badania obejmujące część społeczeństwa, które posiada największe prawdopodobieństwo zachorowania na daną chorobę; służą do wczesnego wykrywania choroby w czasie, gdy dane schorzenie nie daje jeszcze objawów; badanie przesiewowe, aby cechowało się dużą zgłaszalnością powinno być proste, bezbolesne, nieinwazyjne i akceptowane zarówno przez badanego jak i badającego

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

rodzaj bakterii żyjącej w jamie ustnej człowieka i wchodzącej w skład jej mikroflory bakteryjnej; odgrywają one istotną rolę w rozwoju próchnicy zębów

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

szczepionka przeciwko gruźlicy przygotowana z atenuowanych (pozbawionych właściwości chorobotwórczych dla człowieka) prątków gruźlicy wywołujących tę chorobę u bydła; stosowana jest w profilaktyce gruźlicy u ludzi, ma też kilka innych zastosowań

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

określana też jako dyfteryt, krup lub dławiec, jest ostrą i ciężką chorobą zakaźną, wywoływaną przez bakterie zwane maczugowcami błonicy; do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub nosicielem, rzadziej przez kontakt z zakażonymi zwierzętami, takimi jak koty, psy i konie; objawy pojawiają się początkowo w miejscu kolonizacji bakterii, czyli w gardle, na migdałkach podniebiennych, w krtani, rzadziej w nosie, na spojówkach i błonach śluzowych narządów płciowych; szczepienie: szczepionka skojarzona (błonica, tężec, krztusiec), 1 dawka – 2 miesiąc, 2 dawka - 3‑4 miesiąc, 3 dawka 5‑6 miesiąc, 4 dawka - 16‑18 miesięcy, 5 dawka przypominająca - 6 lat, 6 dawka przypominająca - 14 lat, 7 dawka przypominająca - 19 lat

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

ogólne określenie uszkodzenia mózgowia przez czynniki różnego pochodzenia; uszkodzenia mózgowia człowieka prowadzą do różnego rodzaju zaburzeń zachowania, zwanych charakteropatiami (zaburzenia osobowości i zachowania, spowodowane organicznym uszkodzeniem mózgu)

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

inaczej omdlenie dziecięce; dotyczy dzieci do 2. roku życia; może wystąpić po szczepieniu DTP (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) w czasie do 48 godzin od szczepienia, ale najczęściej pojawia się w okresie do 12 godzin od podania szczepionki; objawy utrzymują się od kilku minut do kilku godzin i obejmują bladość, wiotkość oraz brak kontaktu z dzieckiem; zawsze ustępują całkowicie; po omdleniu dziecięcym nie zaobserwowano trwałych następstw

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

jest bezpieczny i zalecany dla małych dzieci, jeśli podawany jest w odpowiednich ilościach i zgodnie z wytycznymi; stosowanie tego związku wiąże się z wieloma korzyściami – przede wszystkim wzmacnia szkliwo i zapobiega próchnicy; zmniejsza ryzyko występowania ubytków u dzieci i chroni zęby; dopuszczalne dzienne dawki fluoru wynoszą: do 1 roku życia – 0,25 mg; 1 – 3 lata – 0,5 mg; 3- 6 lat – 0,75 mg; 6 – 16 lat - 1 mg; powyżej 16 lat – 2 mg

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

choroba zakaźna wywołana przez bakterie – prątki gruźlicy z grupy Mycobacterium tuberculosis complex; gruźlica jest chorobą zaraźliwą; zakażenie zwykle rozprzestrzenia się drogą oddechową; dzieci najczęściej zakażają się od chorych dorosłych w wyniku kontaktu z chorym wydalającym prątki gruźlicy w ślinie; najczęściej proces chorobowy obejmuje płuca, ale prątki gruźlicy mogą docierać do wszystkich narządów i tkanek, a w sprzyjających okolicznościach wywołać chorobę, która rozwija się u 5‑10% zakażonych prątkami; szczepienie na gruźlicę podawane jest w pierwszej dobie życia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

