E-materiały do kształcenia zawodowego

Obsługa podróżnych i ładunku w procesie przewozowym

Planowanie i realizacja przewozów kolejowych — Technik transportu kolejowego

bg‑green

Słownik pojęć

Słownik pojęć zawiera objaśnienia pojęć związanych z tematami omawianymi w niniejszym e‑materiale. Pojęcia uporządkowano alfabetycznie.

1
aplikacja do zakupu biletu kolejowego
aplikacja do zakupu biletu kolejowego

specjalne oprogramowanie lub program umożliwiający zakup biletu kolejowego przez urządzenie mobilne

automat biletowy (kolejowy)
automat biletowy (kolejowy)

automat do sprzedaży biletów kolejowych zwykle zlokalizowany na terenie dworca kolejowego lub w środkach transportu kolejowego; umożliwia samodzielny zakup biletu na przejazd pociągiem

bilet elektroniczny
bilet elektroniczny

bilet kolejowy zakupiony przez internet lub aplikację, mający cyfrową postać i który do kontroli można przedstawić na wyświetlaczy urządzenia mobilnego lub jako samodzielny wydruk

bilet kolejowy
bilet kolejowy

to dowód zawarcia umowy przewozowej, której stronami są przewoźnik kolejowy oraz nabywający bilet. W ramach umowy tej przewoźnik kolejowy zobowiązuje się zrealizować usługę przewozową a nabywca biletu zobowiązuje się uiścić opłatę za przewóz. Bilet kolejowy uprawnia podróżnego do przejazdu w określonym czasie oraz na określonej trasie lub trasach. Poświadcza dokonanie płatności za przewóz

RMyfeIqbb9fwu
Ilustracja przedstawia przykład biletu kolejowego. Znajdują się na nim takie informacje jak rodzaj biletu, ilość i rodzaj zakupionych miejsc w pociągu. Data i godzina odjazdu oraz przyjazdu pociągu na stację docelową. Nazwy stacji początkowej oraz docelowej. Zaznaczone jest tutaj również zarezerwowane miejsce w wagonie, opłaty oraz odległość między stacjami w kilometrach. Na dole biletu znajdują się różne numery oraz kod kreskowy.
Przykład biletu kolejowego
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
ceduła krajowego listu przewozowego
ceduła krajowego listu przewozowego

egzemplarz krajowego listu przewozowego; towarzyszy przesyłce łącznie z oryginałem listu przewozowego na całej drodze przewozu, przeznaczonej dla przewoźnika i stanowiącej dokument będący podstawą do rozliczania należności

ceduła listu przewozowego CIM
ceduła listu przewozowego CIM

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego CIM przeznaczony dla stacji przeznaczenia

ceduła listu przewozowego SMGS
ceduła listu przewozowego SMGS

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego SMGS przeznaczony dla przewoźnika wydającego ładunek odbiorcy

cena bazowa
cena bazowa

maksymalna cena biletu danego rodzaju w danej klasie i kategorii pociągu bez zastosowania ulg, opustów i ofert specjalnych. Ceny bazowe wynikają z cennika usług przewozowych przewoźnika

cena biletu
cena biletu

wartość usługi przewozowej wyrażona kwotowo, którą uiszcza kupujący bilet. Umieszczona jest na bilecie. Jest kwotą brutto, czyli zawierającą PTU

cennik usług przewozowych
cennik usług przewozowych

spis cen bazowych za usługę przewozu

CIM
CIM

przepisy ujednolicone o umowie międzynarodowego przewozu towarów kolejami (Załącznik B do Konwencji o międzynarodowym przewozie kolejami — COTIF)

COTIF
COTIF

konwencji o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) z dnia 9 maja 1980 roku, określająca jednolity system prawny w zakresie przewozu osób, towarów (w tym także niebezpiecznych), zasad użytkowania wagonów i infrastruktury w międzynarodowej komunikacji kolejowej

dokument poświadczający uprawnienie do ulgowych lub bezpłatnych przejazdów
dokument poświadczający uprawnienie do ulgowych lub bezpłatnych przejazdów

legitymacja, zaświadczenie, książeczka lub inny dokument, o których mowa w postanowieniach szczególnych taryfy przewozowej i które uprawniają do skorzystania przez podróżnego z określonych ulg i/lub ofert specjalnych

dokument tożsamości
dokument tożsamości

dokument urzędowy stwierdzający tożsamość danej osoby: dowód osobisty, paszport, karta tożsamości, książeczka żeglarska, karta pobytu, polski dokument tożsamości cudzoziemca, zgoda na pobyt tolerowany, tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca

drukarka biletów
drukarka biletów

urządzenie zabudowane w stacjonarnej kasie biletowej lub w biletomacie lub urządzenie przenośne będące na wyposażeniu drużyny konduktorskiej umożliwiające wydruk biletu

drużyna konduktorska
drużyna konduktorska

zespół pracowników obsługujących pociąg w zakresie obowiązków handlowo‑przewozowych (odprawa podróżnych) i techniczno‑ruchowych. W skład drużyny konduktorskiej wchodzi kierownik pociągu oraz konduktorzy

ekspedytor
ekspedytor

pracownik kolejowy odpowiedzialny za przyjęcie, sprawdzenie i wypełnienie dokumentów przewozowych oraz za przyjmowanie i wydawanie przesyłek, ich pakowanie, załadunek, ważenie i mierzenie. Jego zadaniem jest także kierowanie zespołem ludzi związanych z obsługą ładunku na stacji lub terminalu oraz współpraca z klientami w zakresie oferowanych usług przewozowych

faktura VAT
faktura VAT

to dokument, który wystawiany jest przez czynnych podatników VAT. Celem wystawienia faktury VAT jest udokumentowanie dokonanej transakcji. W transporcie kolejowym pasażerskim każdy bilet kolejowy wystawiony przez kasę biletową jest fakturą VAT

grzbiet krajowego listu przewozowego
grzbiet krajowego listu przewozowego

egzemplarz krajowego listu przewozowego pozostającego na stacji nadania

kalkulacja ceny za przewóz
kalkulacja ceny za przewóz

proces ustalania ceny za przewóz

kasa biletowa (kolejowa)
kasa biletowa (kolejowa)

miejsce sprzedaży biletów na podróż koleją, które bardzo często świadczy także usługę informacji pasażerskiej, i w którym pracują wykfalifikowani pracownicy – kasjerzy

kasa fiskalna
kasa fiskalna

urządzenie do rejestracji sprzedaży

kasjer
kasjer

wykwalifikowany personel kasy biletowej

kierownik pociągu
kierownik pociągu

członek drużyny konduktorskiej odpowiedzialny za obsługiwany pociąg od czasu jego przyjęcia, do czasu jego zdania, na danym odcinku drogi

kolejowy list przewozowy
kolejowy list przewozowy

to dokument towarzyszący kolejowym przewozom towarów, oparty na przepisach prawa. Określa warunki umowy o przewóz przesyłek towarowych, potwierdza fakt przyjęcie poprzez przewoźnika ładunku do transportu oraz potwierdza zawarcie umowy o przewóz

konduktor
konduktor

członek drużyny konduktorskiej, którego zadaniem jest obsługa pociągu oraz pasażerów podróżujących danym pociągiem. Jest podległy kierownikowi pociągu

kontrola biletów
kontrola biletów

proces sprawdzania poprawności, ważności i autentyczności biletów. Wykonywany przez drużyną konduktorską wzrokowo i/lub z zastosowaniem odpowiednich narzędzi i urządzeń np. czytników — skanerów biletów

krajowy kolejowy list przewozowy
krajowy kolejowy list przewozowy

to dokument towarzyszący kolejowym krajowym przewozom towarów, oparty na przepisach prawa. Określa warunki umowy o przewóz przesyłek towarowych, potwierdza fakt przyjęcie poprzez przewoźnika ładunku do transportu oraz potwierdza zawarcie umowy o przewóz. Składa się z czterech egzemplarzy: oryginału, ceduły, grzbietu i wtórnika

R7cEl7hSGEGsv
Ilustracja przedstawia list przewozowy. Dokument ten ma formę tabelaryczną jest tu miejsce na informacje takie jak droga przewozu, odległość w kilometrach, rodzaj przesyłki, stemple, miejsce ładowania oraz stację przeznaczenia. Głównym elementem dokumentu jest opis wagonu oraz przewożonego towaru. Jest tu również miejsce na pokwitowania oraz zapisy dotyczące opłat oraz odbioru przesyłki.
Krajowy list przewozowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
marketing
marketing

to działania, które podejmuje się, by promować produkty i usługi. Celem marketingu jest zaspokojenie potrzeb klientów firmy i jednocześnie osiągnięcie zysku

międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM
międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM
R1GODWaZrpgas
Międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM
Międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

