E-materiały do kształcenia zawodowego

Organizacja i prowadzenie robót związanych z regulacją i utrzymaniem cieków wodnych, budową obiektów przeciwpowodziowych

BUD.22. Organizacja i prowadzenie robót melioracyjnych - Technik inżynierii środowiska i melioracji 311208

bg‑green

Słownik pojęć

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
agregat igłofiltrowy
agregat igłofiltrowy

Agregat, który wytwarzając podciśnienie, umożliwia zassanie wody z igłofiltrów z poziomu filtra i jej bieżące odprowadzanie z układu, a tym samym obniżenie.

dalmierz
dalmierz

Instrument mierzący czas poprzez rejestrację wyjścia i powrotu impulsu świetlnego. Pomiar czasu i obliczanie odległości są zautomatyzowane; wynik pomiaru długości jest wyświetlany w oknie odczytowym.

dokumentacja budowy
dokumentacja budowy

Dokument regulowany Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. W dokumentacji budowy powinny się znaleźć: pozwolenie na budowę wraz z projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych. Dodatkowo: rysunki i opisy potrzebne do wykonania obiektu, operaty geodezyjne, książka obmiarów, dziennik montażu (dla inwestycji realizowanych tą metodą).

drenowanie
drenowanie

Czynność polegająca na  odprowadzaniu wód podziemnych za pomocą drenaży. 

dziennik budowy
dziennik budowy

Jeden z najważniejszych elementów dokumentacji budowlanej. Odnotowywane są w nim kolejne etapy prac oraz towarzyszące im zdarzenia i okoliczności.

fazowanie
fazowanie

Wykonywanie faz, czyli załamywania materiału, poprzez jego usunięcie na krawędzi przedmiotu. Fazowanie dokonuje się najczęściej poprzez obróbkę skrawaniem za pomocą wierteł, noży tokarskich, pilników oraz specjalnych urządzeń elektryczno‑gazowych.

igłofiltr
igłofiltr

Przewód rurowy zakończony filtrem – krótką perforacją; umieszczany jest w gruncie na odpowiedniej głębokości, tak aby sekcja perforacji sięgała poniżej docelowego poziomu wód gruntowych. Igłofiltry rozmieszczane są zazwyczaj obok lub wokół wykopu w metrowych odstępach i podłączane są do kolektorów ssących, te zaś do agregatu pompowego.

korytowanie
korytowanie

Wykopanie zagłębienia, umożliwiającego stabilność podłoża.

łata niwelacyjna
łata niwelacyjna

Przyrząd geodezyjny stosowany w niwelacji. Drewniana belka o przekroju prostokątnym i wymiarach 10 x 3 cm, długości 2 x 5 m z podziałką centymetrową w postaci pasków malowanych dwubarwnie w kolorze czerwonym i czarnym.

melioracja
melioracja

Zabiegi polegające na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwienia jej uprawy, a także na ochronie użytków rolnych przed powodziami. 

melioracje przeciwerozyjne
melioracje przeciwerozyjne

Zabiegi przeciwdziałające erozyjnej degradacji i dewastacji, zapobiegające zmywaniu żyznych warstw gruntu poprzez zahamowanie spływu powierzchniowego wód opadowych. 

niwelator
niwelator

Instrument geodezyjny, wykorzystywany do pomiaru różnicy wysokości pomiędzy punktami pomiarowymi. Składa się on ze spodarki ze śrubami poziomującymi oraz z alidady z lunetą, libellą i śrubą elewacyjną. Dodatkowo wyposażony jest w: limbus poziomy, urządzenia odczytowe, libellę pudełkową, śrubę zaciskową, śrubę mikrometryczną (leniwkę), śruby rektyfikacyjne. Niwelatory dzielimy na: precyzyjne, techniczne libellowe (oś celowa ustawiona jest w poziomie za pomocą libelli), techniczne samopoziomujące (odczyt poziomego promienia następuje dzięki kompensatorowi), cyfrowe (wyposażone w system odczytujący kodowokreskowy oraz łaty), laseroworotacyjne (pozwalające na wyznaczanie prostych odcinków idealnie ustawionych w pionie lub poziomie).

orka przeciwerozyjna
orka przeciwerozyjna

Zabieg agrotechniczny mający na celu: spulchnienie i odwrócenie gleby, przykrycie resztek roślinnych i nawozów, wyrównanie powierzchni, wydobycie leżakujących w glebie chwastów celem ich wykiełkowania, przerwanie podsiąkania i ochrona wilgoci gleby, umożliwienie wsiąkania wody po opadach.

odwadnianie terenu
odwadnianie terenu

Usuwanie nadmiaru wody z profilu gleby i obniżeniu poziomu wody gruntowej. Na użytkach zielonych przeprowadza się je za pomocą rowów otwartych, na gruntach ornych zaś – poprzez drenowanie. 

płytowe zagęszczarki wibracyjne
płytowe zagęszczarki wibracyjne

Urządzenie przeznaczone do ciężkich prac, wyposażone w płytę, która wibrując, uderza o podłoże, na którym pracuje, przez co ubija je oraz zagęszcza. Ruch wibracyjny zapewniony jest poprzez użycie silnika.

pomiar fotogrametryczny
pomiar fotogrametryczny

Geodezyjny pomiar sytuacyjny lub wysokościowy, wykonywany na utworzonym z przetworzonych zdjęć lotniczych lub satelitarnych modelu terenu.