ostra choroba zakaźna, wywoływaną przez wirusy grypy; do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez kontakt ze skażoną powierzchnią; okres inkubacji wynosi 1‑4 dni; wirusy grypy atakują komórki nabłonka dróg oddechowych, w których się namnażają; w konsekwencji powodują ich zniszczenie, co z kolei ułatwia rozwój infekcji bakteryjnych; objawy grypy są podobne do wielu innych ostrych chorób infekcyjnych i są zarówno miejscowe (kaszel, ból gardła, katar), jak i w postaci nagłej, wysokiej gorączki powyżej 38ºC, dreszczy, bólów mięśniowo‑stawowych, bólów głowy, bólu w klatce piersiowej, złego samopoczucia, braku łaknienia, nudności i wymiotów; choroba trwa około 7 dni, o ile nie dojdzie do powikłań; kaszel i złe samopoczucie mogą utrzymywać się ponad 2 tygodnie; ciężki przebieg grypy może wywołać powikłania pogrypowe, m.in. zapalenie płuc i oskrzeli, zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, zaostrzenie istniejących chorób przewlekłych oraz powikłania neurologiczne; szczepienie podawane jest od ukończenia 6 miesiąca życia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

choroba odpowiedzialna za ciężkie zachorowania u dzieci do 5 roku życia; najczęstszym źródłem zakażeń Hib jest bezpośredni kontakt z nosicielem lub chorą osobą; częściej chorują dzieci mieszkające w zatłoczonych miejscach; objawy zakażenia Hib zazwyczaj przyjmują postać: zapalenia opon mózgowo‑rdzeniowych, zapalenia nagłośni, sepsy, zapalenia płuc, zapalenia szpiku kostnego, zapalenia stawów, ropowicy tkanki podskórnej; wszystkie postacie zakażenia Hib charakteryzują się podstępnym początkiem i gwałtownym przebiegiem; po zapaleniu opon mózgowo‑rdzeniowych często występują powikłania, tj.: głuchota, padaczka, zaburzenia chodu, obniżenie sprawności intelektualnej; szczepienie: 1 dawka – 2 miesiąc, 2 dawka – 3‑4 miesiąc, 3 dawka – 5‑6 miesiąc, 4 dawka – 16‑18 miesięcy

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

ostra choroba wirusowa, która często wiąże się z powikłaniami neurologicznymi; źródłem infekcji może być ukąszenie przez zakażonego kleszcza, poprzez spożycie niepasteryzowanego mleka zakażonego zwierzęcia lub znacznie rzadziej poprzez transfuzję krwi lub przeszczep narządu od osoby w fazie wiremii (namnażania wirusa w krwioobiegu); okres inkubacji choroby wynosi od 7 do 14 dni; w pierwszej fazie, zakażenie przebiega bezobjawowo lub wywołuje objawy podobne do grypy; u części osób zakażonych, po 7‑14 dniach dochodzi do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego; może dojść do zapalenia rdzenia kręgowego, zapalenia opon mózgowo‑rdzeniowych lub zapalenie mózgu i opon mózgowo‑rdzeniowych; u 35%–58% chorych z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego dochodzi do trwałych powikłań neurologicznych, a u jednej na sto osób chorych zakażenie kończy się zgonem; szczepienie podawane jest od ukończenia 13‑15 miesięcy życia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

ostra zakaźna choroba układu oddechowego wywoływaną przez bakterie, tzw. pałeczki krztuśca; nasilenie objawów krztuśca zależy od wieku chorego i stanu uodpornienia; najbardziej typowe a jednocześnie niebezpieczne objawy krztuśca występują u nieuodpornionych niemowląt i małych dzieci, a najmniej typowe, łagodne u młodzieży i osób dorosłych; do zakażenia dochodzi drogą kropelkową; po dostaniu się do organizmu, bakterie wnikają do tkanek, gdzie namnażają się produkując toksynę krztuścową i inne czynniki zjadliwości; w pierwszych tygodniach choroby objawy krztuśca są podobne do przeziębienia, tj. suchy kaszel, katar, stany podgorączkowe, zapalenie gardła; następnie pojawiają się typowe i przedłużające się napady uciążliwego długotrwałego kaszlu, który często kończy się głośnym wdechem (zwanym pianiem), wymiotami lub bezdechem; sam kaszel o różnym nasileniu może utrzymywać się wiele tygodni; krztusiec u niemowląt i noworodków związany jest z ryzykiem wystąpienia powikłań, tj. zapalenia płuc, bezdechu, drgawek, encefalopatii; powikłania u nastolatków i dorosłych występują rzadziej i obejmują takie objawy jak nietrzymanie moczu, złamania żeber, zapalenia płuc lub drgawki; szczepienie: szczepionka skojarzona (błonica, tężec, krztusiec), 1 dawka – 2 miesiąc, 2 dawka - 3‑4 miesiąc, 3 dawka 5‑6 miesiąc, 4 dawka - 16‑18 miesięcy, 5 dawka przypominająca - 6 lat, 6 dawka przypominająca - 14 lat, 7 dawka przypominająca - 19 lat

