Spędzamy dzień przyjemnie i pożytecznie
Każdemu z nas trafiają się okresy lepszego i gorszego samopoczucia. Czasem bywamy zmęczeni, nie mamy na nic ochoty. Innym razem rozpiera nas energia i wszystko sprawia nam radość. Od czego to zależy? O co powinniśmy zadbać, by mieć jak najwięcej sił do nauki i zabawy? Co wpływa pozytywnie na nasz nastrój i jak poradzić sobie ze stresem?
![Fotografia przedstawia trójkę dzieci. Na głowach mają kaski rowerowe i siedzą na rowerach. Ubrane są w koszulki na krótkim rękawie i krótkie spodenki. Jeden z chłopców ma na sobie polar. W tle za nimi znajdują się zielone drzewa.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R13LptVYrLAQt/1674044708/7fJnNyIQEuMk60AYPUsLmGg48SUNLoLw.jpg)
formy odpoczynku;
czynniki, które wpływają pozytywnie i negatywnie na nasze samopoczucie.
Wymienisz czynniki wpływające na nasze samopoczucie.
Uzasadnisz rolę odpoczynku w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu człowieka.
Opiszesz sposoby radzenia sobie ze stresem.
1. Sen
Przypomnij sobie, jakie było twoje samopoczucie, gdy przez całą noc nie udało ci się zasnąć. Opisz, jak się czułeś. Czy następnego dnia łatwo było ci się skupić podczas lekcji w szkole?
Śpimy każdej nocy, ale niestety nie zawsze budzimy się rano wypoczęci. Dlaczego? Wszystko zależy od jakości naszego snu. Najlepiej spać przy zgaszonym świetle, gdyż oczy odbierają światło nawet przez zamknięte powieki. Gdy lampka jest zapalona, nie mogą odpocząć. Należy też dopilnować, by nie przeszkadzał nam hałas, np. włączone radio. Pomieszczenie, w którym śpimy, powinno być dobrze wywietrzone. Najodpowiedniejsza temperatura do spania to 16‑19°C (czyli chłodno). Podczas snu organizm odpoczywa i odzyskuje siły, dlatego ważne jest, aby spać odpowiednio długo. Jeśli w nocy się nie wyśpisz, to w ciągu dnia nie będziesz mieć sił, aby skupić się podczas lekcji, a najprostsze czynności będą wymagały od ciebie ogromnego wysiłku.
![Fotografia przedstawia niemowlę śpiące w foteliku samochodowym. Niemowlę ubrane jest w białe ciepłe ubranko. Fotelik jest czarny i stoi na ziemi pokrytej jesiennymi liśćmi.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RwGGeapqMyj7M/1674044710/1SsKwLkNxqIimuRH1vrhu81o547Yc9BQ.jpg)
Ludzie mają różne upodobania co do pory wstawania i kładzenia się spać. Niektórzy lubią wstawać wcześnie, a najlepiej uczy im się i pracuje przed południem. Takie osoby nazywa się „skowronkami”. Inni wolą wstawać późno, a pracować i uczyć się wieczorami i w nocy – mówi się o nich „sowy”, gdyż, podobnie jak te ptaki, preferują nocny tryb życia.
2. Jedzenie
Jedzenie jest jedną z podstawowych potrzeb naszego organizmu. Głodne osoby nie myślą o nauce, pracy czy zabawie, a jedynie o tym, aby coś zjeść. Jedzenie dostarcza naszym organizmom energii niezbędnej do działania. Ważne jest, aby było wartościowe i pożywne. Z pewnością wiesz już, że należy jeść dużo pełnoziarnistych produktów, warzyw i owoców, a ograniczać rzeczy słodkie i tłuste. Pamiętaj też, aby każdego ranka zjeść śniadanie – inaczej głód nie pozwoli ci skupić się podczas lekcji w szkole. Poproś rodziców, by twoje posiłki były urozmaicone – jedzenie każdego dnia tych samych potraw może się znudzić, a poza tym niekorzystnie wpływa na stan zdrowia.
![Fotografia przedstawia zbilansowane śniadanie. W misce znajduje się jogurt oraz owoce: truskawki, kiwi, banan i jeżyny. Wokół miski leżą pomarańcze, zielone winogrona, dwie kromki ciemnego pieczywa, awokado oraz szklanka soku pomarańczowego.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1FBRlifmDalf/1674044710/GIZdOpveXfjp8RsrsXagEtAL6ijy9jtA.jpg)
3. Dlaczego odpoczynek jest ważny?
Jakie są twoje ulubione sposoby spędzania wolnego czasu? Wymień je i porównaj z upodobaniami koleżanek i kolegów z klasy.
