Sprawdź się
Tekst do ćwiczeń 2‑3
Pamiętnik z powstania warszawskiego„[...] nie trzeba było być aż poetą, żeby troiło się w głowie. A jeżeli mało piszę o wrażeniach. I zwyczajnym językiem wszystko. Tak jakby nigdy nic. Albo nie wchodzę w siebie prawie, czyli jestem jakby od wierzchu. To tylko dlatego, że inaczej się nie da. Że zresztą tak to siebie się czuło. I w ogóle to jest jedyny sposób, zresztą nie sztucznie wykombinowany, ale jedyny właśnie naturalny. Przekazania tego wszystkiego. Przez dwadzieścia lat nie mogłem o tym pisać. Chociaż tak chciałem. I gadałem. O powstaniu. Tylu ludziom. Różnym. Po ileś razy. I ciągle myślałem, że mam to powstanie opisać, ale jakoś przecież opisać. A nie wiedziałem przecież, że właśnie te gadania przez dwadzieścia lat – bo to jest największe przeżycie mojego życia, takie zamknięte – że właśnie te gadania, ten to sposób nadaje się jako jedyny do opisania powstania.
Źródło: Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Warszawa 1971, s. 47–48.
Albo nie wchodzę w siebie prawie, czyli jestem jakby od wierzchuświadczy o tym, że: Możliwe odpowiedzi: 1. autor nie chce ujawniać swoich emocji., 2. przeżycia z powstania są tak intensywne, że trudne je opisać, dlatego autor ogranicza się do relacjonowania wydarzeń.
Na podstawie przytoczonego fragmentu Pamiętnika z powstania warszawskiego wyjaśnij, dlaczego Miron Białoszewski przez tyle lat nie mógł pisać o powstaniu.
Tekst do ćwiczeń 4‑6
Pamiętnik z powstania warszawskiegoZdejmujemy. Lecimy. Boso. Ogrodową. Barykada. Przeciskamy się. Do Solnej. Pali się po drodze. Huczy. Lecą belki. Szum. Spadają w ogień. Z dudnieniem. Lecimy Solną. Do Elektoralnej. Barykada. Przeciskamy się. I dalej. Elektoralną. Do placu Bankowego (tam, gdzie dziś Dzierżyńskiego, tylko mniejszy i trójkątny). Pali się po prawej stronie. Cały dom – jeden płomień. Lecimy. Gdzieś za Orlą pali się cały dom po lewej stronie. Właściwie dopala się. Stropów już prawie nie ma. Ani ścian. Tylko wielkie ognisko na jakie trzy piętra. Znów szumią belki, odrywają się. Gorąco. To chyba Urząd Miar i Wag. Noc. Tu ciszej. A może w ogóle atak zaczął „przycichać”? Jesteśmy nie jedni w biegu. Cały potok na Starówkę. Więc za ludźmi wlatujemy w lewo. W dziedzińce – na tyły – Resursy, czyli Rotundy, dawnego Ministerium Finansów i pałacu Leszczyńskich. Luźniej, mniej ciasno. Od placu Bankowego pojedyncze huki. I znów gzymsy. Tylko mniej szare. A żółte. To znaczy w tym świcie (ledwie świcie) takie, jakby pod śniedzią. To tu może te gołębie. Się zrywały. Albo też tylko te gzymsy. Na innej zasadzie. Bo z anielicami Corazziego. W girlandach. Tympanony. Wylot na Leszno. Tu nagle na pewno świta. Zatrzymują nas przy barykadzie, aż się zbierze więcej. Są jacyś nawet Żydzi z ich kobietami. Jedna z Żydówek trzyma worek pod pachą. Barykada jest w poprzek Leszna, u dzisiejszego wylotu na trasę W‑Z. Tylko po prawej stronie była Rymarska, jako wylot Placu Bankowego. [...] Żydom sprawdzają jakieś papierki. Oddzielają ich. Do dalszego sprawdzenia. Nas puszczają. Całą grupę. Wlatujemy między barykady Leszna. W Przejazd. Tam kawałek. I skręt w prawo. Przez barykadę. Długa. Pohukiwania. Na lekkim skręcie Długiej po lewej pałac Pod Czterema Wiatrami. Pali się calutki. Już się kończy. Wyje ogień w oficynach, we froncie. Szumią, spadają belki. Tympanon z płaskorzeźbami jeszcze jest. Migają medaliony. Bramy dziedzińca z kuciami. I te Cztery Wiatry. Na filarach bramy. Mają złocone skrzydła. Igrają, świecą. Jeszcze bardziej roztańczone niż zwykle. Lecimy dalej.
Źródło: Miron Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego, Warszawa 2006, s. 55–57.
Określ typ narracji i elementy świata przedstawionego w przytoczonym powyżej fragmencie Pamiętnika z powstania warszawskiego. Wyjaśnij, jaki wpływ ma konstrukcja świata przedstawionego na wymowę tekstu.
Zredaguj streszczenie przebiegu opisanych wydarzeń i oceń, jak zmieniła się wymowa i charakter tekstu. Zamknij swoją odpowiedź w czterech zdaniach złożonych lub wielokrotnie złożonych.
O wyjątkowości Pamiętnika z powstania warszawskiego świadczy jego zwyczajność. Czy zgadzasz się z tą opinią? Sformułuj trzy argumenty do dyskusji.
Niekiedy najważniejsze sprawy najlepiej wyrazić najprościej. Zredaguj esej na ten temat, odnosząc się do Pamiętnika z powstania warszawskiego oraz innych tekstów literackich.