to dokument towarzyszący kolejowym międzynarodowym przewozom towarów, oparty na przepisach prawa. Stosowany jest przy przewozie towarów między państwami sygnatariuszami Konwencji COTIF. Określa warunki umowy o przewóz przesyłek towarowych, potwierdza fakt przyjęcie poprzez przewoźnika ładunku do transportu oraz potwierdza zawarcie umowy o przewóz

międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM/SMGS
międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM/SMGS
RQe7GMVrBOL7g
Międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM/SMGS
Międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM/SMGS
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

to dokument towarzyszący kolejowym międzynarodowym przewozom towarów, oparty na przepisach prawa. Stosowany jest przy przewozie towarów między państwami, w których obowiązują dwa różne systemy — w jednym system oparty na CIM a w drugim oparty na SMGS. Określa warunki umowy o przewóz przesyłek towarowych, potwierdza fakt przyjęcie poprzez przewoźnika ładunku do transportu oraz potwierdza zawarcie umowy o przewóz

międzynarodowy kolejowy list przewozy SMGS
międzynarodowy kolejowy list przewozy SMGS
R1bI9kfDOj4Vi
Międzynarodowy kolejowy list przewozowy SMGS
Międzynarodowy kolejowy list przewozowy SMGS
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

to dokument towarzyszący kolejowym międzynarodowym przewozom towarów, oparty na przepisach prawa. Stosowany jest przy przewozie towarów między państwami sygnatariuszami Umowy SMGS. Określa warunki umowy o przewóz przesyłek towarowych, potwierdza fakt przyjęcie poprzez przewoźnika ładunku do transportu oraz potwierdza zawarcie umowy o przewóz

należności przewozowe
należności przewozowe

przewoźne, opłaty dodatkowe i inne należności powstałe począwszy od przyjęcia przesyłki do przewozu aż do jej wydania

NHM
NHM

zharmonizowany Spis Towarów (fr. Nomenclature harmonisee des marchandises). Jest to spis obejmujący tysięcy grup towarów. Wykorzystuje się go w taryfach celnych, taryfach i dokumentach transportowych, a także w statystykach międzynarodowych w celu ujednolicenia nazewnictwa towarowego

odprawiacz pociągów
odprawiacz pociągów

pracownik kolejowy sprawdzający stanu ładunków przyjętych do przewozu, zabezpieczeń przesyłek, ewentualnych uszkodzeń wagonów. Odprawiacz kompletuje dokumenty przewozowe oraz sprawdza ich poprawność. Dba o prawidłowy obrót dokumentacji przewozowej towarzyszącej całemu procesowi przewozowemu, sprawdza poprawność zestawienia pociągu przed jego wyprawieniem oraz spisuje na gruncie skład co wiąże się z wystawieniem Wykazu pojazdów kolejowych w składzie pociągu. Wykonuje także czynności zabezpieczania i plombowania drzwi wagonów ładownych w przypadku braku lub uszkodzenia plomb — o ile takie zabezpieczenia są wymagane

opłata dodatkowa
opłata dodatkowa

opłata za czynności ujęte w taryfie towarowej jako dodatkowe np. ważenie ładunku

opłata podstawowa
opłata podstawowa

opłata wyjściowa za przewóz jednego wagonu, zależna od odległości przewozowej oraz masy towaru

oryginał krajowego listu przewozowego
oryginał krajowego listu przewozowego

egzemplarz krajowego listu przewozowego; towarzyszy przesyłce na całej drodze przewozu i wydawanego odbiorcy na stacji przeznaczenia łącznie z przesyłką

oryginał listu przewozowego CIM
oryginał listu przewozowego CIM

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego CIM przeznaczony dla odbiorcy przesyłki

oryginał listu przewozowego SMGS
oryginał listu przewozowego SMGS

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego SMGS przeznaczony dla odbiorcy

podatek od towarów i usług
podatek od towarów i usług

w skrócie PTU; potocznie nazywany podatkiem VAT, jest daniną na rzecz państwa, która dotyczy zarówno sprzedawców, jak i nabywców. Jego wartość jest doliczana do wartości netto transakcji kupna‑sprzedaży. Podatkiem od towarów i usług objęte są wszystkie usługi przewozowe w komunikacji pasażerskiej i towarowej. Wyjątkiem jest transport międzynarodowy, który jest opodatkowany 0% stawką VAT

podróżny
podróżny

każdy, kto chce zawrzeć umowę lub jest uprawniony do podróżowania na podstawie umowy zawartej przewozu. W transporcie kolejowym będzie to osoba korzystająca i faktycznie odbywająca podróż pociągiem

poświadczenie odbioru/cło (list przewozowy CIM)
poświadczenie odbioru/cło (list przewozowy CIM)

