosu poruszać się pod innym kątem drogi nad dnem w stosunku do kata drogi po wodzie.

żyrokompas
żyrokompas

przyrząd nawigacyjny, zawsze wskazujący kierunek północy geograficznej; wskazania żyrokompasu są odczytywane z repetytora