E-materiały do kształcenia zawodowego

Sygnalizacja kolejowa

Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów — Technik transportu kolejowego

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑materiału

1

Słownik pojęć dla e‑materiału „Sygnalizacja kolejowa” zawiera objaśnienia pojęć związanych z tematem sygnalizacji kolejowej. Pojęcia uporządkowano alfabetycznie.
Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w powyższą ramkę.

blok końcowy
blok końcowy

jest to blok w blokadzie półsamoczynnej — obsłużenie bloku końcowego oznacza przybycie pociągu do stacji

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

blokada liniowa
blokada liniowa

urządzenia techniczne przeznaczone do regulacji następstwa pociągów oraz ustalenia kierunku ruchu na szlaku

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

droga hamowania
droga hamowania

odcinek toru niezbędny dla zatrzymania pociągu

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

droga hamowania obowiązująca
droga hamowania obowiązująca

droga hamowania przyjęta dla danego odcinka linii, podana w dodatku do służbowego rozkładu jazdy

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

droga jazdy
droga jazdy

tor lub część toru stacyjnego pomiędzy kolejnymi sygnalizatorami stacyjnymi lub pomiędzy sygnalizatorem, a granicą posterunku ruchu, wskaźnikiem wraz z rozjazdami i skrzyżowaniami torów znajdującymi się w danym torze

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

droga ochronna
droga ochronna

odcinek toru za sygnalizatorem zabraniającym jazdy, na który wjechałby pojazd kolejowy w razie nie zatrzymania się na drodze jazdy w przypadku nieprzewidzianych trudności podczas prawidłowo rozpoczętego i wykonywanego hamowania

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

droga przebiegu
droga przebiegu

tor po którym odbywa się jazda taboru kolejowego wraz ze zwrotnicami, wykolejnicami i innymi urządzeniami, które maja na celu zapewnienie bezpieczeństwa jazdy. Droga przebiegu może być uzupełniona drogą ochronna czyli cześć toru wraz z zwrotnicami i wykolejnicami i innymi urządzeniami, które nie stanowią drogi jazdy taboru kolejowego

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

dróżnik przejazdowy
dróżnik przejazdowy

jego zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa na przejeździe kolejowo‑drogowym poprzez wstrzymanie ruchu pojazdów przed przejazdem pociągu

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

drużyna trakcyjna
drużyna trakcyjna

pracownik lub zespół pracowników stanowiących obsadę pojazdu trakcyjnego

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

dyżurny ruchu
dyżurny ruchu

wykfalifikowany pracownik kolei, którego głównym zadaniem jest bezpieczne prowadzenie ruchu pociągów na stacji i przyległych szlakach

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

dziennik ruchu
dziennik ruchu

dziennik uzupełniany przez dyżurnego ruchu, w której odnotowywane są między innymi godziny odjazdu, oraz przyjazdu pociągów

R1YVRTDOf36v9
Fragment Dziennika ruchu
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

Europejski system sterowania pociągiem () — system umożliwiający kontrolę prowadzenia pociągu przez maszynistę, stanowi część składową Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym (). System opiera się na komunikacji pociąg — urządzenia . W Polsce wyróżniamy poziomy — w poziomie informacja o wskazania semaforów przekazywana jest do pociągu poprzez balisy. W poziomie , komunikacja tor- pociąg odbywa się za pomocą , a balisy raportują tylko o lokalizacji. Dzięki systemowi pociąg odczytuje sygnały na semaforach, oraz dostosowuje prędkość pojazdu do wskazań urządzeń

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

jednoodstępowa (półsamoczynna) blokada liniowa
jednoodstępowa (półsamoczynna) blokada liniowa

blokada liniowa powodująca takie zadziałanie i obsługiwanie urządzeń, aby wyprawienie na odstęp blokowy następnego pociągu było możliwe pod warunkiem, że personel posterunku ruchu (lub urządzenia posterunku) znajdującego się na końcu odstępu potwierdził(y), iż poprzedni pociąg w całości opuścił ten odstęp, a pomiędzy semaforami wjazdowymi posterunków przyległych do szlaku nie ma żadnego semafora samoczynnego (z masztem koloru białego)

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

kierownik pociągu
kierownik pociągu

pracownik przewoźnika odpowiedzialny za pociąg. Cała załoga pociągu podlega kierownikowi pociągu

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

konduktor
konduktor

pracownik zajmujący się obsługą pociągu, między innymi kontrola biletów, jego bezpośrednim przełożonym jest kierownik pociągu

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

kozioł oporowy
kozioł oporowy

urządzenie mające na celu uniemożliwienie wyjazdu z toru. Urządzenie umieszcza się na końcu toru. Zazwyczaj ma kształt dwóch szyn wygiętych, które są połączone poprzez podkład kolejowy na wysokości zderzaków