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

preparat stworzony do uszczelniania bruzd zębowych w celu zabezpieczenia zębów przed próchnicą

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

zabieg polegający na pokryciu szkliwa preparatem zawierającym związki fluoru

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

zabieg polegający na pokrywaniu specjalnym lakiem bruzd znajdujących się na powierzchni zębów; lak uniemożliwia odkładanie się płytki nazębnej w bruzdach, a jednocześnie umożliwia dokładniejsze czyszczenie zębów

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

niezbędne wyposażenie gabinetu stomatologicznego, które służy do utwardzania materiałów dentystycznych

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

wyróżnia się 150 typów HPV chorobotwórczych dla człowieka, wśród których, typy 16 i 18 należą do wysoko onkogennych typów wirusa, które odpowiadają za zmiany przedrakowe szyjki macicy i raka szyjki macicy; do zakażenia HPV dochodzi drogą płciową, najczęściej w początkowym okresie po rozpoczęciu aktywności seksualnej; w ciągu swojego życia 50‑80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych HPV; zakażenia HPV mogą prowadzić również do raka odbytu, przestrzeni ustno‑gardłowej, pochwy, sromu, prącia; szczepienie podawane jest od ukończenia 12‑13 roku życia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

inaczej trombocytopenia, polega na niedoborze płytek krwi; na ciele pojawiają się wybroczyny i sińce, charakterystycznym objawem są krwawienia z nosa lub dziąseł, nasilające się nawet po drobnych urazach

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

system przechowywania, organizacji i hierarchizacji danych (zwykle na papierze) przy użyciu słów i obrazów, z których każdy będzie pobudzał określone zasoby twojej pamięci oraz stymulował nowe myśli i spostrzeżenia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

zakażenia meningokokowe są wywoływane przez bakterie – dwoinki zapalenia opon mózgowo‑rdzeniowych, zwane również meningokokami (Neisseria meningitidis); do zakażenia dochodzi drogą kropelkową podczas kontaktu z osobą chorą lub bezobjawowym nosicielem; na zakażenie meningokokami narażeni są wszyscy, niezależnie od płci czy wieku; jednak najczęściej chorują dzieci do 1 roku życia; wiele przypadków choroby występuje też u dzieci w wieku do 5 lat oraz nastolatków i młodych dorosłych w wieku 16- 21 lat; meningokoki kolonizują jamę nosowo‑gardłową zdrowych osób (tzw. nosicieli), nie powodując żadnych dolegliwości ani objawów; najbardziej niebezpieczna jest inwazyjna choroba meningokokowa (IChM), która obejmuje zapalenie opon mózgowo‑rdzeniowych lub sepsę (posocznicę); rozwija się bardzo szybko, jest obarczona wysoką śmiertelnością i trwałymi powikłaniami; należy do najgroźniejszych chorób zakaźnych człowieka; szczepienie podawane jest po ukończeniu 2 miesiąca życia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

metoda mycia zębów zalecana głównie dla uzębienia mlecznego lub u dzieci specjalnej troski ze względu na łatwy sposób wykonywania; przy lekko rozchylonych ustach włosie szczotki ustawia się prostopadle do długiej osi zębów, a następnie wykonuje się ruchy okrężne, oczyszczając powierzchnie policzkowe i wargowe zębów; na powierzchniach żujących zębów wykonuje się poziome ruchy szorowania

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

metoda mycia zębów polecana u dzieci od czasu wyrzynania się pierwszych zębów trzonowych stałych; jest bardziej skomplikowana niż metoda Fonesa, ale skuteczniej oczyszcza powierzchnie żujące zębów trzonowych z głębokimi bruzdami, usuwa zalegające resztki pokarmowe między zębami oraz tworzącą się płytkę bakteryjną blisko dziąsła; włosie szczotki należy skierować dodziąsłowo pod kątem 45˚ do powierzchni zęba i wykonywać ruchy obrotowo‑wymiatające od dziąsła w kierunku powierzchni żującej, a w zębach przednich w kierunku brzegu siecznego; natomiast powierzchnie żujące oczyszczane są ruchami poziomymi (szorowania) ustawiając szczotkę prostopadle do powierzchni zębów

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

podstawową funkcją, jaką pełnią kwasy omega‑3 jest budowa mózgu i układu nerwowego; do prawidłowego funkcjonowania najważniejszego organu w ciele człowieka potrzeba sporej ilości tłuszczów; dodatkowo wspierają one układ immunologiczny i pomagają w walce z infekcjami, niwelują stany zapalne; szczególnie polecane są w tym kontekście dzieciom, których organizm intensywnie pracuje nad nabywaniem odporności

