Każdemu z nas trafiają się okresy lepszego i gorszego samopoczucia. Czasem bywamy zmęczeni, nie mamy na nic ochoty. Innym razem rozpiera nas energia i wszystko sprawia nam radość. Od czego to zależy? O co powinniśmy zadbać, by mieć jak najwięcej sił do nauki i zabawy? Co wpływa pozytywnie na nasz nastrój i jak poradzić sobie ze stresem?

R13LptVYrLAQt
Ruch na świeżym powietrzu i kontakt z naturą korzystnie wpływają na nasze samopoczucie
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • formy odpoczynku;

  • czynniki, które wpływają pozytywnie i negatywnie na nasze samopoczucie.

Twoje cele
  • Wymienisz czynniki wpływające na nasze samopoczucie.

  • Uzasadnisz rolę odpoczynku w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu człowieka.

  • Opiszesz sposoby radzenia sobie ze stresem.

id3nIvehbo_d5e181

1. Sen

1
Polecenie 1

Przypomnij sobie, jakie było twoje samopoczucie, gdy przez całą noc nie udało ci się zasnąć. Opisz, jak się czułeś. Czy następnego dnia łatwo było ci się skupić podczas lekcji w szkole?

R1XzY1QC1awhm
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Śpimy każdej nocy, ale niestety nie zawsze budzimy się rano wypoczęci. Dlaczego? Wszystko zależy od jakości naszego snu. Najlepiej spać przy zgaszonym świetle, gdyż oczy odbierają światło nawet przez zamknięte powieki. Gdy lampka jest zapalona, nie mogą odpocząć. Należy też dopilnować, by nie przeszkadzał nam hałas, np. włączone radio. Pomieszczenie, w którym śpimy, powinno być dobrze wywietrzone. Najodpowiedniejsza temperatura do spania to 16‑19°C (czyli chłodno). Podczas snu organizm odpoczywa i odzyskuje siły, dlatego ważne jest, aby spać odpowiednio długo. Jeśli w nocy się nie wyśpisz, to w ciągu dnia nie będziesz mieć sił, aby skupić się podczas lekcji, a najprostsze czynności będą wymagały od ciebie ogromnego wysiłku.

RwGGeapqMyj7M
Z wiekiem długość snu ulega skróceniu. Niemowlęta przesypiają większą część doby; człowiekowi w twoim wieku wystarcza 8‑9 godzin snu
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
bg‑gray2
Ciekawostka

Ludzie mają różne upodobania co do pory wstawania i kładzenia się spać. Niektórzy lubią wstawać wcześnie, a najlepiej uczy im się i pracuje przed południem. Takie osoby nazywa się „skowronkami”. Inni wolą wstawać późno, a pracować i uczyć się wieczorami i w nocy – mówi się o nich „sowy”, gdyż, podobnie jak te ptaki, preferują nocny tryb życia.

id3nIvehbo_d5e181

2. Jedzenie

Jedzenie jest jedną z podstawowych potrzeb naszego organizmu. Głodne osoby nie myślą o nauce, pracy czy zabawie, a jedynie o tym, aby coś zjeść. Jedzenie dostarcza naszym organizmom energii niezbędnej do działania. Ważne jest, aby było wartościowe i pożywne. Z pewnością wiesz już, że należy jeść dużo pełnoziarnistych produktów, warzyw i owoców, a ograniczać rzeczy słodkie i tłuste. Pamiętaj też, aby każdego ranka zjeść śniadanie – inaczej głód nie pozwoli ci skupić się podczas lekcji w szkole. Poproś rodziców, by twoje posiłki były urozmaicone – jedzenie każdego dnia tych samych potraw może się znudzić, a poza tym niekorzystnie wpływa na stan zdrowia.

R1FBRlifmDalf
Posiłki zachęcają do jedzenia swoim widokiem, smakiem i zapachem
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
id3nIvehbo_d5e181

3. Dlaczego odpoczynek jest ważny?

1
Polecenie 2

Jakie są twoje ulubione sposoby spędzania wolnego czasu? Wymień je i porównaj z upodobaniami koleżanek i kolegów z klasy.

RIljt14Ze5dfj
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Naturalną reakcją organizmu na długotrwały lub intensywny wysiłek jest zmęczenie. Możesz je odczuwać po wytężonej nauce, ćwiczeniach fizycznych, a nawet po długim siedzeniu przed komputerem czy telewizorem. Uczucie zmęczenia jest dla organizmu sygnałem, że zbyt długo wykonywał jakąś czynność albo narażał się na zbyt duże niewygody i teraz potrzebuje chwili wytchnienia, by wrócić do sił. Bez odpowiedniej ilości odpoczynku człowiek może mieć trudności nawet z najprostszymi zadaniami i staje się bardziej podatny na choroby.

