E-materiały do kształcenia zawodowego

Elementy toru fonicznego

AUD.06 Obsługa sceny, AUD.07 Realizacja nagłośnień - Technik realizacji nagłośnień 352124

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑zasobie.

1
AUX
AUX

Pomocnicza ścieżka sesji oprogramowania DAW, która jest wykorzystywana jako wirtualna szyna do obsługi m.in. efektów pogłosowych.

RyQKHp9QVbI5N
Możliwość wyboru źródła aux
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 3.0.
bramki szumów
bramki szumów

Ang. noise‑gate. To urządzenia służące do zamykania lub wyciszania toru audio, gdy moc sygnału spadnie poniżej zadanego progu zadziałania.

RvDVfwQ5nNT6g
Bramka szumów
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
chorus
chorus

Efekt modulacyjny, w którym do oryginalnego sygnału dodawane są dwie lub więcej opóźnionych kopii sygnału, a czas opóźnienia jest zmienny (podlega stałej modyfikacji).

ciśnienie akustyczne
ciśnienie akustyczne

To odchylenie od średniej wartości ciśnienia statycznego, zmienne w czasie. Ciśnienie akustyczne panuje w ośrodku podczas rozchodzenia się w nim fali akustycznej. Ciśnienie akustyczne jest mierzone w Pascalach.

RIHuMh8gIwVN0
Wykres przedstawiający ciśnienie akustyczne, gdzie P – ciśnienie absolutne, Pa – ciśnienie atmosferyczne, t – czas.
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/, licencja: CC BY-SA 4.0.
częstotliwość
częstotliwość

To określenie liczby cykli zjawiska okresowego, które występują w jednostce czasu. Częstotliwość wyrażamy w Hz (hercach) lub inaczej cyklach na sekundę.

RyPMCHN5ZDaSW
Częstotliwość
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
delay
delay

Efekt, który poprzez jednokrotne lub wielokrotne powtórzenie oryginalnego sygnału po czasie możliwym do ustawienia, naśladuje fizyczne zjawisko echa.

dobroć
dobroć

Albo Q. Dobroć układu rezonansowego filtra, informuje o tym, na jak szerokie pasmo wpływa filtr wokół częstotliwościczęstotliwośćczęstotliwości granicznej. W filtrze syntezatora jako Q często oznacza się rezonans filtra.

dźwięk
dźwięk

To ruch fali w powietrzu lub w innym ośrodku sprężystym, który powstaje na skutek wibracji obiektu (źródła dźwiękuźródło dźwiękuźródła dźwięku) i pobudza znajdujące się w pobliżu cząsteczki powietrza lub innego ośrodka sprężystego. Z punktu widzenia psychologii dźwięk jest wrażeniem słuchowym.

equalizacja
equalizacja

To termin stosowany do określenia korekcji barwnej dźwiękudźwiękdźwięku.

fadery
fadery

Potencjometry suwakowe w mikserachmiksermikserach dźwiękudźwiękdźwięku, wideo, światła.

fala dźwiękowa
fala dźwiękowa

To zaburzenie gęstości i ciśnieniaciśnienie akustyczneciśnienia danego ośrodka (np. powietrza), rozchodzące się w nim w zazwyczaj w postaci fali podłużnej, które wprawia w drgania cząsteczki ośrodka.

flanger
flanger

Efekt modulacyjny, w którym do oryginalnego sygnału jest dodawana jego opóźniona kopia, a czas opóźnienia jest zmienny (podlega stałej modyfikacji). Typowy efekt flanger dysponuje kontrolerem sprzężenia zwrotnego, czyli regulatorem ilości sygnału przetworzonego, który jest ponownie podawany na wejście efektu.

FOH
FOH

Skrót od ang. Front of House. Określenie stanowiska i zakresu pracy głównego realizatora nagłośnienianagłośnienienagłośnienia.

RPmGlNtfoamt7
FOH
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
głośnik
głośnik

PrzetwornikprzetwornikPrzetwornik akustyczny, przetwarzający dźwiękowy sygnał elektryczny na falę dźwiękowąfala dźwiękowafalę dźwiękową.