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

zaburzenie stanu zdrowia występujące w czasie do 4 tygodni (dłużej w przypadku BCG - szczepienia przeciw gruźlicy) po podaniu szczepionki; należą do nich niepożądane objawy miejscowe i uogólnione; najczęściej wynikają one z indywidualnej reakcji organizmu na podany czynnik wywołujący proces immunizacji lub współistnienia innych chorób u osoby szczepionej; NOP często bywa także skutkiem nieprawidłowego podania szczepionki

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

fizjologiczna reakcja wywołana wprowadzeniem szczepionki; reakcja ta jest odpowiedzią układu odpornościowego na składniki szczepionki, jest przemijająca i ma zazwyczaj charakter łagodny; nie prowadzi do stanów zaburzeń zdrowia; występuje dość często, trudno jej zapobiec

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

zaczerwienienie, obrzęk w miejscu podania szczepionki; łagodne odczyny pojawiają się często i same znikają

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

reakcja organizmu człowieka na szkodliwe bakterie bądź wirusy; w chwili, gdy organizm wykrywa i rozpoznaje zagrożenie, wówczas następuje podwyższone stężenie immunoglobulin (przeciwciał), które są naturalnymi środkami odpornościowym pomocnymi w zwalczaniu chorób i infekcji

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

ostra, wirusowa choroba zakaźna, która bardzo łatwo się rozprzestrzenia wśród nieuodpornionych osób w każdym wieku i może powodować epidemię; nie należy jej lekceważyć, ponieważ powikłania z nią związane mogą być bardzo groźne; źródłem zakażenia jest chory człowiek; zakażenie szerzy się drogą kropelkową oraz przez bezpośrednią styczność z wydzieliną z jamy nosowo‑gardłowej chorej osoby; objawy występują po 10‑12 dniach od zakażenia; na 2‑4 dni przed pojawieniem się charakterystycznej wysypki występuje gorączka, złe samopoczucie, zapalenie spojówek, katar, kaszel; wraz z rozwojem choroby temperatura wzrasta do 39‑41 °C; w jamie ustnej pojawiają się białe wykwity otoczone czerwoną linią (plamki Koplika), a następnie czerwona wysypka stopniowo zlewa się w plamy i obejmuje całą głowę i ciało; około 30% zachorowań przebiega z powikłaniami szczególnie wśród dzieci do 5 roku życia i dorosłych w wieku powyżej 20 lat; najczęstsze powikłania to zapalenie ucha środkowego, które prowadzi do utraty słuchu, biegunka, zapalenie płuc, ostre zapalenie mózgu prowadzące do obrzęku mózgu, zaburzenia wzroku prowadzące do ślepoty oraz rzadkie ciężkie uszkodzenia mózgu znane jako podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), którego objawy pojawiają się kilka lat po chorobie; odra jest najbardziej niebezpieczna dla dzieci do 5 roku życia oraz osób z zaburzeniami układu odporności; co czwarta chora osoba wymaga hospitalizacji; jedna na tysiąc osób chorych umiera w przebiegu choroby; szczepienie: szczepionka skojarzona (odra, świnka, różyczka), 1 dawka – 13‑15 miesięcy, 2 dawka – 6 lat

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

ostra choroba zakaźna wywołana przez wirus ospy wietrznej i półpaśca; jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych; najczęstszym źródłem zakażenia jest bezpośredni kontakt z chorym lub droga kropelkowa; zakażenie szerzy się także przez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzielinami z dróg oddechowych chorej osoby; do głównych objawów choroby należą: swędząca wysypka grudkowo‑pęcherzykowa na tułowiu, twarzy, owłosionej skórze głowy, kończynach i błonach śluzowych, a także gorączka, złe samopoczucie, bóle głowy i mięśni, powiększenie węzłów chłonnych; w większości przypadków ospa wietrzna przebiega łagodnie, jednak u 2‑6% chorych mogą wystąpić groźne powikłania; do najczęstszych powikłań należą zakażenia bakteryjne skóry, które mogą powodować powstanie szpecących blizn, objawy neurologiczne (zapalenie móżdżku, mózgu, czy opon mózgowo‑rdzeniowych) oraz ostra małopłytkowość; okres zakaźności trwa 1‑2 dni przed i do 6 dni po pojawieniu się wysypki, praktycznie do przyschnięcia wszystkich pęcherzyków; po przechorowaniu ospy wietrznej wirus pozostaje w organizmie w postaci utajonej; w sytuacji spadku odporności dochodzi do rozwoju półpaśca; szczepienie podawane jest po ukończeniu 13‑15 miesięcy życia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

