E-materiały do kształcenia zawodowego

Atlas drzew i krzewów leśnych

LES.01. Obsługa maszyn stosowanych w gospodarce leśnej – operator maszyn leśnych 834105

Słownik pojęć dla e‑materiału

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik zawiera pojęcia ułożone w kolejności alfabetycznej. Pojęcia zawierają odnośniki do elementów składowych e‑materiału, w których zostały zastosowane. Za pomocą wyszukiwarki „Filtruj pojęcie” można wyszukać odpowiednie pojęcie w słowniku.

1
biel
biel

peryferyczna część drewna pni i korzeni drzew, zawierająca żywe komórki miękiszowe

R1GsTFxODmliR
Biel zaznaczona strzałką
Źródło: MPF, wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

bór
bór

grupa typów lasów iglastych z dominacją sosny lub świerka, występujących w strefie umiarkowanej i chłodnej półkuli północnej, o niskiej bonitacji drzewostanu, na ubogich, kwaśnych glebach bielicoziemnych z próchnicą lub torfem wysokim

R1G1lqHbyVQk7
Bór świerkowy
Źródło: MPF wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

buczyna 
buczyna 

las zazwyczaj pochodzenia naturalnego, z przewagą buka, liściasty lub mieszany, ze słabo rozwiniętymi warstwami dolnymi drzew i podszytu

RQIUxu7kcUr72
Las bukowy
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

gatunki beztwardzielowe
gatunki beztwardzielowe

inaczej: gatunki bielaste, czyli niewytwarzające twardzielitwardzieltwardzieli: brzoza, buk, grab, klony (jawor, zwyczajny, polny), olcha, osika, grusza, kasztanowiec, leszczyna

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

gatunki pierścieniowonaczyniowe
gatunki pierścieniowonaczyniowe

gatunki liściaste (dąb, jesion, robinia, wiąz), których drewno jest wyraźnie zróżnicowane na wczesne i późne. W drewnie wczesnym występują liczne naczynia o dużym świetle w postaci małych otworów; drewno późne jest ciemniejsze, a światło naczyń znacznie węższe.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

gatunki rozpierzchłonaczyniowe
gatunki rozpierzchłonaczyniowe

gatunki liściaste (buk, grab, klon, brzoza, olsza, osika, topola, lipa), których drewno jest mało zróżnicowane. Na przekroju poprzecznym widać granice przyrostów rocznych, ale są one słabo zaznaczone, granice między drewnem wczesnym a późnym są rozmyte.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

gatunki twardzielowe
gatunki twardzielowe

gatunki, które wraz ze wzrostem (wiekiem) rozpoczynają proces twardzielowaniatwardzieltwardzielowania (może on się rozpoczynać w różnym wieku). Gatunki te dzielimy ze względu na zabarwienie twardzieli na: gatunki o zabarwionej twardzieli (sosna zwyczajna, modrzew, daglezja, cis, jałowiec, dąb, robinia, topola (poza osiką), orzech włoski, czereśnia, śliwa, klon srebrzysty, mahoń, heban), gatunki o zabarwionej i niezabarwionej twardzieli (jesion, wiąz, wierzba), gatunki o niezabarwionej twardzieli ( jodła, świerk, lipa).

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

grąd
grąd

wielogatunkowy liściasty las mieszany, zawierający w drzewostanie grab, dąb, lipę drobnolistną oraz domieszkę klonu zwyczajnego, jesionu, a na zachodzie — buka

RnheJY8O02s0M
Grąd niski
Źródło: Adrian Grycuk wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

igły
igły

nazwa liści zielonych roślin iglastych, czasem zw. szpilkami, mają małą powierzchnię w stosunku do objętości (jedna z cech kseromorficznych igieł)

RxsDRBvpLvXma
Igły świerku
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

kora
kora

tkanki w zewnętrznych partiach korzenia lub łodygi (na zewnątrz od drewna). W młodych częściach tych organów, między skórką a walcem osiowym, występuje kora pierwotna, która składa się z głównie z miękiszu zasadniczego lub spichrzowego, a w starszych (na zewnątrz od cylindra miazgimiazga (kambium)miazgi łykodrzewnej) – kora wtórna złożona głównie z łyka i perydermy.

R1HB3GkY5TBzb
Kora
Źródło: Alicja Jędrusik, licencja: CC BY-SA 3.0.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

lata nasienne
lata nasienne

zsynchronizowane zjawisko występujące co 1‑8 lat dotyczące obfitości nasionnasiononasion drzew w zależności od gatunków czy regionu występowania

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

liść
liść

część składowa sporofitu roślin naczyniowych, boczny organ osadzony na łodydze (pęd roślinny ), o ograniczonym wzroście szczytowym. Główną funkcjami liścia są: fotosynteza, transpiracja i wymiana gazowa pomiędzy atmosferą a rośliną.

RSKPBenvgztFU
Liść klonu
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

łęg
łęg

liściasty las nadrzeczny, występujący przeważnie w strefie aluwialnej dolin rzecznych na żyznych glebach, okresowo zalewany wodą bogatą w tlen oraz składniki mineralne i organiczne. Drzewostan zbiorowisk łęgowych składa się m.in.: z dębu, jesionu, olszy, wierzby, wiązu.