RorNRNK8lWpFO
głośnik
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
impedancja
impedancja

Oporność, rezystancja, właściwość przewodnika prądu, która „utrudnia” przemieszczanie się elektronom. Czym jest wyższa, tym moc przepływającego prądu bardziej maleje.

insert
insert

Miejsce w torze kanału wirtualnego, które służy uruchamianiu w trybie szeregowym wirtualnych efektów wtyczkowych, takich jak korektory barwy dźwiękudźwiękdźwięku, kompresorykompresorkompresory dynamiki czy efekty przestrzenne.

kompresja
kompresja

W audio to zmniejszenie zakresu dynamicznego materiału dźwiękowego poprzez ściszanie składowych wykraczających poza zadany próg zadziałania (ang. threeshold) kompresorakompresorkompresora.

kompresor
kompresor

Urządzenie lub cyfrowe narzędzie programowe, którego zadaniem jest zmniejszenie zakresu dynamicznego sygnału przekraczającego zadaną wartość progową. Kompresor ścisza fragmenty sygnału audio wykraczające poza tę wartość do zadanego poziomu, co pozwala na lepszą kontrolę sygnałów pochodzących ze źródeł o dużym zakresie dynamicznym (np. ludzki głos).

RnUnADkO65iyM
kompresor
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY 2.0.
krosownica
krosownica

Urządzenie wykorzystywane do komutacji sygnałów w studio lub na scenie. Służy do wysyłania sygnałów z jednego źródła do innego, np. z mikseramiksermiksera do procesorów pogłosowych i z powrotem. Może mieć postać fizyczną, a wówczas posługujemy się przewodamiprzewód sygnałowy, liniowyprzewodami łączącymi wejścia i wyjścia urządzeń, lub postać cyfrową – wtedy przełączanie między danymi urządzeniami odbywa się w domenie cyfrowej (zazwyczaj w stołach cyfrowych).

mastering
mastering

Końcowy etap procesu postprodukcji nagrania audio, którego zadaniem jest zbalansowanie brzmienia poszczególnych składowych nagrania audio, wyrównanie dynamiczne i barwowe ścieżek składających się np. na materiał audio na płytę muzyczną.

membrana
membrana

Element mikrofonumikrofonmikrofonu reagujący na falę akustyczną. Wprawienie membrany w ruch indukuje przepływ prądu w cewce magnetycznej (w mikrofonachmikrofonmikrofonach dynamicznych) lub zmienia pojemność kondensatora (w mikrofonachmikrofonmikrofonach pojemnościowych), którego membrany są okładkami.

mikrofon
mikrofon

PrzetwornikprzetwornikPrzetwornik akustyczny wejściowy, który pozwala przetworzyć drgania ośrodka drgającego (np. powietrza, powierzchni ciał stałych) w sygnał akustyczny.

RVDYTaKFFO9gr
mikrofon
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
miks
miks

Inaczej miksowaniemiksowaniemiksowanie. To zabieg polegający na mieszaniu wielu źródeł dźwiękuźródło dźwiękuźródeł dźwięku poprzez ustawianie poziomów głośności lub panoramy ścieżki, aby stworzyły jedną, spójną całość brzmieniową.

mikser
mikser

To analogowe lub cyfrowe (obecnie częściej spotykane) urządzenie do sumowania wielu sygnałów/źródeł dźwiękuźródło dźwiękuźródeł dźwięku, ich wzmacniania, obróbki dynamicznej i dystrybucji w postaci liniowej lub cyfrowej do innych urządzeń (nagłaśniających, rejestrujących).

R1ESSugwtS5OC
Przykład miksera cyfrowego
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
miksowanie
miksowanie

To zabieg polegający na mieszaniu wielu źródeł dźwiękuźródło dźwiękuźródeł dźwięku, poprzez ustawianie poziomów głośności lub panoramy ścieżki, aby stworzyły jedną, spójną całość brzmieniową.

RlmLvngY4I6wA
miksowanie
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
monitory odsłuchowe
monitory odsłuchowe

Zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe dedykowane do odsłuchu dźwiękudźwiękdźwięku w studio dźwiękowym. Powinny charakteryzować się wyrównanym pasmem częstotliwościowymczęstotliwośćczęstotliwościowym i precyzją wykonania, co pozwala na dobrą kontrolę dźwiękudźwiękdźwięku przez wykorzystującego je realizatora/montażystę.