inaczej nagminne porażenie dziecięce lub choroba Heinego-Medina; to ostra choroba zakaźna wywoływana przez poliowirusy; istnieją 3 typu poliowirusów, które nieznacznie różnią się zakaźnością i nasileniem objawów; jest to choroba „brudnych rąk” – zakażenia szerzą się głównie poprzez bezpośredni kontakt z zakażonym człowiekiem, kontakt ze skażonymi przedmiotami, spożywanie skażonych pokarmów oraz w wyniku nieprzestrzegania zasad higieny; możliwe jest też przeniesienie zakażenia drogą kropelkową; jeżeli poliowirusy dostaną się do ośrodkowego układu nerwowego, mogą wywoływać uszkodzenie nerwów, co może prowadzić do niedowładu lub porażenia mięśni; chorują głównie dzieci do 5 roku życia; objawy występują zwykle po 7‑14 dniach od infekcji; chorzy wydalają wirusy z kałem nawet do 6 tygodni; okres największej zakaźności występuje od kilku dni przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby do 3‑4 tygodni po ich wystąpieniu; do głównych objawów należą: bóle głowy, poczucie ogólnego rozbicia, nieżyt żołądkowo‑jelitowy, uczucie sztywności karku i pleców, podwyższona temperatura; u 1 na 200 zakażonych występują nieodwracalne porażenia; wśród 5‑10% osób z porażeniami dochodzi do porażenia mięśni oddechowych i zgonu; szczepienie: 1 dawka – 4 miesiąc, 2 dawka – 5‑6 miesiąc, 3 dawka – 16‑18 miesięcy, 4 dawka przypominająca – 6 lat

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

występuje w przypadku podania szczepionki do stawu ramiennego zamiast w mięsień naramienny; w konsekwencji takiej pomyłki rozwija się stan zapalny, uszkadzający struktury mięśniowo‑szkieletowe, takie jak ścięgna i więzadła; wśród głównych objawów wymienia się stały ból barku i ograniczenie ruchomości

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

jest stanem zagrażającym życiu człowieka, wynikającym z uszkodzenia tkanek i narządów, do którego doszło na skutek zakażenia bakteriami, wirusami lub grzybami

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

działania ukierunkowane na zapobieganie wystąpieniu choroby, na minimalizowanie wpływu choroby i niepełnosprawności albo opóźnienie jej postępu; wyróżniamy 4 fazy profilaktyki: wczesną, pierwotną (I fazy), wtórną (II fazy), profilaktykę III fazy

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

fluor dostarczany jest do zębów od wewnątrz wraz z piciem i pokarmem

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

fluor dostarczany jest do zębów kontaktowo, czyli od zewnątrz; polega na bezpośredniej aplikacji fluoru na zęby wraz z pastą lub płynem do zębów

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

działania ukierunkowane na ludzi zdrowych i ich środowisko życia w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia chorób lub zaburzeń zdrowia; obejmuje działania nastawione na umacnianie zdrowia, promowanie zachowań prozdrowotnych (edukacja zdrowotna i wychowanie zdrowotne); profilaktyka pierwotna to także szczepienia ochronne, zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska, nadzór epidemiczny nad produkcją żywności i jej dystrybucją oraz szereg innych

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

jej cel to przekazywanie aktualnych wzorców życia ludzi oraz odrzucania tych, które są niekorzystne dla życia jednostki

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

polega na wczesnym wykrywaniu chorób i szybkich działaniach naprawczych w celu powstrzymania rozwoju choroby – poszukiwaniu czynników ryzyka i ich eliminowanie; skierowana jest do osób zagrożonych chorobą i obejmuje m.in. badania przesiewowe (screening) i profilaktyczne badania lekarskie, laboratoryjne i rentgenowskie różnych grup zawodowych

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

dotyczy działań leczniczych i rehabilitacyjnych podejmowanych w czasie, gdy choroba jest już w pełni rozwinięta; jej cel to ograniczanie skutków choroby oraz zmniejszanie ryzyka jej nawrotów; obejmuje m.in; leczenie, opiekę ostrą, kontynuację leczenia, rehabilitację, zarządzanie powikłaniami

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

zorganizowana działalność ukierunkowana na podejmowanie wszelkich czynności zapobiegających zjawiskom i czynnikom szkodliwym dla zdrowia człowieka; działania w tym obszarze dotyczą rozpoznawania, diagnozowania i ograniczania warunków sprzyjających chorobom, wypadkom, urazom, zatruciom i przestępstwom