Naturalną reakcją organizmu na długotrwały lub intensywny wysiłek jest zmęczenie. Możesz je odczuwać po wytężonej nauce, ćwiczeniach fizycznych, a nawet po długim siedzeniu przed komputerem czy telewizorem. Uczucie zmęczenia jest dla organizmu sygnałem, że zbyt długo wykonywał jakąś czynność albo narażał się na zbyt duże niewygody i teraz potrzebuje chwili wytchnienia, by wrócić do sił. Bez odpowiedniej ilości odpoczynku człowiek może mieć trudności nawet z najprostszymi zadaniami i staje się bardziej podatny na choroby.
Gdy odczuwasz zmęczenie lub jesteś w złym nastroju, na pewno nie masz ochoty na naukę. Możesz nie rozumieć czytanego tekstu lub mieć kłopoty z zapamiętaniem informacji. Dlatego bardzo ważne jest, aby do nauki zabierać się w pełni sił. Jeśli po powrocie ze szkoły odczuwasz zmęczenie, znajdź chwilę na krótki odpoczynek, zjedz coś, pobaw się, zdrzemnij. Nie odkładaj jednak odrabiania lekcji na późny wieczór, ponieważ możesz o nich zapomnieć lub senność nie pozwoli ci się skupić.
![Fotografia przedstawia chłopca opierającego się na skrzyżowanych rękach na drewnianym podwyższeniu. Chłopiec jest zamyślony i wydaje się być zestresowany.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R720EEXodPbLi/1674044713/1ma6ub0OlC65lR5W5jOi2vqzmXlw41N3.jpg)
4. Jak radzić sobie ze stresem?
Niektóre czynniki w naszym otoczeniu mogą wywoływać stresstres, który niekorzystnie wpływa na nasze zdrowie. Hałas, zanieczyszczone powietrze, tłok w komunikacji, pośpiech, napięty plan dnia, przemęczenie, a nawet pogoda są dla organizmu dużym obciążeniem. Kiedy jesteśmy zestresowani, wtedy pogarsza się nasze samopoczucie, nic nas nie cieszy, czujemy niepokój i napięcie. To wszystko może mieć wpływ na zdrowie naszego organizmu. Bywa także przyczyną bezsenności.
Na szczęście jest wiele sposobów na poprawę samopoczucia. Spotkania z przyjaciółmi, hobby, uprawianie sportu, słuchanie ulubionej muzyki czy spacer na świeżym powietrzu doskonale wpływają na nasz nastrój. Jeśli zadbamy o codzienne przyjemności, będziemy mniej zestresowani, a tym samym zdrowsi i szczęśliwsi.
![Fotografia przedstawia klasyczny czerwony budzik. Widać jego białą tarczę i dwie czarne wskazówki godzinową i minutową oraz czerwoną sekundową. Budzik stoi na ciemnym drewnianym blacie.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1XDSWwtjsFpi/1674044714/1tk44pyIGZHT2pndJdpd2x8wYFpJeZ6D.jpg)
Czasami nie da się całkowicie wyeliminować sytuacji, które pogarszają nasze samopoczucie. Należy wtedy ograniczać ich działanie. Na przykład w miejscach, gdzie duże drogi przebiegają blisko domów, stawia się ekrany akustyczne, aby zmniejszyć docierający od ulicy hałas.
![Fotografia przedstawia przezroczysty ekran akustyczny z naklejonymi sylwetkami ptaktów drapieżnych.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1YU7TmUomqtU/1674044714/1umgPQT0YsMxPPCaVfTtvZmVOdxWsPpb.png)
Podsumowanie
Niektóre czynniki wpływają na nasze samopoczucie pozytywnie, a inne negatywnie.
Czynniki wpływające pozytywnie na nasze samopoczucie to dobrej jakości sen, odpowiednia dieta, odpoczynek aktywny lub bierny oraz czynności zmniejszające stres np. hobby, spotkania ze znajomymi i rodziną, sport.
Czynników wpływających na nas negatywnie należy unikać, a jeśli nie jest to możliwe – ograniczać ich działanie. Do takich czynników należą: złej jakości sen, niezdrowa dieta, stres i brak odpoczynku.
Odpowiedni odpoczynek (w tym również sen) ma ogromny wpływ na jakość nauki.
Praca domowa
Korzystając z różnych źródeł, wypisz informacje na temat znaczenia snu i odpoczynku albo właściwego odżywiania się dla naszego samopoczucia. Nie zapomnij podać źródła, z którego korzystasz.
Słownik
reakcja organizmu na otoczenie, wywołująca uczucie niepokoju; długo odczuwany stres jest szkodliwy dla zdrowia