RVvPzmyjR6HA4
monitory odsłuchowe
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
nagłośnienie
nagłośnienie

Termin branżowy. Potoczna nazwa systemu PAsystem PAsystemu PA lub czynności polegającej na realizacji wydarzenia, koncertu przez realizatora dźwiękudźwiękdźwięku.

napięcie elektryczne
napięcie elektryczne

Różnica potencjałów elektrycznych między dwoma punktami obwodu elektrycznego lub pola elektrycznego. Napięcie elektryczne jest opisywane symbolem U. Jest to stosunek pracy wykonanej przeciwko polu podczas przenoszenia ładunku elektrycznego między punktami, dla których określa się napięcie, do wartości tego ładunku.

natężenie dźwięku
natężenie dźwięku

Miara energii fali akustycznej, przepływającej w ciągu 1 sekundy przez powierzchnię 1 mIndeks górny 2.

post‑fader
post‑fader

Potocznie to „wysyłka po tłumiku”. Proporcje sygnału ze ścieżki i sygnału kierowanego z tej ścieżki na kanał pomocniczy (auxAUXaux/send) pozostają niezmienne.

pre‑fader
pre‑fader

Potocznie to „wysyłka przed tłumikiem”. W takiej konfiguracji tłumik na ścieżce nie ma wpływu na poziom sygnału kierowanego ze ścieżki na kanał pomocniczy (auxAUXaux/send).

prędkość rozchodzenia się dźwięku
prędkość rozchodzenia się dźwięku

To prędkość fali dźwiękowejfala dźwiękowafali dźwiękowej w danym ośrodku. Przykładowo w powietrzu o temperaturze 20℃ fala dźwiękowafala dźwiękowafala dźwiękowa porusza się z prędkością 343,8 metrów na sekundę.

procesor psychoakustyczny
procesor psychoakustyczny

Urządzenie do przetwarzania dźwiękudźwiękdźwięku, którego zadaniem jest „oszukanie” naszego mózgu, wykorzystując do tego celu właściwości naszego słyszenia. Podstawowym działaniem większości procesorów psychoakustycznych jest manipulacja zależnościami fazowymi nałożonych na siebie: sygnału podstawowego i jego, często licznych, kopii.

przedwzmacniacz
przedwzmacniacz

Urządzenie wzmacniające sygnał przetwornikaprzetwornikprzetwornika akustycznego, np. mikrofonumikrofonmikrofonu, do poziomu liniowego.

RM5igUIA58ifm
Przykładowy przedwzmacniacz elektroakustyczny
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, domena publiczna.
przestrzeń akustyczna
przestrzeń akustyczna

Rozpatrywana w procesie analizy predykcyjnej przestrzeń, w której odbywa się dane zdarzenie dźwiękowe. Może to być np. hala koncertowa, stadion, klub.

przetwornik
przetwornik

Urządzenie przetwarzające prąd elektryczny na fale dźwiękowefala dźwiękowafale dźwiękowe i odwrotnie. Najpopularniejszymi wejściowymi przetwornikami elektroakustycznymi, zamieniającymi dźwiękdźwiękdźwięk na sygnał elektryczny, są mikrofonymikrofonmikrofony.

Rd2UfIFN6M6HH
przetwornik elektroakustyczny/urządzenie wejściowe
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
przetworniki AD/DA
przetworniki AD/DA

PrzetwornikprzetwornikPrzetwornik AD (z ang. analog to digital), czyli analogowy‑cyfrowy, to układ służący do zamiany sygnału analogowego na sygnał cyfrowy.

przewód sygnałowy, liniowy
przewód sygnałowy, liniowy

Przewód przeznaczony do przesyłania sygnału liniowegosygnał liniowysygnału liniowego. Zwykle wyposażony we wtyki typu: jack (instrumentalne – symetrycznewejścia symetryczne/niesymetrycznesymetryczne i niesymetrycznewejścia symetryczne/niesymetryczneniesymetryczne), chinch (w amatorskim audio), dawniej DIN oraz cały katalog złącz wieloparowychprzewód wieloparowywieloparowych (m.in. D‑sub 26 – popularne w połączeniach studyjnych).

przewód wieloparowy
przewód wieloparowy

Potocznie i branżowo „pytapytapyta”. To przewódprzewód sygnałowy, liniowyprzewód łączący scenę ze stanowiskiem FOHFOHFOH (skrót od ang. Front of House, czyli stanowisko i zakres pracy głównego realizatora nagłośnienianagłośnienienagłośnienia). Służy do przesyłu sygnałów z przetwornikówprzetwornikprzetworników (mikrofonówmikrofonmikrofonów) i instrumentów do mikseramiksermiksera i do tzw. powrotów sygnałów, które zasilają system odsłuchowysystemy odsłuchowesystem odsłuchowy w przypadku braku oddzielnego mikseramiksermiksera odsłuchowego.

