E-materiały do kształcenia zawodowego

Materiały i surowce do przetwarzania wytworów papierniczych

DRM.07. Przetwórstwo wytworów papierniczych - Technik papiernictwa 311601

bg‑green

Interaktywne materiały sprawdzające

1
aceton
aceton

rozpuszczalnik organiczny o wysokiej polarności i charakterystycznym ostrym zapachu, główny składnik zmywaczy do paznokci, miesza się w sposób nieograniczony z wodą i etanolem. Rozpuszcza m.in. oleje, tłuszcze, lakiery, miękkie tworzywa sztuczne.

aparat Elmendorfa
aparat Elmendorfa

urządzenie do badania oporu przedarcia.

asfalt
asfalt

wysoce lepka ciecz o barwie ciemnobrązowej do czarnej, jest to mieszanina węglowodorów wielkocząsteczkowych o budowie łańcuchowej i cyklicznej oraz związków heterocyklicznych.

białość
białość

cecha materiału określająca jego zdolność do odbijania od powierzchni promieniowania świetlnego. Im wyższa białość tym więcej światła jest odbijane i tym bielszy wydaje się materiał. Białość podaje się w skali CIE

biel satynowa
biel satynowa

biały pigment nadający powłokom wysoki połysk, gładkość oraz powodujący dobrą chłonność farby drukarskiej, połączona z kazeiną tworzy nierozpuszczalny kazeinian wapnia, nadający powłoka wodoodporność. Jest stosowana razem z kaolinem jako dodatek nieprzekraczający 30% ogólnej masy pigmentów.

biel tytanowa
biel tytanowa

biały pigment nadający powłoką wysoką białość i nieprzeźroczystość. Stosowana najczęściej z kaolinem w ilości nieprzekraczającej 20% ogólnej masy pigmentów.

druk samokopiujący
druk samokopiujący

papier powleczony jednostronnie mieszanką przenoszącą druk lub pismo z jednej kartki na drugą. Przenosznenie odbywa się poprzez nacisk i powinno być selektywne. Zbyt mały nacisk nie powinien przenosić druku.

dyspersja wodna
dyspersja wodna

układ koloidalny w którym w wodzie rozproszone jest silnie rozdrobnione ciało stałe.

etanol
etanol

alkohol etylowy, popularny, średnio polarny, rozpuszczalnik organiczny, bardzo dobrze mieszający się z wodą. Używany do sporządzania roztworów oraz mycia narzędzi i urządzeń.

gramatura
gramatura

wielkość określająca masę jednego metra kwadratowego wytworu papierniczego.

gęstość
gęstość

wielkość fizyczna określająca masę substancji przypadającej na jednostkę objętości.

hot‑melt
hot‑melt

mieszanina parafiny i/lub wosków mikrokrystalicznych z tworzywami syntetycznymi lub żywicami.

kaolin
kaolin

najpopularniejszy biały pigment, jest podstawowym składnikiem większości mieszanek powlekających, ma strukturę płytkową, która zwiększa podatność powłoki na gładzenie oraz satynowanie.

kleje samoprzylepne
kleje samoprzylepne

są to kleje o nieskończonej w czasie zdolności klejenia.

lakier
lakier

roztwór lub zawiesina środków powłokotwórczych, która po odparowaniu rozpuszczalnika tworzy stałą powłokę. Lakiery mają niską lepkość, praktycznie nie zawierają pigmentów i wypełniaczy.

lepkość
lepkość

właściwość cieczy i ciał plastycznych, która charakteryzuje ich tarcie wewnętrzne.

masa topliwa
masa topliwa

ciała stałe, które po wpływem podwyższonej temperatury topią się. W stanie cieczy mają zróżnicowane lepkości w zależności od zastosowanych do ich wytworzenia składników. 

masa włóknista
masa włóknista

masa zawierająca włókna różnego pochodzenia, najczęściej roślinnego – celuloza, ale może też zawierać włókna syntetyczne albo pochodzenia zwierzęcego, bądź mineralnego.

mieszanka powlekająca
mieszanka powlekająca

gęsta, lepka pasta nakładana podczas powlekania w celu uzyskania określonych parametrów papieru (białość, nieprzeźroczystość, gładkość, połysk). Mieszanka powlekająca składa się z: pigmentów, środków wiążących, środków pomocniczych oraz wody.

mikrowoski
mikrowoski

parafiny mikrokrystaliczna, charakteryzują się większą kleistością, mniejszym połyskiej oraz zwiększoną odpornością na tłuszcze, starzenie oraz niskie temperatury niż parafiny makrokrystaliczne, ich wadą jest ciemniejszy kolor powłoki.

nieprzezroczystość
nieprzezroczystość

miara zdolności papieru do nieprzepuszczania promieni światła na drugą stronę, im wyższa nieprzeźroczystość tym mniej widoczny jest druk znajdujący się po drugiej stronie kartki.

odczyn zawiesiny
odczyn zawiesiny

właściwość zawiesiny określające aktywność jonów wodorowych w tej zawiesinie, odczyn zawiesiny podaje się jako pozycję na skali pH.

