E-materiały do kształcenia zawodowego

Pokrycia dachowe

BUD.03. Wykonywanie robót dekarsko‑blacharskich - Dekarz 712101

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
belka
belka

Drewniany poziomy element konstrukcyjny o prostokątnym przekroju. Belka stropowa oparta jest na wieńcu ścian nośnych i łączy pary przeciwległych krokwi i płatwi. Zaś belka wiązarowa stanowi dolny element wiązara dachowego, usztywnia konstrukcję i pełni funkcję elementu ściągającego dla opartych na niej krokwi.

blacha
blacha

Materiał, z którego wykonuje się pokrycie dachowe oraz obróbki dekarskie. W zależności od surowca blacha może być: miedziana, stalowa, ocynkowana, aluminiowa, cynkowo‑tytanowa, stalowa powlekana lub stalowa z pokryciem alucynkiem. Blacha przeznaczona na pokrycia dachowe może mieć różny kształt, np. płaski, trapezowy, dachówkopodobny.

blachodachówka
blachodachówka

Rodzaj pokrycia dachowego z ocynkowanej blachy stalowej powlekanej powłokami organicznymi. Kształtem przypomina pokrycie wykonane z dachówki. Grubość takiej blachy wynosi od 0,5 do 0,6 mm. Układa się ją na dachach o kącie nachylenia powyżej 12°, na łatach przybitych do krokwi.

dach
dach

Dach to górna część konstrukcji budynku, której zadaniem jest zabezpieczenie przed działaniem opadów, wiatru i promieniowania. Dachy mogą mieć różne kształty oraz posiadać różny kąt nachylenia. Ze względu na ten ostatni parametr wyróżniamy dachy płaskie (o kącie nachylenia poniżej 12°) oraz dachy spadziste. W tej drugiej kategorii istnieje wiele rodzajów dachów o bardzo zróżnicowanych kształtach, m.in.: dach pulpitowy, dwuspadowy, kopertowy, naczółkowy, półszczytowy, mansardowy, uskokowy, namiotowy, wieżowy, wklęsły, stożkowy, baniasty, cebulasty, kopulasty, walcowy, konoidalny, beczkowy, sklepiony, fałdowy, paraboliczno‑hiperboliczny.

dachówka
dachówka

Rodzaj pokrycia dachowego o wyjątkowej trwałości i estetyce. W ofercie producentów dachówek znajdują się dachówki ceramiczne oraz betonowe o różnych kształtach i barwach. Wśród nich można wymienić: dachówki zakładkowe – tradycyjnie montowane na zakładkę, dachówki płaskie, karpiówki – najstarszy rodzaj dachówki o całkowicie płaskim profilu.

deskowanie
deskowanie

Warstwa wstępnego krycia wykonana z desek lub płyt drewnopochodnych przybitych bezpośrednio do krokwi. Stanowi podłoże dla membrany lub papy. Pełne deskowanie wykonuje się pod pokrycia bitumiczne – gonty i papę, zaś w przypadku innych pokryć nie stanowi konieczności. Jeśli poszycie miałoby być wykonane z dachówki lub blachodachówki deskowanie będzie stanowiło dodatkową warstwę, na której zostanie rozłożona membrana (folia paroprzepuszczalna) lub papa, na niej zaś stelaż złożony z kontrłat i łat umożliwiający montaż dachówki lub blachodachówki.

dźwig dekarski
dźwig dekarski

Maszyna ułatwiająca transport materiałów budowlanych na znaczne wysokości.

esówka
esówka

Rodzaj pokrycia dachowego wykonanego z desek bądź blachy. Charakteryzuje się formą nawiązującą do litery „S”.

folia paroprzepuszczalna (folia wstępnego krycia, membrana dachowa)
folia paroprzepuszczalna (folia wstępnego krycia, membrana dachowa)