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

białe plamki i smugi, a z czasem ciemne odbarwienia na zębach mlecznych niemowlaka lub małego dziecka; wykształca się ona najczęściej w wyniku przedłużającego się karmienia dziecka butelką; jest niebezpieczna i wymaga szybkiego leczenia, ponieważ dość szybko może objąć większość uzębienia i doprowadzić do nieprawidłowości przy wyrzynaniu się stałych zębów oraz do powstania wad zgryzu

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

proces patologiczny, polegający na miejscowym odwapnieniu i rozpadzie tkanek twardych zęba, z następczym ubytkiem próchnicowym

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

odpowiedź układu odpornościowego człowieka na kontakt z alergenem; objawy reakcji alergicznej najczęściej pojawiają się na skórze i błonach śluzowych, w przewodzie pokarmowym oraz w drogach oddechowych; najczęściej przybierają postać wysypki

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

wirusowa choroba zakaźna, która może się przenosić tylko między ludźmi; infekcja przenosi się drogą kropelkową; różyczka u dzieci najczęściej przebiega łagodnie lub bezobjawowo; na cięższy przebieg narażeni są głównie dorośli; objawy występują zwykle po 14‑21 dniach od infekcji; pojawia się zaczerwienienie gardła, kaszel, katar, podwyższona temperatura oraz wysypka utrzymująca się do 3 dni; obserwuje się silne powiększenie węzłów chłonnych za uszami i na potylicy; poważnymi powikłaniami różyczki, występującymi bardzo rzadko, są bóle mięśniowe, zapalenie spojówek oraz małopłytkowość i zapalenie mózgu; różyczka stanowi poważne zagrożenie dla ciężarnych, gdyż prowadzi do ciężkich uszkodzeń płodu; ryzyko rozwoju wad wrodzonych zależy od okresu ciąży i jest najwyższe w pierwszym trymestrze ciąży; typowo dochodzi do poronienia lub urodzenia dziecka z wadami słuchu, wzroku, serca, problemów z rozwojem mowy, upośledzeniem umysłowym, deformacjami i ubytkami kości; szczepienie: szczepionka skojarzona (odra, świnka, różyczka), 1 dawka – 13‑15 miesięcy, 2 dawka – 6 lat

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

bezpłatne szczepienia, które powinno przyjąć każde dziecko; szczepienia obowiązkowe obejmują następujące choroby: gruźlicę, wirusowe zapalenie wątroby typu B, zakażenia pneumokokowe, błonicę, tężec, krztusiec, polio, odrę, różyczkę, świnkę i Haemophilus influenzale typu B

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

uzupełniają szczepienia obowiązkowe, są dodatkowe i płatne; umożliwiają szerszą ochronę dziecka przed chorobami zakaźnymi

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

preparat biologiczny, który w założeniu imituje naturalną infekcję i prowadzi do rozwoju odporności zbliżonej do tej, którą organizm uzyskuje w czasie pierwszego kontaktu z prawdziwym drobnoustrojem (bakterią lub wirusem)

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

rodzaj szczepienia, w którym jednorazowo aplikuje się zestaw kilku antygenów  drobnoustrojów; najbardziej znaną szczepionką skojarzoną jest szczepionka DTP, którą wykonuje się, aby chronić organizm przed błonicą, tężcem i krztuścem; inną szczepionką, na którą często decydują się rodzice, jest szczepionka MMR, która ma chronić przed świnką, różyczką i odrą

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

wirusowa choroba zakaźna, której źródłem zakażenia jest chory człowiek; infekcja przenosi się drogą kropelkową lub poprzez kontakt z przedmiotami skażonymi wydzieliną z gardła chorej osoby; objawy występują zwykle po 17‑18 dniach od infekcji; pojawia się gorączka, złe samopoczucie, obrzęk i bolesność jednej lub obydwu ślinianek przyusznych; w wyniku obrzęku może wystąpić utrata apetytu, trudności w połykaniu oraz uczucie suchości w jamie ustnej; poważniejsze powikłania występują częściej u chłopców niż u dziewczynek; są to zapalenie opon mózgowo‑rdzeniowych, zapalenie jąder prowadzące czasami do bezpłodności, zapalenie trzustki, rzadziej zapalenie stawów, mięśnia sercowego lub nerwu słuchowego, które prowadzi do trwałej głuchoty; szczepienie: szczepionka skojarzona (odra, świnka, różyczka), 1 dawka – 13‑15 miesięcy, 2 dawka – 6 lat