R12dCyYQC8CKU
Las łęgowy wierzbowo‑topolowy
Źródło: Willow, wikipedia.org, licencja: CC BY 2.5.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

kwitnienie
kwitnienie

faza w rozwoju roślin kwiatowych, w czasie której w merystemach zlokalizowanych w wierzchołkach pędu następuje przełączenie programu rozwoju wegetatywnego na program rozwoju generatywnego (faza dojrzałości): zamiast liści i wegetatywnych pędów bocznych wierzchołki pędów zaczynają wytwarzać organy kwiatowe — działki kielicha, płatki korony, pręciki i słupki

R3qqfByTUBYcw
Kwiat czarnego bzu
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

miazga (kambium)
miazga (kambium)

wtórna tkanka twórcza; występuje jako pokład komórek merystematycznych między łykiem a drewnem roślin, które mają przyrosty wtórne. Podziały komórek kambium prowadzą do powstania drewna i łyka wtórnego.

RsC1suqdGp7jz
1 – kambium wiązkowe, 2 – kambium międzywiązkowe, 3 – metafloem, 4 – metaksylem
Źródło: Dr. phil.nat Thomas Geier, Fachgebiet Botanik der Forschungsanstalt Geisenheim., wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

nasiono
nasiono

organ rozmnażania roślin, powstający z zapłodnionego zalążka, złożony z łupiny nasiennej, zarodka, tkanki spichrzowej stanowiącej zapas pokarmu na czas kiełkowania (bielmo, prabielmo lub obielmo)

RaSdrFg5oIwdF
Nasiona gruszy polnej
Źródło: fot. Alicja Jędrusik, licencja: CC BY-SA 3.0.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

ols
ols

typ siedliskowy lasu liściastego z przewagą olszy w drzewostanie, niekiedy z jesionem lub świerkiem. Występuje na glebach podmokłych, głównie bagiennych. Ols właściwy (olszyna typowa) składa się z olszy czarnej, czasem z domieszką brzozy omszonej; ols jesionowy lub ols świerkowy, z olszą czarną i jesionem wyniosłym lub świerkiem pospolitym oraz domieszką brzozy omszonej, zajmuje tereny mniej zabagnione i żyźniejsze.

R1Nb3JynuJWDm
Olsy na terenie podmokłym
Źródło: Jim Champion wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

owoc
owoc

organ rozwijający się z owocolistków, w nieco szerszym — z zalążni, w szerokim — wytwór kwiatu i kwiatostanu w stanie (potencjalnej) dojrzałości nasionnasiononasion

R1PVOdgVPRFmT
Owoc czarnego bzu
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

owocowanie
owocowanie

złożony ciąg procesów u roślin nasiennych rozpoczynający się wraz z inicjacją kwitnienia, kiedy zaczynają różnicować się zawiązki elementów kwiatu, w efekcie prowadzący do powstania owocuowocowocu

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

pestka
pestka

część owocuowocowocu mięsistego będąca nasionemnasiononasionem albo zawierająca nasiono. Pestka stanowiąca nasiono występuje np. w dyni i jabłku, mechaniczną ochronę stanowi tu łupina nasienna rozwijająca się z osłonek, w drugim przypadku owocem jest pestkowiec, a pestka składa się z nasiona i twardej łupiny nasiennej utworzonej przez sklerenchymatyczną, wewnętrzną warstwę owocni, np. u czereśni i maliny.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

szyszka
szyszka

odpowiednik kwiatostanu roślin okrytozalążkowych występujący u większości roślin nagozalążkowych (gł. iglastych) i niektórych okrytozalążkowych. Szyszka jest kwiatostanem żeńskim, który po zapłodnieniu przekształca się w strukturę składającą się z osi i gęsto osadzonych na niej sztywnych łusek nasiennych z nasionaminasiononasionami (np. u sosny) lub owockamiowocowockami (np. u olszy).

R1awtIBTSTezv
Szyszka modrzewiu
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

twardziel
twardziel

wewnętrzna część pnia występująca u gatunków twardzielowych, powstaje wskutek procesu twardzielowania

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

żołądź
żołądź

owocowocowoc niepękający, suchy, o zdrewniałej owocni, jeden z typów orzecha, występujący u gatunków z rodzaju dąb. Ujęty w zdrewniałą miseczkę, utworzoną z liści przykwiatowych.

RjLjIxmeIbl4t
Żołądź dębu szypułkowego
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

żywica
żywica

substancja wytwarzana najczęściej w drzewach iglastych. Powstaje w komórkach żywicorodnych, a znajduje się w przewodach żywicznych; służy do zabezpieczania ran rośliny.

RqXcsXIGYL9KA
Żywica
Źródło: J. Rutsch, wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 2.5.

Charakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnychDeHi1tahrCharakterystyka poszczególnych gatunków drzew i krzewów leśnych

miazga (kambium)
nasiono
owoc
twardziel