odwadnianie
odwadnianie

proces zachodzący w części sitowej maszyny papierniczej, w czasie którego woda spływa przez oczka sita, a na sicie następuje formowanie się włókien.

opór przedarcia
opór przedarcia

siła potrzebna do całkowitego przedarcia próbki, która została uprzednio nacięta.

papier ciepłoczuły
papier ciepłoczuły

papier powleczony mieszanką, której składniki wchodzą w reakcję barwną w kontakcie z ciepłą powierzchnią. Najczęściej są to papiery, w których następuje reakcja barwna pod wpływem kwaśnych wywoływaczy. Papiery ciepłoczułe wykorzystuje się najczęściej w produkcji papieru paragonowego.

papier samokopiujący
papier samokopiujący

papierem z warstwami funkcjonalnymi umożliwiającymi proces chemicznego kopiowania. Papier podłożowy jest papierem zaklejonym w masie o wysokiej białości i wysokiej wytrzymałości mechanicznej, o gramaturze 40–60 g/m2. Gramatury powłok zamykają się zwykle w przedziale 5–8 g/m2. Papier samokopiujący występuje najczęściej w zestawach wieloarkuszowych składających się z papierów pokrytych warstwą z barwnikiem w postaci mikrokapsułek reagujących chemicznie pod naciskiem. Zestaw składa się z papierów mających następujące warstwy: CB – oryginał, spód powlekany warstwą mikrokapsułek umożliwiających przeniesienie barwnika na następną stronę; CFB – kopia, wierzch powlekany substancją przyjmującą barwnik, spód powlekany warstwą mikrokapsułek – wielokrotność kopii uzyskuje się przy stosowaniu określonej liczby arkuszy papieru z powłoką CFB; CF – ostatnia strona, wierzch powlekany substancją przyjmującą barwnik, spód bez powłoki mikrokapsułek.

papier samoprzylepny
papier samoprzylepny

papier powleczony z jednej strony mieszanką, w skład której wchodzą substancje klejące o nieograniczonym czasie klejenia.

parafina
parafina

mieszanka stałych alkanów o zawartości 16‑48 atomów węgla w strukturze. Wykorzystywana jest do powlekania papierów, nadając im powłoki niekleiste, twarde, bezbarwne, bezzapachowe o wysokim połysku.

paragon
paragon

papier ciepłoczuły, gdzie druk uzyskuje się poprzez wykorzystanie gorącej głowicy. Składa się z papieru bazowego, emulsji termoczułej oraz warstwy zabezpieczającej. Emulsja termoczuła zawiera warstwę podatną na działanie temperatury głowicy.

pigment
pigment

rozdrobnione ciało stałe, nierozpuszczalne w wodzie. Pigmenty dzielimy na białe i barwne.

pigment polistyrenowy
pigment polistyrenowy

ma zastosowanie w powłokach z pigmentami nieorganicznymi. Ma właściwości termoplastyczne, dzięki czemu pozwala uzyskać gładkie powłoki o wysokim połysku już przy niewielkich temperaturach i dociskach wału kalandra.

polialkohol winylu
polialkohol winylu

występuje pod postacią nierozpuszczalnego w rozpuszczalnikach organicznych białego proszku. W wodzie rozpuszcza się dość wolno. Polialkohol winylu wykorzystuje się jako substancję błonotwórczą o wysokiej elastyczności, przeźroczystości, rozciągliwości oraz odporności na oleje. Błona z poliakoholi winulu nie jest odporna na wodę.

polietylen
polietylen

polimer etylenu, syntetyczne tworzywo termoplastyczne. Charakteryzuje się wysoką ciagliwością, giętkością odpornością na temperaturę. Jest odporny na działanie wody, olejów, niestężonych kwasów i zasad. Jego cienkie warstwy są przeźroczyste odporne na przenikanie pary wodnej.

polimer akrylowy
polimer akrylowy

polimery, pochodne kwasy akrylowego. Łatwo tworzą w wodzie dyspersje o niskiej lepkości. W rozpuszczalnikach organicznych tworzą roztwory o zróżnicowanych lepkościach. Błony utworzone z polimeru akrylowego są przeźroczyste, elastyczne i termoplastyczne.

połysk
połysk

miara zdolności powierzchni do odbijania promieniowania świetlnego.

powlekanie
powlekanie

proces nanoszenia na wytwór papierniczy roztworów, past, zawiesin lub ciekłych mas. Naniesiona ciecz po wysuszeniu lub ostudzeniu tworzy powłokę związaną ze strukturą wytworu papierniczego.

powłoka
powłoka

warstwa naniesiona na podłoże, trwale z nim związana, zmieniająca jego właściwości.

prasa
prasa

urządzenie, którego działanie polega na wywieraniu nacisku na przedmiot.

przetwór papierniczy
przetwór papierniczy

produkt powstały przez obróbkę papieru lub tektury. Obróbka może być mechaniczna i/lub chemiczna i prowadzi do zmiany np. właściwości czy kształtu papieru lub tektury poddanej obróbce.