Materiał wykorzystywany do układania izolacji przeciwwilgociowej dachu. Montuje się ją pod pokryciem, rozkładając bezpośrednio na krokwiach lub na deskowaniu. Folia ta przepuszcza parę wodną pochodzącą z wnętrza domu, a dzięki zewnętrznej powłoce hydrofobowej zapewnia dodatkową ochronę przed wodą dostającą się ewentualnie przez nieszczelne pokrycie. Między folią a pokryciem powinna znajdować się szczelina wentylacyjna.

gąsior
gąsior

Element pokrycia dachowego służący do wykańczania kalenic i naroży. Aby zamontować gąsiory, należy przygotować drewniane łaty kalenicowe, które przykręca się do metalowych uchwytów mocowanych do krokwi. Na nich układa się taśmę wentylacyjną, a na niej gąsiory; następnie mocuje się je przy użyciu klamer. W dachach wielospadowych, gdzie stykają się kalenice, stosuje się gąsiory łączące.

giętarka
giętarka

Narzędzie stosowane do gięcia blachy dachowej lub innych materiałów stosowanych w pokryciach dachowych.

gont bitumiczny (gont papowy)
gont bitumiczny (gont papowy)

Rodzaj pokrycia dachowego wykonany z włókniny szklanej zatopionej w masie bitumicznej i wykończonej posypką mineralną. Ma postać pasów o zróżnicowanych kształtach. Układa się je na deskowaniu i mocuje za pomocą zszywek lub gwoździ papowych ocynkowanych.

gont drewniany
gont drewniany

Tradycyjny rodzaj pokrycia dachowego mający postać drewnianych deseczek układanych na łatach. Ostrą krawędź jednego gontu wciska się we wpust drugiego, a następnie przybija do łaty. Jest to dość drogi rodzaj pokrycia, który swoją popularność zyskał w XVIII wieku. Dziś dachy kryte drewnianym gontem można spotkać głównie na Podhalu.

gwoździarka
gwoździarka

Elektronarzędzie służące do wbijania gwoździ bez konieczności korzystania z młotka. Gwoździarki mogą być pneumatyczne (działające w oparciu o sprężone powietrze), akumulatorowe (posiadające mechanizm zamachowy), gazowe. Wyposażone są w magazynek, który może pomieścić nawet kilkaset gwoździ.

jętka
jętka

Element konstrukcyjny więźby dachowej; podtrzymuje pary krokwi. Jej zadaniem jest usztywnienie konstrukcji przy jednoczesnym zabezpieczeniu przed ugięciem lub rozsunięciem.

kalenica
kalenica

Szczytowa krawędź dachu powstała w miejscu przecięcia połaci dachowych – jest to kalenica główna. Natomiast w dachach wielospadowych mamy do czynienia również z kalenicami narożnymi znajdującymi się w miejscu przecięcia skośnych krawędzi dachu.

RXk2X8Lo4tQCK
Kalenica
Źródło: dostępny w internecie: www.freepik.com.
karpiówka
karpiówka

Rodzaj dachówki, która może być wykonana z gliny lub cementu. Karpiówka należy do najstarszych pokryć dachowych – widoczna jest na dachach budowli historycznych i sakralnych – jednak do dziś cieszy się niesłabnącą popularnością. Jest to dachówka o płaskim profilu; w górnej części znajdują się otwory do jej mocowania.

kątomierz ciesielski
kątomierz ciesielski

Przyrząd umożliwiający wyznaczenie kąta nachylenia połaci dachowych, pozwala także na wskazanie linii pionu i poziomu na elementach konstrukcyjnych więźby dachowej.

kielnia
kielnia

Narzędzie budowlane używane do układania, formowania i kształtowania materiałów pokryciowych dachów, takich jak dachówki czy gonty.

kosz dachowy
kosz dachowy

Wklęsła krawędź dachu powstała w miejscu łączenia dwóch połaci dachowych. Miejsce to wymaga dodatkowego uszczelnienia; kosz wykonuje się z blachy lub stosuje się gotowe rozwiązania.

krokiew
krokiew

Drewniany element konstrukcyjny dachu o prostokątnym przekroju; układany pod skosem. Zadaniem krokwi jest przenoszenie ciężaru pokrycia dachowego oraz obciążeń wynikających z zalegania śniegu i oddziaływania wiatru.