pyta
pyta

Potoczne i branżowe określenie przewodu wieloparowegoprzewód wieloparowyprzewodu wieloparowego łączącego scenę ze stanowiskiem FOHFOHFOH (skrót od ang. Front of House, czyli stanowisko i zakres pracy głównego realizatora nagłośnienianagłośnienienagłośnienia). Służy do przesyłu sygnałów z przetwornikówprzetwornikprzetworników (mikrofonówmikrofonmikrofonów) i instrumentów do mikseramiksermiksera i do tzw. powrotów sygnałów, które zasilają system odsłuchowysystemy odsłuchowesystem odsłuchowy w przypadku braku oddzielnego mikseramiksermiksera odsłuchowego. Określenie „pyta” obejmuje całość ustroju, czyli również stage -box z jednej strony przewodu i konektory z drugiej.

reverb
reverb

Pogłos dodawany do sygnału monitorowego lub frontowego. Jego zadaniem jest zwiększenie komfortu pracy artysty na żywo (w odsłuchach) oraz kreowanie przestrzeni akustycznejprzestrzeń akustycznaprzestrzeni akustycznej w miksie głównym. Podstawowy i najczęściej używany procesor efektowy w praktyce studyjnej i scenicznej.

stage‑box analogowy
stage‑box analogowy

Urządzenie grupujące sygnały mikrofonowesygnał mikrofonowysygnały mikrofonowe/instrumentalne ze sceny/studia i przesyłające je do mikseramiksermiksera za pomocą przewodu wieloparowegoprzewód wieloparowyprzewodu wieloparowego.

stage‑box cyfrowy
stage‑box cyfrowy

Urządzenie wyposażone w przedwzmacniaczeprzedwzmacniaczprzedwzmacniaczeprzetwornikiprzetwornikprzetworniki analogowo‑cyfrowe i cyfrowo‑analogowe (AD i DA), które przesyła sygnał do mikseramiksermiksera już po przetworzeniu do postaci cyfrowej za pomocą przewódówprzewód sygnałowy, liniowyprzewódów typu „skrętka” komputerowa lub światłowódświatłowódświatłowód.

stół mikserski
stół mikserski

Określenie używane zwykle w odniesieniu do większych mikserówmiksermikserów, np. 24‑kanałowych (i więcej).

Rvtoj0QzgjjUQ
stół mikserski
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY 2.0.
subwoofer
subwoofer

Dodatkowy głośnikgłośnikgłośnik superniskotonowy używany w systemach stereo lub wielokanałowych, wykorzystywany do odtwarzania dźwiękówdźwiękdźwięków o niskich częstotliwościachczęstotliwośćczęstotliwościach (20‑250 Hz). W systemach nagłośnieniowych, studyjnych i odsłuchowych górna granica podziału pasma nie przekracza zazwyczaj 100‑160 Hz.

RSOL564LrghnJ
subwoofer
Źródło: https://unsplash.com/, domena publiczna.
sygnał liniowy
sygnał liniowy

Sygnał elektryczny odwzorowujący przebieg amplitudy drgań fali akustycznej. Sygnał liniowy ma wartość około jednego wolta, co oznacza, że jego poziom jest około 1000 razy wyższy w porównaniu do sygnału mikrofonowegosygnał mikrofonowysygnału mikrofonowego. Sygnał liniowy jest przesyłany z przedwzmacniaczaprzedwzmacniaczprzedwzmacniacza do wzmacniaczawzmacniacz mocywzmacniacza, który następnie zasila głośnikigłośnikgłośniki.

sygnał mikrofonowy
sygnał mikrofonowy

Sygnał elektryczny odwzorowujący przebieg fali akustycznej o poziomie -60 a -40 dBu (dBu, dBV – to jednostki pomiaru decybeli w odniesieniu do napięcianapięcie elektrycznenapięcia).

symetryzacja sygnału
symetryzacja sygnału

Sygnał jest symetryzowany poprzez jego duplikację i odwrócenie w fazie. To, po jego desymetryzacji, pozwala wyeliminować zakłócenia pochodzące np. z pola elektromagnetycznego generowanego przez inne urządzenia na scenie lub w studio.