reometr
reometr

urządzenie służące do badania właściwości reologicznych.

rozpuszczalniki
rozpuszczalniki

ciecze, które po zmieszaniu z cieczą i/lub gazem i/lub ciałem stałym tworzą roztwór.

silikon
silikon

syntetyczny polimer krzemoorganiczny, wykorzystywany m.in. jako składnik żywic klejowych, lakierów, smarów i olejów Tworzy błony, mogące służyć do powlekania wyrobów papierniczych.

siła zrywania
siła zrywania

siła potrzebna do zerwania badanej próbki. Siłę zerwania wyraża się w niutonach [N]

skrobia
skrobia

wielocukier występujący m.in. w ziemniakach i kukurydzy. Po pozyskaniu ma postać białego proszku o ziarnach zróżnicowanych wymiarów. Skrobia jest nierozpuszczalna w zimnej wodzie, w gorącej natomiast kleikuje, co powoduje powstanie roztworu o wysokiej lepkości. Wykorzystuje się ją do powierzchniowego uszlachetniania papieru oraz do sklejania ze sobą warstw tektury falistej.

substancja barwotwórcza
substancja barwotwórcza

substancja, której dodatek nadaje masie barwę, może być rozpuszczalna wtedy jest to barwnik, albo nierozpuszczalna nazywana pigmentem.

substancja błonotwórcza
substancja błonotwórcza

składnik mieszanki powlekającej zdolny do wytworzenia powłoki na powierzchni papieru.

środki konserwujące
środki konserwujące

substancje chemiczne, których zadaniem jest przedłużenie żywotności wyrobu, najczęściej poprzez ochronę przed działaniem mikroorganizmów takich jak grzyby i bakterie.

środki dyspergujące
środki dyspergujące

środku powierzchniowoczynne, które ułatwiają utrzymanie równomiernej dyspersji składników mieszanki w wodzie.

środki plastyfikujące
środki plastyfikujące

środki, które zwiększają elastyczność powłoki, zmniejszające tendencję papieru do zwijania się oraz zwiększające ściśliwość powłoki.

środki pomocnicze
środki pomocnicze

dodatki do mieszanek powlekających mające za zadanie ułatwić sporządzenie mieszanki, jej rozprowadzenie oraz nadanie powłoce pożądanych właściwości funkcjonalnych.

środki przeciwpianowe
środki przeciwpianowe

środki mające za zadnie ograniczać pienienie się mieszanek powlekających, w szczególności mieszanek zawierających dyspersję tworzyw sztucznych.

środki wiążące
środki wiążące

substancje klejące, których zadaniem jest związanie razem składników mieszanki powlekającej oraz papieru podłożowego.

talk
talk

pigment biały używany jako dodatek w mieszankach pigmentowych nieprzekraczający 6–10% ogólnej masy pigmentów w powłoce. Ma niską zwilżalność w wodzie, więc przed jego dodaniem należy do roztworu wprowadzić środki powierzchniowo czynne. Jego dodatek zmniejsza tarcie w trakcie satynowania, dzięki temu można uzyskać wyższy połysk powłoki.

tektura falista
tektura falista

przetwór papierniczy składający się ze sklejonych zazwyczaj na przemian minimum dwóch warstw: płaskiej i pofalowanej. Tektura falista składa się najczęściej z dwóch do siedmiu warstw. Warstwa płaska powstaje z papieru zwanego linerem, a warstwa pofalowana z papieru zwanego flutingiem.

tworzywo sztuczne
tworzywo sztuczne

wyrób składający się najczęściej z polimerów syntetycznych otrzymywanych najczęściej podczas procesów przetwarzania ropy naftowej, może być również wytworzone ze zmodyfikowanych polimerów maturalnych, np. celulozy – wiskoza.

węglan wapnia
węglan wapnia

drugi po kaolinie najpopularniejszy pigment. Ze względu na strukturę bryłkowatą powłoki z jego udziałem silniej rozpraszają światło. Skutkuje to podniesieniem białości i nieprzeźroczystości, jednocześnie zmniejszając połysk powłoki.

woda
woda

związek chemiczny o wzorze HIndeks dolny 2O, najpopularniejszy rozpuszczalnik występujący na ziemi, bardzo dobrze rozpuszcza substancje polarne.

współczynnik załamania światła
współczynnik załamania światła

wielkość fizyczna opisująca zdolność danego przeźroczystego ośrodka do załamywania, rozpraszania wiązki światła.

wytwór papierniczy
wytwór papierniczy

Tworzywo otrzymane z włókien roślinnych, najczęściej z dodatkami w postaci środków zaklejających, wypełniaczy czy barwników.

ziarna pigmentu
ziarna pigmentu

cząstki pigmentu, każdy pigment posiada ziarna o charakterystycznym kształcie, kształt pigmentu wpływa na właściwości jakie poszczególne pigmenty nadają powłokom.

zrywarka
zrywarka

urządzenie służące do badania właściwości mechanicznych. Badanie polega na zmierzeniu siły potrzebnej do zerwania badanej próbki.