R1NDMRZdMJ8TB
Krokiew
Źródło: dostępny w internecie: www.freepik.com.
listwa podkalenicowa
listwa podkalenicowa

Element montowany u podstawy połaci dachowej, służący do zamocowania krawędzi dachówek czy innych materiałów dachowych.

lukarna
lukarna

Element architektoniczny dachu mający postać nadbudówki ze ścianą frontową z oknem oraz bocznymi ściankami i dachem. Lukarna pozwala na doświetlenie poddasza.

lutownica
lutownica

Urządzenie służące do łączenia elementów metalowych, często używane przy instalacji rynien i elementów obróbki blacharskiej na dachu.

łata
łata

Listwa drewniana o przekroju prostokątnym lub kwadratowym. Łaty przybija się do krokwi; stanowią podparcie dla pokrycia dachowego, a ich rozstaw zależny jest od rodzaju pokrycia. Łata kalenicowa mocowana jest na specjalnych wspornikach i służy do zamontowania gąsiorów na kalenicy.

łącznik ciesielski
łącznik ciesielski

Umożliwia połączenie drewnianych elementów konstrukcyjnych więźby dachowej. Element obcy w złączu, którego zadaniem jest złączenie, wzmocnienie i usztywnienie.

membrana dachowa
membrana dachowa

Materiał uszczelniający stosowany pod pokryciami dachowymi w celu zabezpieczenia przed wilgocią.

murłata
murłata

Drewniana belka będąca elementem konstrukcyjnym więźby dachowej, układa się ją na murze i zabezpiecza izolacją przeciwwilgociową. Jej zadaniem jest przenoszenie obciążeń z więźby dachowej na ściany budynku.

płatew
płatew

Drewniany element konstrukcyjny więźby dachowej układany równolegle do kalenicy dachu. Jej zadaniem jest podparcie krokwi.

płotek śniegowy
płotek śniegowy

Element montowany na dachu w celu zatrzymywania i kontrolowania śniegu, zapobiegający obsypywaniu się go z dachu.

przyłbica
przyłbica

Element dachowy mający formę płaskiej, poziomej deski, mocowany u góry połaci dachowej. Chroni ona miejsce łączenia dwóch połaci dachowych.

stopień kominiarski
stopień kominiarski

Specjalny stopień montowany na kominie, ułatwiający dostęp kominiarza do elementów kominowych w trakcie konserwacji czy sprawdzania stanu technicznego.

termoizolacja
termoizolacja

Warstwa wykonana z materiałów termoizolacyjnych, takich jak: wełna mineralna, styropian, wełna celulozowa itp. Montowana jest między krokwiami i pod nimi, by zapewnić dobre warunki cieplne na poddaszu.

wciągarka do dachówki
wciągarka do dachówki

Mechaniczne narzędzie wykorzystywane do podnoszenia i przenoszenia dachówek lub innych elementów pokrycia dachowego.

więźba dachowa
więźba dachowa

Konstrukcja dachu odpowiedzialna za przenoszenie obciążenia pokrycia dachowego. Stanowi podstawę dla pokrycia dachowego.

Rm7K38nr7dudv
Więźba dachowa
Źródło: dostępny w internecie: www.freepik.com.
wkrętarko‑wiertarka
wkrętarko‑wiertarka

Elektryczne narzędzie wielofunkcyjne, wykorzystywane do wkręcania wkrętów, a także wiercenia otworów w podłożu dachowym.

zaginarka do blachy
zaginarka do blachy

Urządzenie wykorzystywane do formowania obróbek blacharskich. Umożliwia zagięcie blachy pod odpowiednim kątem oraz jej odpowiednie przycięcie.