system PA
system PA

Skrót od ang. Public Address, co oznacza system adresowany publicznie. To system nagłośnieniowy służący do wzmacniania sygnału dźwiękowego w celu propagacji go wśród większej grupy osób.

system aktywny
system aktywny

Inaczej system czynny. To zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe z wbudowanymi wzmacniaczami mocywzmacniacz mocywzmacniaczami mocy.

system pasywny
system pasywny

Inaczej system bierny. To zestawy głośnikowegłośnikgłośnikowe bez wzmacniaczy mocywzmacniacz mocywzmacniaczy mocy. Do ich zasilania są potrzebne wzmacniaczewzmacniacz mocywzmacniacze zewnętrzne.

systemy odsłuchowe
systemy odsłuchowe

Rozmaite przewodowe i bezprzewodowe urządzenia służące do monitorowania dźwiękudźwiękdźwięku na scenie lub w studio.

szum
szum

DźwiękdźwiękDźwięk zawierający wszystkie tony składowe. W zależności od rozkładu amplitudy tonów składowych wyróżniamy szum biały, różowy i czerwony.

światłowód
światłowód

Typ przewoduprzewód sygnałowy, liniowyprzewodu do przesyłania informacji cyfrowej za pomocą impulsów światła.

R18Iitx4Wpv82
światłowód
Źródło: https://pl.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 3.0.
tor aux/tor wysyłkowy
tor aux/tor wysyłkowy

W programach DAW to pomocnicza ścieżka w wirtualnej konsoli, która jest wykorzystywana do przetwarzania sygnałów z wybranych innych ścieżek przez umieszczony na niej określony efekt lub zestaw efektów wirtualnych. Do kierowania sygnału z innych ścieżek na tor auxAUXaux/tor wysyłkowy służy zwykle potencjometr oznaczony jako auxAUXaux lub send (pot. „wysyłka”).

tor foniczny
tor foniczny

Inaczej tor nagraniowy. Szereg urządzeń (od przetwornikaprzetwornikprzetwornika, przez przedwzmacniaczprzedwzmacniaczprzedwzmacniacz, przetwornikiprzetwornikprzetworniki analogowo‑cyfrowe, stół mikserskistół mikserskistół mikserski, wzmacniaczwzmacniacz mocywzmacniacz, aż po głośnikigłośnikgłośniki) oraz wyposażenie pomocnicze (np. przewodyprzewód sygnałowy, liniowyprzewody), które służą do przetwarzania dźwiękudźwiękdźwięku.

urządzenie wejściowe
urządzenie wejściowe

To urządzenie na początku toru audio, np. mikrofonmikrofonmikrofon, przetwornikprzetwornikprzetwornik gitarowy itp.

wejścia liniowe
wejścia liniowe

Wejścia urządzeń przystosowane do ustandaryzowanego poziomu liniowego, czyli -10 dBV dla urządzeń konsumenckich i +4 dBu dla sprzętu z sektora pro, np. stoły mikserskiestół mikserskistoły mikserskie (dBu, dBV – jednostki pomiaru decybeli w odniesieniu do napięcianapięcie elektrycznenapięcia).

wejścia symetryczne/niesymetryczne
wejścia symetryczne/niesymetryczne

Wejścia i wyjścia sygnałowe podające sygnał jako symetryczny lub niesymetryczny. Sygnał jest symetryzowany poprzez jego duplikacje i odwrócenie w fazie, co po jego desymetryzacji pozwala wyeliminować zakłócenia pochodzące np. z pola elektromagnetycznego generowanego przez inne urządzenia na scenie lub w studio.

wzmacniacz mocy
wzmacniacz mocy

Urządzenie wzmacniające sygnał liniowysygnał liniowysygnał liniowy do poziomu głośnikowegogłośnikgłośnikowego, odpowiadające za poziom natężenia dźwiękunatężenie dźwiękunatężenia dźwięku.

RjNZpyoOwxiKA
wzmacniacz mocy
Źródło: https://en.wikipedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
źródło dźwięku
źródło dźwięku

Oznacza ośrodek emitujący drgania, które wywołują falę akustyczną. W wymiarze ludzkiej percepcji są to drgania wywołujące wrażenia słuchowe.