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

technika zatwierdzona przez Światową Organizację Zdrowia, pozwalająca na umycie wszystkich przestrzeni na dłoniach wraz z tymi, które są najbardziej zabrudzone; w celu większej efektywności mycie rąk powinno trwać od 40 do 60 sekund

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

choroba układu nerwowego, spowodowaną działaniem toksyny tężcowej (neurotoksyny) wytwarzanej przez laseczki tężca (z łac. Clostridium tetani); bakterie występują powszechnie w glebie, kurzu, wodzie oraz przewodzie pokarmowym zwierząt; wrotami zakażenia mogą być uszkodzenia ciała związane z przerwaniem ciągłości tkanek, w tym również drobne, prawie niewidoczne skaleczenia; do zakażenia może prowadzić również poród lub poronienie przy nie zachowaniu zasad higieny; czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zakażenia są warunki beztlenowe w ranie lub skaleczeniu, gdzie bakterie się namnażają i wytwarzają toksynę tężcową, która blokuje zakończenia nerwowe; objawy występują od 3 dni do 3 tygodni, średni czas to 8 dni; jest to przede wszystkim uczucie rozbicia, bezsenność, bóle głowy, zdenerwowanie pocenie, zaczerwienienie twarzy oraz skurcze mięśni prowadzące do szczękościsku, porażenia mimicznych mięśni twarzy oraz zaburzeń ciśnienie tętniczego krwi; do powikłań zalicza się zapalenie płuc, krwiaki wewnątrzmięśniowe, złamania kręgów, zapalenie mięśnia sercowego a w ostateczności zgon występujący u 30‑50 na 100 chorych; szczepienie: szczepionka skojarzona (błonica, tężec, krztusiec), 1 dawka – 2 miesiąc, 2 dawka - 3‑4 miesiąc, 3 dawka 5‑6 miesiąc, 4 dawka - 16‑18 miesięcy, 5 dawka przypominająca - 6 lat, 6 dawka przypominająca - 14 lat, 7 dawka przypominająca - 19 lat

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

inaczej małopłytkowość, objaw chorobowy polegający na niedoborze płytek krwi

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

zespół morfologiczno‑czynnościowy tkanek i narządów w obrębie jamy ustnej i twarzoczaszki stanowiący funkcjonalną całość i biorący udział w pobieraniu pokarmu (żuciu, wstępnemu trawieniu i połykaniu), artykulacji dźwięków, oddychaniu i wyrażaniu emocji

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

potocznie nazywane „żółtaczką pokarmową” jest chorobą o ostrym przebiegu, szczególnie ciężkim u osób dorosłych; u dzieci choroba przebiega bezobjawowo lub bardzo łagodnie; do objawów tej choroby należą objawy grypopodobne (w pierwszym okresie) oraz objawy ze strony układu pokarmowego, np. odbijanie, zgaga, nudności, wzdęcia, uczucie wczesnej sytości, ciemny mocz, jak również żółtaczka (czyli zażółcenie skóry, białkówki oczu czy błon śluzowych); choroba ma z reguły nagły początek i ciężki przebieg, wymagający hospitalizacji; choroba szerzy się głównie przez brudne ręce oraz drogą kontaktów seksualnych; do zakażenia może dojść podczas: spożycia zakażonej żywności lub wody, umycia rąk w skażonej wodzie; okres od zakażenia się do wystąpienia pierwszych objawów może wynosić od 15 do 50 dni (średnio 30 dni); osoba chora wydala duże ilości wirusa wraz z kałem nawet przez kilka tygodni, przy czym wydalanie wirusa może zacząć się od 2 do 3 tygodni przed wystąpieniem żółtaczki, a zatem w czasie gdy osoba ta wydaje się jeszcze zdrowa; szczepienie podawane jest po ukończeniu 13‑15 miesięcy życia

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

jedna z najgroźniejszych chorób zakaźnych człowieka; wywołuje ją wirus HBV (Hepatitis B Virus), który może wywoływać zakażenia ostre lub przewlekłe; do zakażenia dochodzi przez kontakt z zakażoną krwią, kontakty seksualne z zakażonymi, poprzez niejałowy ostry sprzęt medyczny (igły i narzędzia chirurgiczne) skażony krwią osoby zakażonej, poprzez dzielenie się sprzętem podczas stosowania narkotyków; do zakażenia dziecka może też dojść w czasie porodu od zakażonej wcześniej matki; wirus HBV jest 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV; zakażenie HBV może zostać wyeliminowane, ale może też przetrwać przez całe życie; okres od zakażenia do wystąpienia objawów wynosi najczęściej 3‑4 miesiące; objawy wzw B w fazie ostrej występują u połowy zakażonych HBV; nie są charakterystyczne i obejmują złe samopoczucie, brak apetytu, zażółcenie skóry oraz białkówek oczu, ciemne zabarwienie moczu, zaburzenia ze strony układu pokarmowego; przewlekłe zapalenie wątroby to zakażenie utrzymujące się powyżej 6 miesięcy; po upływie kilku lat może ono doprowadzić do rozwoju marskości wątroby; przewlekle zakażona osoba jest również narażona na ryzyko raka wątrobowokomórkowego; szczepienie: 1 dawka – pierwsze 24 godziny życia, 2 dawka – 2 miesiąc, 3 dawka – 7 miesiąc

