E-materiały do kształcenia zawodowego

Spawanie elektryczne i cięcie gazowe

TWO.03. Wykonywanie i montaż elementów kadłuba jednostek pływających – monter kadłubów jednostek pływających 721406, technik budowy jednostek pływających 311942

bg‑blue

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
acetylen
acetylen

palny gaz węglowodorowy stosowany do spawania i cięcia metali ze względu na wysoką temperaturę spalania, dochodzącą do 3300 K; jest gazem wybuchowym w środowisku tlenowym (granica wybuchowości 2,5‑80% w powietrzu); przechowywany jest pod stosunkowo niewielkim ciśnieniem (do 1,2 MPa) w butlach wypełnionych porowatą masą w postaci roztworu z acetonem

atmosfera ochronna
atmosfera ochronna

odpowiednio dobrany gaz lub mieszanina gazów, ograniczająca dostęp powietrza atmosferycznego do miejsca spawania; w przypadku spawania elektrodą topliwą atmosferę ochronną tworzą gazy stopionej otuliny elektrody

cięcie acetylenowo‑tlenowe
cięcie acetylenowo‑tlenowe

doprowadzenie materiału do temperatury zapłonu oraz spalenie i wydmuchanie płynnych tlenków metalu poprzez użycie strumienia tlenowego pod dużym ciśnieniem

R15yLmgXbGn2L
Film przedstawia cięcie palnikiem acetylenowo‑tlenowym.
elektroda otulona
elektroda otulona

używana do ręcznego spawania łukowego; jest zbudowana z metalowego rdzenia pokrytego specjalną otuliną; materiałem łączącym spawane elementy jest roztopiony rdzeń; otulina ma różnorodny skład chemiczny i różną grubość, co wpływa na skład chemiczny spoiny; otulina zapewnia powstającemu połączeniu odpowiednią wytrzymałość i jakość; otulina to mieszanina wielu rozdrobnionych składników mineralnych i organicznych, żelazostopów oraz metali

elektroda topliwa
elektroda topliwa

stosowana w ręcznym spawaniu łukowym; składa się z metalowego rdzenia oraz otuliny

grań spoiny
grań spoiny

znajdująca się przeciwlegle do lica zewnętrzna powierzchnia spoiny jednostronnej

jeziorko spawalnicze
jeziorko spawalnicze

metal lub metal i żużel w stanie płynnym; jest obecne podczas układania spoiny

klamra spawalnicza
klamra spawalnicza

element w formie płytki metalowej spawany do krawędzi poszycia statku w celu ułatwienia pozycjonowania wstawki

lico spoiny
lico spoiny

zewnętrzna powierzchnia spawu, patrząc od strony jego układania

manometr
manometr

urządzenie pomiarowe do mierzenia ciśnienia w gazach lub cieczach; w cięciu gazowym manometr jest często wykorzystywany do monitorowania i regulacji ciśnienia gazów spawalniczych, takich jak argon, acetylen, czy tlen

mieszanka acetylenowo‑tlenowa
mieszanka acetylenowo‑tlenowa

mieszanina tlenu i acetylenu powstała w komorze mieszalnikowej palnika, służąca do spawania metali

nasadka do cięcia
nasadka do cięcia

wymienny element osprzętu palnika acetylenowo‑tlenowego służący do cięcia metali

otulina
otulina

pokrywa rdzeń elektrody topliwej do spawania łukowego; skład chemiczny otuliny wpływa na skład chemiczny spoiny; wytwarza gazową osłonę łuku i chroni przed dostępem powietrza; ułatwia zainicjowanie i ustabilizowanie łuku podczas spawania – zmniejsza to rozpryski; wprowadza pierwiastki odtleniające i wiążące azot; tworzy żużlową powłokę nad ciekłym jeziorkiem i krzepnącą spoiną, opóźnia jej stygnięcie; zabezpiecza spoinę przed dostępem powietrza i wzbogaca jej skład chemiczny

penetrator
penetrator

preparat służący do oceny jakości spoin spawalniczych poprzez penetrację materiału spawanego w celu wykrycia wad lub usterek

płomień utleniający
płomień utleniający

płomień gazowo‑tlenowy o nadmiarze tlenu; może powodować utlenienie roztopionego metalu

płytka wybiegowa
płytka wybiegowa

element metalowy umiejscowiony tak, że zakończenie na nim spawania zapewnia uzyskanie poprawnej jakościowo spoiny na końcu złącza

przetop
przetop

objętość materiału spawanego, która uległa roztopieniu podczas spawania

przyłbica spawalnicza
przyłbica spawalnicza

maska ochronna spawacza stosowana między innymi podczas spawania łukiem elektrycznym

rdzeń elektrody
rdzeń elektrody

metalowa część topliwej elektrody otulinowej

reduktor acetylenu
reduktor acetylenu

element osprzętu spawalniczego umożliwiający zredukowanie ciśnienia acetylenu w butli do ciśnienia pożądanego do spawania; zaopatrzony w dwa manometry, zawór regulacyjny oraz przyłącza do butli i przewodu acetylenowego; oznaczany kolorem czerwonym/kasztanowym

reduktor tlenu
reduktor tlenu

element osprzętu spawalniczego umożliwiający zredukowanie ciśnienia tlenu w butli do ciśnienia pożądanego do spawania; zaopatrzony w dwa manometry, zawór regulacyjny oraz przyłącza do butli i przewodu tlenowego; oznaczany kolorem niebieskim

spawanie elektrodą otuloną MMA (Manual Arc Welding)
spawanie elektrodą otuloną MMA (Manual Arc Welding)

Spawanie elektrodą otuloną to najbardziej uniwersalna i rozpowszechniona metoda spawania. Zbliżenie i zetknięcie elektrody ze spawanym elementem powoduje zajarzenie łuku elektrycznego. Elektroda topi się i krople stopionego metalu elektrody przenoszone są poprzez łuk do płynnego jeziorka spawanego. Po ostygnięciu tworzą one spoinę. Elektroda wraz z otuliną ulega skracaniu i spawacz na bieżąco musi dosuwać uchwyt spawalniczy z elektrodą do spawanych elementów. Musi też wymieniać końcówkę zużytej elektrody na nową. Podczas topienia otulina wydziela gazy, które chronią płynny metal przed wpływem atmosfery. Po zakrzepnięciu tworzy na powierzchni spoiny żużel, który po spawaniu lub przy kładzeniu następnej warstwy spoiny należy oczyścić.

spoina czołowa
spoina czołowa

występuje pomiędzy ścianką tworzącą grubość jednego elementu a drugim z łączonych elementów

spoina pachwinowa
spoina pachwinowa

spoina elementów zespawanych pod kątem zbliżonym do kąta prostego

spoina punktowa
spoina punktowa

powstaje przez przetopienie jednej z blach i wtopieniem się jej w blachę leżącą pod nią

spoina sczepna
spoina sczepna

krótkie odcinki spawu umożliwiające ułożenie jednego elementu spawanego względem drugiego

strefa wpływu
strefa wpływu

obszar w elementach spawanych, którego własności uległy zmianie pod wpływem procesu spawania

tlen tnący
tlen tnący

tlen, który służy do spalania przecinanego materiału podczas cięcia tlenowego

ukosowanie
ukosowanie

nadawanie brzegom elementów przeznaczonych do spawania właściwego kształtu dla uzyskania wymaganego przekroju spoiny

żużel
żużel

zbierający się na powierzchni metalu lub stopu produkt procesu spawalniczego; jest to zbędny materiał, który powstaje podczas spawania metalu lub innych materiałów, żużel jest zwykle zbierany lub usuwany, ponieważ może wpływać negatywnie na jakość połączenia spawanego