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego CIM przeznaczony dla stacji przeznaczenia

poświadczenie przyjęcia ładunku (list przewozowy SMGS)
poświadczenie przyjęcia ładunku (list przewozowy SMGS)

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego SMGS przeznaczony dla przewoźnika umownego

poświadczenie wydania (list przewozowy CIM)
poświadczenie wydania (list przewozowy CIM)

CIM przeznaczony dla stacji nadania

poświadczenie wydania ładunku (list przewozowy SMGS)
poświadczenie wydania ładunku (list przewozowy SMGS)

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego SMGS będący wtórnikiem dla przewoźnika wydającego ładunek odbiorcy

przewoźne
przewoźne

opłata za przewóz obliczana jako iloczyn ustalonej opłaty podstawowej i ustalonego współczynnika korygującego. Iloczyn ten może być zmniejszany lub zwiększany ze względu na specyfikę towaru — zgodnie z taryfa towarową

regulamin przewozów towarowych
regulamin przewozów towarowych

dokument wydawany przez przewoźnika określający zasady sprzedaży usług, przyjęcia do przewozu, przewozu i wydania przesyłek towarowych

regulamin przewozu osób, rzeczy i zwierząt
regulamin przewozu osób, rzeczy i zwierząt

dokument określający warunki odprawy i przewozu osób, rzeczy, rowerów i zwierząt w pociągach przewoźnika kolejowego wydającego ww. regulamin

SMGS
SMGS

umowa o Międzynarodowej Kolejowej Komunikacji Towarowej SMGS — umowa regulująca warunki przewozów towarów w komunikacji międzynarodowej pomiędzy państwami sygnatariuszami tej umowy

stawka PTU
stawka PTU

stawka podatku od towarów i usług. Wyrażona procentowa wartość podatku od towarów i usług

taryfa przewozowa
taryfa przewozowa

zbiór przepisów regulujących warunki wykonywania usług transportowych często zawijająca cennik usług przewozowych

taryfa towarowa
taryfa towarowa

dokument wydawany przez przewoźnika określający zasady ustalania cen za przewóz przesyłek towarowych i usługi dodatkowe

ulgi handlowe
ulgi handlowe

w kolejowym transporcie pasażerskim jest to forma świadczenia społecznego, polegającego na udostępnieniu grupie ludzi spełniającej określone kryteria możliwości zakupu tańszych biletów na przejazdy. Ulgi ustawowe wyrażone są procentowo i wynikają z polityki cenowej przewoźnika kolejowego

ulgi ustawowe
ulgi ustawowe

w kolejowym transporcie pasażerskim jest to forma świadczenia społecznego, polegającego na udostępnieniu grupie ludzi spełniającej określone kryteria możliwości zakupu tańszych biletów na przejazdy. Ulgi ustawowe wyrażone są procentowo i wynikają z Ustawy dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego

umowa przewozu
umowa przewozu

umowa zawierana pomiędzy przewoźnikiem a podróżnym lub między przewoźnikiem a zlecającym przewóz towaru w ramach, której przewoźnik zobowiązuje się, w zakresie swojej działalności, do przewiezienia osób lub rzeczy

ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe
ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe

ustawa regulująca przewóz osób i rzeczy, wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników, z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego

wartość PTU
wartość PTU

wartość podatku od towarów i usług wyrażona jako kwota, o którą powiększana jest kwota netto za towar/usługę. Cena netto + kwota PTU = cena brutto

wtórnik krajowego listu przewozowego
wtórnik krajowego listu przewozowego

egzemplarz krajowego listu przewozowego wydawany nadawcy przesyłki

wtórnik listu przewozowego CIM
wtórnik listu przewozowego CIM

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego CIM przeznaczony dla nadawcy

wtórnik listu przewozowego SMGS
wtórnik listu przewozowego SMGS

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego SMGS przeznaczony dla nadawcy

wyszukiwarka połączeń
wyszukiwarka połączeń

program, aplikacja lub funkcja strony internertowej umożliwiająca połączenia kolejowego po podaniu niezbędnych danych takich jak: jak stacja początkowa, stacja końcowa, oraz data podroży wyszukanie

zawiadomienie o przybyciu ładunku (list przewozowy SMGS)
zawiadomienie o przybyciu ładunku (list przewozowy SMGS)

egzemplarz międzynarodowego listu przewozowego SMGS przeznaczony dla odbiorcy

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela