Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Poznaję nomenklaturę: maszyn, urządzeń i narzędzi używanych w przemyśle budowniczych fortepianów i pianin, oraz zespołów i podzespołów fortepianów i pianin

AUD.03. Budowa i renowacja fortepianów i pianin - Technik budowy i strojenia fortepianów i pianin 311945

Słownik pojęć dla e‑zasobu

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w materiale w e‑zasobie.

1
agrafa
agrafa

Mosiężna śruba z otworami, przez które przechodzą struny, tworząc jeden chór. Śruba umieszczona jest w ramie żeliwnej; w fortepianie jest wkręcona, zaś w pianinie wbita.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

brzeszczot
brzeszczot

Stalowa blaszka o jednej lub obu powierzchniach zakończonych ostrymi ząbkami w kształcie piły.

Galeria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnychD9QulIzEwGaleria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnych

chóry strun
chóry strun

W pianinie lub fortepianie to zespół wspólnie brzmiących jednej, dwóch lub trzech strun o tej samej wysokości dźwięku.

Plansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiaroweDzblFLU7hPlansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiarowe

dyble grabowe
dyble grabowe

Wypełniacze otworów ramy żeliwnej, w formie tulei o średnicy ok. 10 mm, umieszczone w miejscach usadowienia kołków stroikowych.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

dźwignia główna
dźwignia główna

Podzespół mechanizmu pianinowego lub fortepianowego składający się m.in. z widełek, stopki, korpusu, popychacza, chwytnika, łyżeczki, poruszany dzięki pilotowi umieszczonemu w klawiszu.

1,1
RVFRNIDa1REa1
Dźwignia główna
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
RPSUhoHNK5Ntp
Dźwignia główna
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

dźwignia orzecha
dźwignia orzecha

Zespół elementów mechanizmu pianinowego, w którym umieszczony jest młotek.

1,1
RqV1e1fWcN3Ns
Dźwignia orzecha
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
RVnfXT51goHl9
Dźwignia orzecha
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

dźwignia tłumikowa
dźwignia tłumikowa

Tłumik, pręt oraz korpus zamocowany za pomocą widełek do belki konstrukcyjnej w pianinie. W fortepianie jest to część mechanizmu tłumikowego.

1,1
Rf2cJorYDY07U
Dźwignia tłumikowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
R1SQ625ZaEFJP
Dźwignia tłumikowa
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

fornirowanie
fornirowanie

Inaczej okleinowanie, to pokrywanie materiału drewnianego lub drewnopodobnego cienką warstwą drewna (fornirem) o wysokiej jakości (np. hebanu, palisandru, mahoniu o ładnej barwie i rysunku).

Galeria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnychD9QulIzEwGaleria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnych

frezowanie
frezowanie

Frezowanie jest to obróbka drewna polegająca na skrawaniu, dzięki której obrabianemu materiałowi nadaje się pożądany kształt. Frezowanie jest niezwykle  skuteczne przy wykańczaniu kantów, zaokrąglaniu brzegów, wycinaniu rowków czy otworu pod zawiasy, jak również wycinaniu skomplikowanych wzorów w drewnie.

Galeria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnychD9QulIzEwGaleria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnych

głębokość gry
głębokość gry

Zagłębienie się klawisza w przedniej części na sztyfcie płaskim ramiaka przedniego.

Plansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiaroweDzblFLU7hPlansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiarowe

główka młotka
główka młotka

Część umieszczona na trzonku, składająca się z drewnianego rdzenia i filcowej otuliny, mająca bezpośredni kontakt ze strunami.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

kołek zaczepowy
kołek zaczepowy

Kołek, na którym zaczepiona jest struna w miejscu ramy żeliwnej.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

kołki stroikowe
kołki stroikowe

Stalowe kołki stanowiące elementy składowe zespołu dźwięcznica, umieszczone w strojnicy i używane do naciągu strun wiolinowych oraz basowych w fortepianach i pianinach.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

lignofol
lignofol

To materiał kompozytowy, drewnopochodny, uzyskany poprzez sklejenie cienkich warstw drewna z użyciem syntetycznego kleju pod wysokim ciśnieniem  (ok. 300 bar).

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

łyżeczka dźwigni głównej
łyżeczka dźwigni głównej

To element mający bezpośredni kontakt z dźwignią tłumikową, odpowiedzialny za pracę tłumika, czyli odchodzenie tłumików od strun.

1,1
R1L7IW4CGOyEv
Łyżeczka dźwigni głównej
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
R1A8KydXdDNMB
Łyżeczka dźwigni głównej
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

obłogi
obłogi

Cienkie warstwy drewna pozyskiwanego metodą skrawania obwodowego, inaczej metodą łuszczarską, nazywane również łuszczką. W produkcji pianin i fortepianów są wykorzystywane jako sklejki do strojnic, ale także do oklejania obudów oraz owinięć.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

pilot
pilot

Metalowa lub drewniana część klawisza pianinowego lub fortepianowego, występująca w jego tylnej części. Zadaniem pilota jest podnoszenie stopki dźwigni głównej.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

popychacz
popychacz

Część mechanizmu pianinowego lub fortepianowego odpowiedzialna za popychanie dźwigni orzecha lub młotka fortepianowego.

1,1
Rifh2rXh8Rk60
Popychacz
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
RmlG3m7MB5d4y
Popychacz
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

rama żeliwna
rama żeliwna

Element konstrukcji nośnej fortepianu i pianina, który wspólnie ze szkieletem oraz dnem rezonansowym tworzy tzw. dźwięcznicę. Część jest wykonana z żeliwa szarego o symbolu Żl 180.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

rama żeliwna pełnopancerna
rama żeliwna pełnopancerna

Rama z zakrytą strojnicą. Kołki stroikowe przechodzą przez otwory w ramie bezpośrednio lub w towarzystwie dybli grabowych.

Galeria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnychD9QulIzEwGaleria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnych

rama żeliwna półpancerna
rama żeliwna półpancerna

Rama z odkrytą strojnicą, która musi być dodatkowo okleinowana w celu zachowania atrakcyjnego wyglądu estetycznego.

Galeria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnychD9QulIzEwGaleria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnych

repetycja
repetycja

Szybkie powtarzanie tego samego dźwięku. Pianino ma pojedynczą repetycję, tzn. około 5‑6 uderzeń na sekundę, zaś fortepian – podwójną repetycję, czyli 10‑12 uderzeń na sekundę.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

silnik elektryczny
silnik elektryczny

Jest to urządzenie, w którym zamieniana jest energia elektryczna na mechaniczną.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

sklejka
sklejka

Materiał kompozytowy, wykonany z nieparzystej liczby krzyżujących się cienkich warstw drewna, czyli z obłogów. Sklejka może być wyprodukowana z rozmaitych rodzajów drewna, np. brzozy, sosny, buku, olchy lub gatunków drzew egzotycznych.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

strojnica
strojnica

Najczęściej wykonana ze sklejki lub warstw drewna klejonego, tzw. masywu, z twardego drewna twardego drzew liściastych, np. buku lub klonu. Jest bazą usadowienia kołków stroikowych.

RDIge1pky8z8X
Strojnica
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Galeria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnychD9QulIzEwGaleria zdjęć – Szkielet pianina, szkielet fortepianu i rozwiązania konstrukcyjne ram żeliwnych

steinlung
steinlung

Odległość młotków od strun w stanie spoczynku, która wynosi 45 mm.

Plansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiaroweDzblFLU7hPlansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiarowe

system kwartowo‑kwintowy
system kwartowo‑kwintowy

Strój równomiernie temperowany, gdzie interwał kwinty zmniejszamy, zaś kwarty zwiększamy. Jest to zamknięty strój w oktawie od a do a¹ interwałów kwint i kwart, pomiędzy którymi powinno występować ok. 1 dudnienia na sekundę. Poprawność tych interwałów sprawdza się tercjami i sekstami.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

szpacja
szpacja

Odległość między klawiszami, dźwigniami lub młotkami.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

tłumik
tłumik

Element fortepianu lub pianina, wykonany z drewnianej główki i filcu, odpowiedzialny za tłumienie strun.

1,1
RH4gaDtFPYJfA
Tłumik
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
R9b3uL1PXpa3a
Tłumik
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

trzonek
trzonek

Część łącząca, wykonana z drewna brzozowego. Trzonek może być młotkowy lub przeciwchwytnika.

1,1
R1G18cO61INgw
Trzonek
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
R1Te0z0TxwLsR
Trzonek
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianinDDIjGJlc4Atlas interaktywny – Zespoły, podzespoły oraz części fortepianów i pianin

wiertarka przegubowa
wiertarka przegubowa

Jest to wiertarka zamontowana w korpus, najczęściej przytwierdzona do ściany, bardzo często używana do wiercenia strojnic fortepianów oraz pianin.

Plansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiaroweDzblFLU7hPlansza interaktywna – Maszyny do obróbki drewna, urządzenia do obróbki ręcznej, narzędzia korektorskie, narzędzia stroicielskie, przyrządy pomiarowe

wręgi lub felce
wręgi lub felce

Charakterystyczne wgłębienia wzdłuż krawędzi desek.

Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędziaDozmJVBg6Sekwencje filmowe – Sekwencje montażowe, produkcyjne oraz prezentujące maszyny, urządzenia i narzędzia

wyniesienie
wyniesienie

Inaczej docisk. Jest to wyniesienie struny na progu wiolinowym lub mostku basowym ponad dwa oparcia z jednej i drugiej strony, czyli ponad próg agrafy lub ramy żeliwnej, oraz oparcie na ramie żeliwnej w miejscu kołka zaczepowego.

Film instruktażowy – Szpanowanie dna rezonansowegoD4AgNHgPtFilm instruktażowy – Szpanowanie dna rezonansowego