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

niezbędna dla prawidłowego przebiegu reakcji immunologicznych; witamina A to mikroelement, który ma kluczowe znaczenie dla utrzymania kondycji wzroku, wspomagania wzrostu i rozwoju oraz ochrony integralności nabłonka w organizmie; jest także znana jako witamina przeciwzapalna ze względu na jej kluczową rolę we wzmacnianiu funkcji odpornościowych; bierze udział w rozwoju układu odpornościowego i odgrywa rolę regulacyjną w komórkowej odpowiedzi immunologicznej i humoralnych procesach odpornościowych; liczne badania udowodniły jej działanie terapeutyczne w leczeniu różnych chorób zakaźnych

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

niezbędna dla prawidłowego przebiegu reakcji immunologicznych; witamina C jest silnym przeciwutleniaczem i wspomaga obronę immunologiczną, poprzez pełnienie różnych funkcji komórkowych zarówno wrodzonego, jak i nabytego układu odpornościowego; kwas askorbinowy wspiera funkcję obronną bariery nabłonkowej przed patogenami i wspomaga wychwytywanie utleniaczy w skórze, potencjalnie chroniąc w ten sposób przed środowiskowym stresem oksydacyjnym

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

deficyt witaminy D jest coraz częściej postrzegany jako czynnik ryzyka infekcji, związanych z niedoborami odporności, dlatego w przypadku niemowląt i małych dzieci niezbędna jest suplementacja; coraz częściej badania potwierdzają wzrost odporności organizmu podczas przyjmowania zalecanych dawek witaminy D

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli

szybko rozpoczynająca się i zagrażająca życiu reakcja nadwrażliwości organizmu w odpowiedzi na jakiś czynnik

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

preparat używany w gabinetach dentystycznych do zwiększenia przyczepności wypełnień oraz przed zastosowaniem laków do bruzd i szczelin zębowych

• Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowyDXerTioH7Higiena jamy ustnej – profilaktyka próchnicy – film instruktażowy

może być spowodowane zakażeniem przez wirusy (np. wirus świnki) lub bakterie (Chlamydia trachomatis i Escherichia coli); jest również następstwem schorzeń, w których występuje przeszkoda w prawidłowym oddawaniu moczu, takich jak choroby gruczołu krokowego, zwężenie cewki moczowej, skręt jądra lub mechaniczne uszkodzenia narządów płciowych; nieleczone zapalenie jąder może doprowadzić do powstania ropnia, zaniku jądra, a nawet bezpłodności wskutek niedrożności przewodów wyprowadzających nasienie z jądra i najądrza

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

stan zapalny wywoływany przez szereg czynników, bez jednej, określonej przyczyny; główne dolegliwości, wskazywane przez chorych, to przede wszystkim dotkliwy ból, trwający bezustannie przez kilka dni; ponadto obserwuje się obrzęk policzków i ich tkliwość; rozwijające się zapalenie ślinianek powoduje również miejscowe zaczerwienie skóry, narastającą suchość w jamie ustnej i trudność z jedzeniem i piciem; w skrajnych przypadkach może również powodować wymioty; do najważniejszych czynników powodujących zapalenie ślinianek należą wirusy (np. wirus świnki) i bakterie (beztlenowe, gronkowce, paciorkowce)

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

schorzenie prowadzące do postępującego osłabienia siły mięśniowej z powodu uszkodzenia nerwów obwodowych

• Odczyny poszczepienne – plansza interaktywnaD5oeuMF8vOdczyny poszczepienne – plansza interaktywna

ważny składnik, który bierze udział w reakcjach odpornościowych, wspomagając rozwój systemu immunologicznego; jego niedobór już u ciężarnej jest przyczyną wielu poważnych zaburzeń, m.in. zaburzenia odporności u dziecka

• Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśliDkytxOE29Fazy profilaktyki i działania profilaktyczne – mapa myśli