E-materiały do kształcenia zawodowego

Wykonanie tacki ażurowej/motanej, kosza na dnie półokrągłym/kątowym, kosza bieliźniaka z pokrywą oraz galanterii wiklinowej

DRM.01. Wykonywanie wyrobów koszykarsko‑plecionkarskich - Koszykarz‑plecionkarz 731702

bg‑green

Słownik pojęć do e‑zasobu

1
dno
dno

Podstawa wyplatanego przedmiotu.

gima
gima

Element wyplatany wokół brzegów wyrobu, który może pełnić rolę dekoracyjną lub strukturalną.

gima goniona
gima goniona

Rodzaj gima, który jest bardziej dekoracyjny i złożony w swojej konstrukcji.

krzyżak
krzyżak

Konstrukcja służąca do wyrobu dna kosza wiklinowego lub pokrywki.

obręb
obręb

Zwarty splot kończący wyrób koszykarsko‑plecionkarski. Obręb ze względu na miejsce występowania zwany jest dolnym lub górnym.

obręb jednostronny
obręb jednostronny

Zakończenie ścianki (boku) wyrobu wykonane przez załamanie prętów osnowy i ich jednostronne przeplecenie za jedną lub więcej osnów, od wewnątrz i za jedną od zewnątrz.

obręb warkoczowy
obręb warkoczowy

Zakończenie ścianki (boku) wyrobu wykonane przez załamanie i przeplecenie od wewnątrz za jedną lub kilka osnów i od zewnątrz za dwie lub więcej osnów. Wykorzystuje się pozostałe końce poprzednich prętów osnowy do łącznego przeplatania w postaci warkocza. Warkocz jest przeplatany jednocześnie dwoma, trzema lub większą ilością prętów osnowy, tworząc szeroką powierzchnię obrębu. Obręb warkoczowy może być wykonany splotem poziomym – płaskim, lub bocznym wzdłuż krawędzi ścianki.

odziomek
odziomek

Dolna część pręta wiklinowego.

osnowa
osnowa

Element konstrukcyjny, stanowiący szkielet wyrobu.

pas wzmacniający
pas wzmacniający

Może być wykonany trzema lub większą ilością prętów, jego zadaniem jest ustabilizowanie i wzmocnienie wyrobu. Potocznie nazywany jest gimą.

pręt
pręt

To prosty, długi (około 50 cm) kawałek wikliny, który może być używany jako element konstrukcyjny lub do tworzenia wzorów w wyplataniu. Pręt wiklinowy ma zmienną grubość – jest cieńszy na wierzchołku, a grubszy na odziomku. Otrzymywany przez ścięcie pędu.

spałka (osnowa)
spałka (osnowa)

Odcinek tworzywa konstrukcyjnego na jednym końcu zaostrzony i zagięty pod kątem prostym.

splot
splot

To technika wzajemnego przeplatanie osnowy i wątku lub osnowy w wyrobach plecionkarskich, która definiuje sposób, w jaki te elementy struktury są ze sobą łączone.

splot ażurowy
splot ażurowy

Elementy splotu są wyplecione z zamierzonymi i określonymi prześwitami, np. splot osnowowy.

splot osnowowy
splot osnowowy

Rodzaj splotu ażurowego, w którym osnowa jedno- lub wieloprętowa wygięta jest półkoliście lub elipsoidalnie i wzajemnie ze sobą przepleciona. Charakteryzuje się tym, że wierzchołki półkoli lub elipsy prętów tworzą przeważnie górne obrzeże kosza, a zakończenie końców prętów znajduje się przy krawędzi dna.

splot pełny (ścisły)
splot pełny (ścisły)

W splotach tych elementy wątku stykają się z drugim bez zamierzonych odstępów i prześwitów, np. splot skośny.

splot skośny
splot skośny

Rodzaj splotu stosowany najczęściej przy wypełnieniu powierzchni boków w wyrobach, których ścianki mają obwód zamknięty.

splot wężykowy
splot wężykowy

Splot, w którym wątek składający się z co najmniej dwóch prętów jest przeplatany naprzemianlegle, pomiędzy prętami osnowy, tworząc wzór podobny do przeplatanego wężyka. Splot wężykowy wykonywany jest z dwóch, trzech, czterech i więcej prętów. W określaniu splotu podaje się liczbę prętów, np. „splot wężykowy czteroprętowy”.

szydła i szpikulce
szydła i szpikulce

Służą do wykonywania otworów, zwłaszcza przy osadzaniu osnów w dnie wyrobu plecionkarskiego, a także są pomocne przy wykonywaniu obrębu górnego. Często używa się ich do „przyszpilania” dna kosza do stołu.

R77ixvPBnHNGY
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
ubijak
ubijak

Narzędzie do zagęszczania wątku podczas wyplatania.

RtYWbtD0fMZ4I
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
warstwa
warstwa

Jedno- lub wielokrotnie powtarzający się fragment splotu na jednej ściance wyrobu.

wątek
wątek

Tworzywo wyplotowe do wypełniania przestrzeni między osnowami.

wierzchołek
wierzchołek

Górna część pręta, stanowiąca 1/5 część jego długości.

wyplatanie
wyplatanie

To proces, w którym wypełniana jest przestrzeń pomiędzy elementami konstrukcyjnymi poprzez zastosowanie różnorodnych splotów, co stanowi podstawę tworzenia wzorów i tekstur w wyrobach plecionkarskich.

wyroby galanteryjne
wyroby galanteryjne

Wyplatane przedmioty, które często służą celom ozdobnym, np. koszyki na prezenty.

REUYCpmHTiKlW
Źródło: Pexels, domena publiczna.
wyroby szkieletowe
wyroby szkieletowe

To grupa wyrobów wyposażonych w elementy konstrukcyjne lub strukturalne, które nadają im trwałość i sztywność. Należą do nich meble wiklinowe, które stanowią znaczną część wyrobów szkieletowych. Wytwarza się je w różnych rodzajach, rozmiarach oraz z różnorodnych surowców.

Podstawowym materiałem używanym do produkcji mebli wiklinowych jest wiklina, zarówno okorowana biała, gotowana, jak i kije wiklinowe. Ponadto meble mogą być wytwarzane z wykorzystaniem innych surowców, takich jak taśma wiklinowa, trzcina, peddig lub bambus. Inne wyroby szkieletowe to: meble werandowe, meble dziecięce, stojaki do gazet, kojce dziecięce, obudowy grzejników, wieszaki.

R1OBGOG5ffmgD
Źródło: Pexels, domena publiczna.