pomiar sytuacyjny
pomiar sytuacyjny

Identyfikacja i określenie położenia geometrycznych środków obiektów punktowych, punktów załamań osi obiektów liniowych oraz punktów załamań obrysów obiektów powierzchniowych. Czynione jest to w sposób umożliwiający wyznaczenie współrzędnych tych punktów w obowiązującym układzie współrzędnych płaskich prostokątnych oraz ustalenie kształtu i rodzaju obiektów.

pomiar wysokościowy
pomiar wysokościowy

Pomiar różnic wysokości między punktami obiektów. Umożliwia on określenie wysokości punktów lub pomiar wysokości punktów w układzie wysokościowym państwowego systemu odniesień przestrzennych.

pompa powierzchniowa (samozasycająca)
pompa powierzchniowa (samozasycająca)

Pompa, która w momencie uruchomienia nie wymaga zalania wodą.

projekt budowlany
projekt budowlany

Opracowanie planów inwestycji budowlanej tworzone na potrzeby m.in. uzyskania pozwolenia na budowę. Jego układ i zawartość regulowana jest Ustawą z dnia 2 października 2013 r. Prawo budowlane oraz Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Projekt budowlany danego obiektu powinien być przygotowany na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub obowiązujących warunków zabudowy, a także spełniać wymogi urzędowe. Opracowanie powinno mieć formę rysunków i opisów i dzielić się na dwie części – projekt zagospodarowania terenu i projekt architektoniczno‑budowlany. Niektóre inwestycje będą wymagały również dodatkowych dokumentów i opracowań, takich jak: dokumentacja geologiczno‑inżynierska, opinia i projekt geotechniczny, informacja o obszarze oddziaływania inwestycji. Projekt budowlany wykonywany jest w czterech egzemplarzach – dwa z nich powinien posiadać inwestor, jeden z nich przechowywany jest przez organ, który zatwierdził opracowanie, natomiast ostatni trafia do organu nadzoru budowlanego.  

projekt wykonawczy
projekt wykonawczy

Podstawowy składnik dokumentacji projektowej (wykonawczej), stanowiący uszczegółowienie rozwiązań zawartych w projekcie budowlanym. Służy on do wyboru wykonawcy robót, wykonania robót budowlanych, kontroli ich jakości oraz odbioru zrealizowanych obiektów. Zakres projektów wykonawczych określony jest w przepisach jedynie w odniesieniu do inwestycji realizowanych ze środków publicznych.

rekultywacja nieużytków
rekultywacja nieużytków

Działalność mająca na celu przywrócenie wartości użytkowej zniszczonym glebom.

rów melioracyjny
rów melioracyjny

Urządzenie wodne służące do kształtowania zasobów wodnych. W zależności od pełnionych funkcji rowy melioracyjne dzielimy na: osączające, zbierające, opaskowe, obwodowe, czyli ulgowe i burzowe. 

ruletka
ruletka

Taśma stalowa lub z tworzywa wzmocnionego włóknem szklanym o szer. 1 cm i dł. do 50 m. 

studnia depresyjna
studnia depresyjna

Głębokie i wąskie odwierty, w których umieszczana jest elektryczna pompa głębinowa –  wielostopniowa, zatapialna. Woda z gruntu jest tłoczona ku powierzchni, tworząc tzw. lej depresyjny i obniżając poziom wód gruntowych.

systemy odwadniające
systemy odwadniające

Konstrukcje stosowane zarówno w budynkach, jak i na lądzie, służące do zbierania i oczyszczania gleby oraz wody deszczowej. Należą do nich kanały ściekowe w budynku i tak zwane rury podziemne, układane w ziemi lub pod domem. Zaliczane są  do nich również wały inspekcyjne, a także instalacje, takie jak zamknięcia zwrotne i instalacje do podnoszenia ścieków.  

tarasowanie stoków
tarasowanie stoków

Formowanie, na terenach trudnych w uprawie, szeregu ułożonych równolegle do siebie płaszczyzn.

teodolit
teodolit

Instrument pomiarowy; składa się ze: spodarki (metalowa płyta wyposażona w trzy poziomujące śruby), limbusa (szklany bądź metalowy krążek) i alidady (ruchoma część teodolitu składająca się z wielu mechanicznych i optycznych podzespołów). W ramach tych zespołów wyróżnia się: lunetę, limbus pionowy (metalowe bądź szklane koło pionowe lub wierzchołkowe), urządzenia odczytowe, libellę (szklana rurka mająca w przekroju podłużnym kształt koła), śruby poziomujące, zaciskowe, ruchu powolnego, rektyfikacyjne. Teodolit może być także wzbogacony w mikroskop odczytowy i układy optyczne, pion optyczny, śrubę rejteracyjną lub zacisk repetycyjny. Integralną częścią teodolitu jest też statyw i wyposażenie dodatkowe.

torf
torf

Skała osadowa powstała w wyniku zachodzących w szczególnych warunkach przemian obumarłych szczątków roślinnych, najmłodszy węgiel kopalny. Zawiera mniej niż 60% węgla.

tyczka miernicza
tyczka miernicza

Służąca do oznaczania punktu w terenie tyczka, wykonana z drewna lub metalu, o długości 2 metrów, pomalowana w biało‑czerwone poziome pasy o szerokości 20 cm, 25 cm lub 50 cm.

urządzenie wodne
urządzenie wodne

Zgodnie z art 16 ust. 65 a ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. 2017 poz. 1566) przez urządzenie wodne rozumie się urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególności budowle: piętrzące, upustowe, przeciwpowodziowe i regulacyjne, a także kanały i rowy.