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

książka kontroli urządzeń sterowania ruchem kolejowym
książka kontroli urządzeń sterowania ruchem kolejowym

jest to książka w której dyżurny ruchu odnotowuje usterki w urządzeniach

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

manewry
manewry

wszelkie zamierzone ruchy pojazdu kolejowego, oraz związane z nim czynności na torach za wyjątkiem jazd pociągów. Przykładem manewru jest przestawienie lokomotywy z toru numer , na tor numer

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

maszynista
maszynista

osoba odpowiedzialna za bezpieczne prowadzenie pociągu

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

nastawianie miejscowe
nastawianie miejscowe

obsługa urządzeń z nastawni na posterunku ruchu lub w wydzielonym rejonie

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

nastawnia
nastawnia

posterunek nastawczy wyposażony w nastawnicę i urządzenia realizujące wymagane zależności (uzależnienia) oraz w urządzenia łączności

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

nastawnia rozrządowa
nastawnia rozrządowa

nastawnia, w której podstawową funkcją jest nastawianie zwrotnic strefy podziałowej górki rozrządowej oraz sterowania hamulcami torowymi (jeśli występują)

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

nastawnica
nastawnica

zestaw urządzeń technicznych przeznaczonych do wykonywania czynności nastawczych, a także do przekazywania personelowi obsługi informacji o stanie urządzeń . Przykładem takiego urządzenia jest pulpit nastawczy urządzeń przekaźnikowych

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

obrotnica
obrotnica

urządzenie służące do przestawieniu pojazdu szynowego na inny tor, najczęściej spotykamy to urządzenie przy lokomotywowniach

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

odstęp
odstęp

część toru szlakowego między posterunkiem zapowiadawczym i najbliższym posterunkiem odstępowym lub semaforem samoczynnej blokady liniowej, lub dwoma kolejnymi posterunkami odstępowymi, lub posterunkiem odstępowym i bocznicowym, lub dwoma kolejnymi semaforami samoczynnej blokady liniowej dla tego samego kierunku jazdy

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

posterunek dróżnika
posterunek dróżnika

posterunek na szlaku lub stacji, usytuowany w pobliżu skrzyżowania linii kolejowej z drogą kołową w jednym poziomie, wyposażony w urządzenia służące do zatrzymania ruchu drogowego na czas przejazdu pojazdów szynowych przez przejazd kolejowo‑drogowy

Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

próba hamulców
próba hamulców

zespół czynności wykonywanych w pociągu lub składzie pociągu w celu sprawdzenia działania hamulców

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

przejazd kolejowo‑drogowy
przejazd kolejowo‑drogowy
R1Dn8AlCg7Uh5
Przejazd kolejowo‑drogowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

miejsce przecięcia się w jednej płaszczyźnie torów kolejowych z drogą publiczną

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

punkt przestawczy zestawów kołowych
punkt przestawczy zestawów kołowych

jest to miejsce w którym możliwe jest zmiana rozstawu kół — o ile pojazd kolejowy wyposażony jest w taki system

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

radiotelefon
radiotelefon

jest to urządzenie które umożliwia porozumiewanie się maszynistom z dyżurnymi ruchu

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

rewident
rewident

pracownik odpowiadający za przygotowanie pociągu przed wyjazdem ze stacji początkowej

Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociąguD3i3Oq1z1Gra wcielanie się w rolę Organizacja i prowadzenie ruchu pociągu

rogatka
rogatka
R1Dozh1JwOChO
Rogatka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

urządzenie osłonne na przejeździe np. drąg rogatkowy wraz z napędem lub drąg rogatkowy z napędem ręcznym

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

samoczynne działanie
samoczynne działanie

działanie urządzeń bez bezpośredniego udziału personelu obsługi, powodowane np. oddziaływaniem taboru kolejowego

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

samoczynny system przejazdowy ()
samoczynny system przejazdowy ()

urządzenia do zabezpieczenia przejazdu kolejowo‑drogowego lub przejścia dla pieszych w poziomie szyn, załączane i wyłączane samoczynnie przez jadący pociąg lub inny system sterowania ruchem kolejowym

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

semafor
semafor

sygnalizator pociągowy umożliwiający przekazywanie sygnału „Stój” oraz w zależności od przeznaczenia innych sygnałów

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

semafor drogowskazowy
semafor drogowskazowy

semafor w granicach posterunku zapowiadawczego, umieszczony z reguły przed rozgałęzieniem torów, dla sygnalizowania jazdy z jednego rejonu posterunku do innego rejonu

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

semafor kształtowy
semafor kształtowy

jest to semafor który przekazuje maszyniście sygnały poprzez ustawienie ramię semafora

