E-materiały do kształcenia zawodowego

Podstawowe operacje kowalskie

MEC.02. Wykonywanie i naprawa wyrobów kowalskich - Kowal 722101

bg‑turquoise

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
aluminium
aluminium

aluminium znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle chemicznym, spożywczym i elektrotechnicznym. Stopy aluminium, znane jako stopy lekkie ze względu na niską gęstość, dzielą się na stopy odlewnicze i stopy do przeróbki plastycznej. Popularne są siluminy 4,0-13,5%Si w stopach odlewniczych. Stopy aluminium do przeróbki plastycznej obejmują różne rodzaje, które znajdują zastosowanie w przemyśle lotniczym, samochodowym, okrętowym i w sprzęcie gospodarstwa domowego.
Przykład: stop aluminium do obróbki plastycznej ENAW-7020

anizotropia
anizotropia

jest to wykazywanie odmiennych właściwości (rozszerzalność termiczna, przewodnictwo elektryczne, wytrzymałość) w zależności od kierunku w którym dana właściwość jest rozpatrywana

brąz
brąz

brązy to stopy miedzi z głównym składnikiem >2% w postaci cyny, aluminium, krzemu, manganu, ołowiu lub berylu. Mogą różnić się plastycznością w zależności od składu chemicznego. Są używane do elementów maszyn narażonych na ścieranie i korozję, części maszyn, armatury chemicznej, aparatury pomiarowej i panewek w łożyskach ślizgowych.
Przykład: Brąz cynowo‑ołowiowy CuSn10Pb10

kucie matrycowe
kucie matrycowe

proces, w którym kształtowanie wyrobu przebiega przy użyciu matrycy

mosiądze
mosiądze

mosiądze to stopy miedzi z cynkiem (do 50%), dwuskładnikowe lub wieloskładnikowe z innymi składnikami. Mają dobre właściwości odlewnicze i można je obrabiać plastycznie na zimno lub na gorąco. Stosowane są do produkcji odlewów do armatury wodociągowej, osprzętu morskiego, śrub okrętowych, kół zębatych, elementów mechanicznych i okuć budowlanych. Po obróbce plastycznej są używane w elektrotechnice, urządzeniach okrętowych, urządzeniach chemicznych, przyrządach precyzyjnych i instrumentach muzycznych.
Przykład: Mosiądz CuCo1NiBe

naprężenie uplastyczniające
naprężenie uplastyczniające

naprężenie rzeczywiste określane jako stosunek siły do przekroju aktualnego obrabianego materiału, po którym następuje odkształcenie plastyczne. Wartość naprężenia uplastyczniającego nie jest wartością stałą, a funkcją zależną od odkształcenia zastępczego, prędkości odkształcenia i temperatury

rzadzizny, nieciągłości i pęcherze
rzadzizny, nieciągłości i pęcherze

wady materiału wsadowego do procesu kucia po procesie odlewania, objawiające się rozporoszonymi jamami skurczowymi (rzadzizny), jamami skurczowymi powstającymi w miejscach odlewu, gdzie występuje zgrubienie jego ścian np. w miejscach przenikania się lub łączenia ścian powodującymi powstawanie nieciągłości materiałowych lub powstawaniu pęcherzy gazowych w trakcie procesu odlewania

spęczanie
spęczanie

operacja, przy której następuje skracanie wymiaru jednej z głównych osi przekroju w skutek, czego zwiększa się przekrój prostopadły do tej osi

stal
stal

stal to stop żelaza z węglem C, który po przeróbce plastycznej, takiej jak walcowanie, zawiera mniej niż 2,0% węgla. Proces wytwarzania stali jest złożony i ma na celu uzyskanie materiału o określonych właściwościach mechanicznych

staliwo
staliwo

to stop żelaza z węglem, który ma zawartość węgla poniżej 2,0 procent. Jest przeznaczone głównie do odlewania różnego rodzaju elementów

stopy cynku
stopy cynku

stopy cynku mają różne zastosowania, w tym w produkcji powłok ochronnych ze stali i żeliwa, w odlewach odlewniczych (znale odlewnicze) oraz w elementach głębokotłocznych w przemyśle samochodowym i sprzęcie gospodarstwa domowego

stopy cyny
stopy cyny

cyna jest podstawowym składnikiem lutowia miękkiego i stosowana jest w stopach łożyskowych

stopy kobaltu
stopy kobaltu

stopy kobaltu znajdują zastosowanie w medycynie jako nietoksyczne implanty, w technice lotniczej i kosmicznej jako materiały odporne na ścieranie, żaroodporne i żarowytrzymałe. Przykład: stop kobaltu CoCrMo, używany do endoprotez stawowych

stopy magnezu
stopy magnezu

stopy magnezu, zwłaszcza ultralekkie stopy Mg-Li, znajdują zastosowanie tam, gdzie niska gęstość jest ważna, takie jak w przemyśle lotniczym czy kosmicznym

stopy ołowiu
stopy ołowiu

ołów i jego stopy są wykorzystywane do produkcji elektrod akumulatorowych, płaszczy kablowych i łożysk ślizgowych, w zależności od składu chemicznego

stopy tytanu
stopy tytanu

stopy tytanu są lekkie i bardzo wytrzymałe. Znajdują zastosowanie w przemyśle lotniczym i kosmicznym, zwłaszcza w produkcji samolotów przyszłości.
Przykład: stop tytanu Ti6Al4V, używany do powłok silników rakietowych, części silników turbinowych i innych zastosowań

surówka
surówka

to materiał wyjściowy w procesie wielkiego pieca, który składa się głównie z żelaza i węgla. W praktyce jest określany jako surówka i zawiera zawartość węgla wynoszącą od 3 do 4,3 procent

temperatura krzepnięcia
temperatura krzepnięcia

temperatura, w której zachodzi zjawisko fizyczne krzepnięcia, to jest, zamiana fazy ciekłej na fazę stałą. Dla stali węglowej, w zależności od składu chemicznego i rodzaju wynosi ona między 14201540°C

temperatura rekrystalizacji
temperatura rekrystalizacji

właściwość materiału mająca charakter umowny, która zależy od takich czynników jak: stopień gniotu, szybkość nagrzewania, czystość materiału, wielkość ziarna. Umownie przyjmuje się, że jest to temperatura, w której dany metal poddany określonemu odkształceniu zrekrystalizuje się całkowicie w ciągu 1 godziny. Dla stali temperatura ta wynosi około 550°C

utlenianie i odwęglanie
utlenianie i odwęglanie

dotyczy głównie powierzchni stali. Utlenianie i odwęglanie stali zachodzi w procesach kucia w podwyższonych temperaturach. Na skutek utleniania powierzchnia stali staje się porowata, zubożała w składniki stopowe i przez to mniej wytrzymała. Dodatkowo, w parze z utlenianiem, idzie odwęglanie a więc zubożenie powierzchni stali w węgiel, który wpływa na twardość materiału. Na stopień utlenienia i odwęglenia wpływa czas i temperatura grzania

wykrój
wykrój

wgłębienie w matrycy, które nadaje odkuwce określony kształt

wypływka
wypływka

nadmiar materiału wyciśnięty podczas kucia poza wykrój matrycy, zwykle wzdłuż powierzchni podziału

zdrowienie i umacnianie
zdrowienie i umacnianie

zdrowienie metali jest obróbką cieplną, która ma na celu częściowe przywrócenie właściwości fizycznych lub mechanicznych uprzednio przerobionego plastycznie na zimno materiału. Proces odbywa się poniżej temperatury rekrystalizacji i objawia się zmniejszeniem koncentracji defektów punktowych w wyniku ich anihilacji i dyfuzji. Umacnianie metali to ich obróbka plastyczna wykonywana na zimno, metodą cieplną lub cieplno‑plastyczną, która powoduje przekształcenie struktury materiału. W efekcie zmieniają się właściwości mechaniczne metali, m.in. wzrasta ich twardość i wytrzymałość na rozciąganie, podwyższa się granica plastyczności przy powtórnym obciążeniu, a zmniejsza udarność, wydłużenie i przewężenie

zgniot
zgniot

jest to stosunek różnicy pola początkowego przekroju poprzecznego materiału i pola przekroju materiału po odkształceniu do pola początkowego przekroju poprzecznego. Wyrażony w procentach.
S0-SS0·100%, gdzie:
S0 - początkowe pole przekroju poprzecznego materiału, S – pole materiału po odkształceniu

zgorzelina
zgorzelina

efekt korozji gazowej, który polega na powstawaniu grubej warstwy tlenków metali na powierzchni nagrzanych przedmiotów metalowych w wyniku ich styczności z powietrzem lub innym gazem aktywnie działającym chemicznie w atmosferze utleniającej. Proces ten najczęściej zachodzi w wyniku obróbki termicznej, takiej jak walcowanie na gorąco lub wycinanie wycinarką plazmową

żeliwo
żeliwo

jest to rodzaj surówki, która powstaje poprzez ponowne przetopienie złomu żelaznego i stalowego, wzbogacając ją o dodatki. Żeliwo charakteryzuje się zawartością węgla wynoszącą od 2,2 do 3,6 procent