Gdy odczuwasz zmęczenie lub jesteś w złym nastroju, na pewno nie masz ochoty na naukę. Możesz nie rozumieć czytanego tekstu lub mieć kłopoty z zapamiętaniem informacji. Dlatego bardzo ważne jest, aby do nauki zabierać się w pełni sił. Jeśli po powrocie ze szkoły odczuwasz zmęczenie, znajdź chwilę na krótki odpoczynek, zjedz coś, pobaw się, zdrzemnij. Nie odkładaj jednak odrabiania lekcji na późny wieczór, ponieważ możesz o nich zapomnieć lub senność nie pozwoli ci się skupić.

R720EEXodPbLi
Kłopoty w szkole mogą być przyczyną stresu
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
id3nIvehbo_d5e181

4. Jak radzić sobie ze stresem?

Niektóre czynniki w naszym otoczeniu mogą wywoływać stresstresstres, który niekorzystnie wpływa na nasze zdrowie. Hałas, zanieczyszczone powietrze, tłok w komunikacji, pośpiech, napięty plan dnia, przemęczenie, a nawet pogoda są dla organizmu dużym obciążeniem. Kiedy jesteśmy zestresowani, wtedy pogarsza się nasze samopoczucie, nic nas nie cieszy, czujemy niepokój i napięcie. To wszystko może mieć wpływ na zdrowie naszego organizmu. Bywa także przyczyną bezsenności.

Na szczęście jest wiele sposobów na poprawę samopoczucia. Spotkania z przyjaciółmi, hobby, uprawianie sportu, słuchanie ulubionej muzyki czy spacer na świeżym powietrzu doskonale wpływają na nasz nastrój. Jeśli zadbamy o codzienne przyjemności, będziemy mniej zestresowani, a tym samym zdrowsi i szczęśliwsi.

R1XDSWwtjsFpi
Przyczyną bezsenności mogą być nawet niezbyt głośne, ale uciążliwe dźwięki np. tykający zegar
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Czasami nie da się całkowicie wyeliminować sytuacji, które pogarszają nasze samopoczucie. Należy wtedy ograniczać ich działanie. Na przykład w miejscach, gdzie duże drogi przebiegają blisko domów, stawia się ekrany akustyczne, aby zmniejszyć docierający od ulicy hałas.

R1YU7TmUomqtU
Niektóre ekrany muszą być przezroczyste, by nie odcinać dopływu światła do domów. Naklejona na ekranie sylwetka ptaka drapieżnego sprawia, że małe ptaki, chcąc uciec przed niebezpieczeństwem, unikają niewidocznej, przezroczystej przeszkody
Źródło: Tomorrow Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
id3nIvehbo_d5e181

Podsumowanie

  • Niektóre czynniki wpływają na nasze samopoczucie pozytywnie, a inne negatywnie.

  • Czynniki wpływające pozytywnie na nasze samopoczucie to dobrej jakości sen, odpowiednia dieta, odpoczynek aktywny lub bierny oraz czynności zmniejszające stres np. hobby, spotkania ze znajomymi i rodziną, sport.

  • Czynników wpływających na nas negatywnie należy unikać, a jeśli nie jest to możliwe – ograniczać ich działanie. Do takich czynników należą: złej jakości sen, niezdrowa dieta, stres i brak odpoczynku.

  • Odpowiedni odpoczynek (w tym również sen) ma ogromny wpływ na jakość nauki.

bg‑azure

Praca domowa

1
Polecenie 1

Korzystając z różnych źródeł, wypisz informacje na temat znaczenia snu i odpoczynku albo właściwego odżywiania się dla naszego samopoczucia. Nie zapomnij podać źródła, z którego korzystasz.

R15u5nirAjreJ
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

stres
stres

reakcja organizmu na otoczenie, wywołująca uczucie niepokoju; długo odczuwany stres jest szkodliwy dla zdrowia

id3nIvehbo_d5e407

Zadania

1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1
R1PdGyIbLZLMf1
zadanie interaktywne
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
RBCQeG95d2acF1
Ćwiczenie 2
Jakie produkty powinny znaleźć się w dobrze skomponowanym śniadaniu? Wskaż pięć poprawnych odpowiedzi.
Źródło: Barbara Szydzik, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RTri6XGqYvzj11
Jakie produkty powinny znaleźć się w dobrze skomponowanym śniadaniu? Wskaż pięć poprawnych odpowiedzi.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑azure

Notatnik

RRxLuV98E7W75
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.