Rg1ubeq6SU0bY
Semafor kształtowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

semafor odstępowy
semafor odstępowy

semafor (samoczynny lub obsługiwany) zezwalający lub zakazujący jazdy pojazdu kolejowego z jednego odstępu na odstęp następny

RndMNQKwf3dKh
Semafor odstępowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

semafor półsamoczynny
semafor półsamoczynny

jest to semafor na którego obsługę ma wpływ dyżurny ruchu, na przykład semafor wjazdowy

RClUYqeyeWtKc
Semafor półsamoczynny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Film edukacyjny Sygnalizacja kolejowaDmVQPcA7kFilm edukacyjny Sygnalizacja kolejowa

semafor wjazdowy
semafor wjazdowy
R1XNJOTc9kYPd
Semafor wjazdowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

semafor zezwalający lub zakazujący wjazd pociągu na posterunek zapowiadawczy

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

semafor wyjazdowy
semafor wyjazdowy

semafor zakazujący lub zezwalający na wyjazd pociągu na szlak (odstęp) z posterunku zapowiadawczego 

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

semafor wyjazdowy grupowy
semafor wyjazdowy grupowy

wspólny semafor wyjazdowy z grupy torów położonych obok siebie lub z posterunku ruchu na szlak

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sterowanie zdalne
sterowanie zdalne

sterowanie z nastawni centralnej urządzeniami w nastawni miejscowej

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sterowanie ruchem
sterowanie ruchem

przekazywanie poleceń dotyczących ruchu kolejowego urządzeniom i osobom uczestniczącym w ruchu kolejowym, na podstawie znajomości aktualnej sytuacji dotyczącej tego ruchu i znajomości stanu urządzeń

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator
sygnalizator

urządzenie przytorowe do przekazywania sygnałów optycznych odnoszących się do ruchu pociągów lub ruchu manewrowego łącznie lub rozłącznie

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator karzełkowy
sygnalizator karzełkowy

sygnalizator świetlny, którego latarnia sygnałowa znajduje się w dolnej części skrajni budowli

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator kształtowy
sygnalizator kształtowy

sygnalizator przekazujący sygnały kształtowe, uzupełnione w porze nocnej sygnałami świetlnymi

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator manewrowy
sygnalizator manewrowy

sygnalizator przekazujący sygnały odnoszące się do prowadzenia manewrów

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator pociągowy
sygnalizator pociągowy

sygnalizator przekazujący sygnały odnoszące się do ruchu pociągów, a w razie potrzeby może być uzupełniony o sygnały dla manewrów

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator powtarzający
sygnalizator powtarzający

sygnalizator przekazujący informację o sygnale na semaforze, do którego się odnosi

R9GfVukKFvR6p
Przykład sygnalizatora powtarzającego - Sp2
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator sygnału zastępczego
sygnalizator sygnału zastępczego

sygnalizator świetlny wolnostojący z komorą sygnałową światła białego migającego ()

R19LAJBdYLViA
Przykład sygnału zastępczego
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator świetlny
sygnalizator świetlny

sygnalizator przekazujący sygnały świetlne w dzień i w nocy

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

sygnalizator wysoki
sygnalizator wysoki

sygnalizator świetlny, którego latarnia sygnałowa jest umieszczona na maszcie lub innej konstrukcji wsporczej

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

tarcza manewrowa
tarcza manewrowa

osobny sygnalizator manewrowy

Ri58rqAd4Zoal
Przykład tarczy manewrowej
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

tarcza ostrzegawcza
tarcza ostrzegawcza

sygnalizator uprzedzający o sygnale na semaforze, do którego zbliża się pociąg

R1L8mc8Wwubl2
Przykład tarczy ostrzegawczej
Źródło: Englisquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

tarcza ostrzegawcza przejazdowa
tarcza ostrzegawcza przejazdowa

sygnalizator pełniący funkcję ostrzegania maszynisty o stanie sprawności urządzeń przejazdowych

RCcxX9k5Q3ZPa
Przykład tarczy ostrzegawczej przejazdowej - Osp1
Źródło: Englisquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

tarcza rozrządowa
tarcza rozrządowa

sygnalizator przekazujący sygnały odnoszące się do napychania taboru kolejowego na górkę rozrządową

REjxVic1Wjtni
Przykład tarczy rozrządowej - Rt3
Źródło: Englisquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

waga pomostowa
waga pomostowa

urządzenie służące do zważenia pojazdu kolejowego

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu

wykolejnica
wykolejnica

urządzenie służące do wykolejenia pojazdów kolejowych, w celu zabezpieczenia przed zbiegnięciem taboru z toru bocznego, na tory główne

Atlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociąguDMl9Y08jPAtlas interaktywny Sygnały i wskaźniki ruchu pociągu