Wyrazy: bezbarwnie, bezkształtnie, bezgłośnie, bezwonnie, bezboleśnie, bezdennie, bezbrzeżnie.

Wyrazy z przedrostkiem bez- sugerują nieistnienie, brak bądź ułudę. Nazwy stworzone przez człowieka są jego interpretacją rzeczywistości, a nie cechą określającą, definiującą sposób istnienia elementów świata przyrody nieożywionej.

Zwróć uwagę na formę gramatyczną podanych wyrazów. Jakie funkcje mogą one pełnić?

Zastosowanie liczby mnogiej, a ponadto pierwszej osoby, świadczy o chęci zamanifestowania wspólnotowości przez podmiot liryczny. W wierszu zostają rozgraniczone dwa światy: ludzi, do którego przynależy podmiot liryczny, uważa się za jego część, dlatego stosuje pierwszą osobę liczby mnogiej; oraz natury, świat przyrody nieożywionej, który jest osobny i rządzi się swoimi prawami.

Weź pod uwagę m.in. kwestie przestrzeni i tożsamości.

Zwróć uwagę na różnice pomiędzy wnętrzem a powierzchnią, poznaniem a zaznaniem. Zastanów się, na ile człowiek jest w stanie poznać otaczającą go rzeczywistość.

Przykładowe argumenty:

1. Dostępność elementów świata przyrody nieożywionej jest tylko pozorna.

2. Ludzkie poznanie jest naszą ułudą, naszą interpretacją rzeczywistości.

3. Ku człowiekowi zwraca się tylko powierzchnia kamienia (bądź dowolnego innego elementu świata przyrody nieożywionej), a więc to, co widoczne gołym okiem, ale też to, co pozorne; na tej podstawie człowiek wyrabia sobie wizję świata i próbuje ją opisać, zdefiniować, a nie jest to możliwe, bo nasze poznanie nigdy nie jest pełne.

Zastanów się, co jest przedmiotem obu wierszy i czy można wskazać na ich podstawie jakieś ogólne zasady rządzące światem.

W wierszu Herberta podmiot liryczny skupia się na jednym elemencie przyrody – kamieniu, który szczegółowo opisuje. Podobnie jak u Szymborskiej, opisuje go jako nieprzypominający niczego, nie budzący żadnych uczuć. Podmiot liryczny nie stwierdza jednak, jakoby człowiek nadawał mu jakieś konotacje, za których pomocą próbował porządkować swój świat.

Wiersz Szymborskiej można więc określić jako bardziej ogólny, przedstawiający pewne prawdy na temat świata i ludzkości. Wiersz Herberta poświęcony jest jego wycinkowi.

Zwróć szczególną uwagę na fragmenty, które dotyczą niemożności pełnego poznania i sztuczności odbierania świata przez człowieka.

Sformułowania z tekstu Dąbrowskiego, które można odnieść także do wiersza Szymborskiej to np.:

1. „Poeta to ten, kto nadaje światu znaczenie – powie ktoś. Owszem. Ale poetą jest także ten, który walczy o prawdę, zdejmuje z rzeczywistości zasłonę fałszu, demistyfikuje, odziera ze sztucznej tajemnicy” – można tak określić Szymborską, w swoim wierszu bowiem ukazuje rozdzielność światów człowieka i przyrody, zwraca uwagę na sztuczność wykreowaną przez człowieka.

2. „Bo czy obłokom, ptakom, wreszcie: kamykowi nie jest obojętne, jak je nazwiemy? One świetnie sobie radzą bez naszych definicji, systematyk, klasyfikacji, a nawet bez Słownika Symboli Władysława Kopalińskiego. Bez naszych słów‑szufladek, ponieważ pojedyncze nawet słowo, nazwa własna czy pospolita, już jest szufladką, woalką, panelem, który przykrywa fragment świata” – tego problemu dotyczy wiersz Szymborskiej; jego podmiot liryczny wskazuje wyraźnie na samowystarczalność świata przyrody nieożywionej – przeciwnie do świata człowieka. Słowa, którymi nazywamy poszczególne elementy natury, to właśnie szufladki, które w pewien sposób przysłaniają pełen obraz świata.

3. „Kamyk stał się zwierciadłem, w nim odbiło się widzenie poety albo, trzymając się mojej metafory: kamyk stał się okiem. Mimo najszczerszych starań, by stanąć po stronie przedmiotu, i tak nie wydobędziemy się z antropocentryzmu, z odruchu narzucania światu własnej woli” – natura w oczach człowieka nie jest swoista, jest taka, jaką człowiek chce bądź potrafi ją widzieć i jak ją nazywa; tego również dotyczy utwór Szymborskiej.