Sprawdź się
Wolność, państwo, społeczeństwo. Hegel a problemy współczesnej filozofii politycznej[Heglowskie państwo] jest wspólnotą polityczną, gdyż jest wspólnotą kulturową, ponieważ jego ustrój ugruntowany jest w kulturze narodowej, a jego polityczne instytucje są ściśle splecione i współzależne ze wszystkimi pozostałymi aspektami kultury i podobnie jak one wyrażają geniusz, charakter czy zasadę narodowej kultury.
Źródło: Zbigniew Andrzej Pełczyński, Wolność, państwo, społeczeństwo. Hegel a problemy współczesnej filozofii politycznej, Wrocław 1998, s. 60.
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Badania socjologiczne społeczeństwa obywatelskiego zapoczątkowane zostały przez Arystotelesa. | □ | □ |
| Liczba organizacji pozarządowych to wskaźnik upolitycznienia społeczeństwa. | □ | □ |
| Podstawą społeczeństwa obywatelskiego jest silne wojsko i sprawna policja. | □ | □ |
| Zaufanie to warunek współdziałania. | □ | □ |
| Dobrowolne zrzeszenia to – zdaniem Tocqueville’a – podstawa sukcesu społeczeństwa amerykańskiego. | □ | □ |
| Kapitał społeczny może być wskaźnikiem społeczeństwa obywatelskiego. | □ | □ |
Przyporządkuj pytania kwestionariusza z badań nad społeczeństwem obywatelskim do odpowiadających im grup wskaźników „obywatelskości” stworzonych na potrzeby „Diagnozy Społecznej”.
Czy obchodzi cię to, gdy ktoś wyłudza odszkodowanie?, Czy zgadzasz się z opinią, że niektórzy ludzie są więcej warci od innych?, Czy zgadzasz się z opinią, że w naszym kraju zbyt wiele do powiedzenia mają osoby obcego pochodzenia?, Czy wykonujesz jakieś nieodpłatne usługi na rzecz innych, niespokrewnionych z tobą osób, sąsiadów lub kogoś obcego?, Kiedy się w Polsce żyło lepiej, przed rokiem 1989 czy po roku 1989?, Na jaką partię Pan(i) głosował(a) w ostatnich wyborach parlamentarnych?
| Relacje społeczne | |
|---|---|
| Doświadczenia i kompetencje obywatelskie |
Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj zadanie.
Źródło I
O demokracji w AmeryceNiezależnie od wieku, pozycji i poziomu umysłowego Amerykanie nieustannie się stowarzyszają. Mają nie tylko towarzystwa handlowe i przemysłowe, do których należą wszyscy, ale również mnóstwo innych: istnieją stowarzyszenia religijne i moralne, stowarzyszenia o poważnym i błahym charakterze, stowarzyszenia wielkie i małe. Amerykanie stowarzyszają się w celu organizowania zabaw, tworzenia seminariów, budowania zajazdów, wznoszenia kościołów, rozpowszechniania książek, wysyłania misjonarzy na antypody. W ten właśnie sposób zakłada się w Ameryce szpitale, więzienia, szkoły. Amerykanie stowarzyszają się również i po to, by głosić jakąś prawdę lub przez dostarczenie przykładu rozwijać w społeczeństwie jakieś uczucia. Wszędzie tam, gdzie na czele jakiegoś przedsięwzięcia ujrzycie we Francji rząd, a w Anglii wielkiego pana, w Stanach Zjednoczonych spodziewajcie się stowarzyszenia.
Źródło: Alexis de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, Kraków 1996, s. 116.
Źródło II
Społeczeństwo obywatelskie w Polsce 25 lat po wielkiej zmianieW różnych krajach odsetek osób należących do rozmaitych stowarzyszeń był bardzo zróżnicowany. Według badań WVS z 1990 r. oraz EVS z 1999 r. największy odsetek mieszkańców (aż 80–90%) stowarzyszał się w krajach skandynawskich, Holandii i USA. Przeszło połowa mieszkańców należała też do jakichś stowarzyszeń w zachodniej części Niemiec, Kanadzie, Austrii, Belgii, Wielkiej Brytanii. Poniżej połowy populacji zrzeszało się we Francji, Włoszech, Japonii (...) Z kolei autorzy badania European Social Survey (ESS) z lat 2002‑2003 wyróżnili pięć grup krajów europejskich z punktu widzenia stopnia rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Najwyższy odsetek obywateli należy do jakichś stowarzyszeń w krajach „nordyckich” (80,3%), następnie w krajach „liberalnych” (72,3%) i „konserwatywnych” (62,5%), a najmniej w krajach „śródziemnomorskich” (39,2%) i „postkomunistycznych” (18,3%).
Źródło: Krzysztof Podemski, Społeczeństwo obywatelskie w Polsce 25 lat po wielkiej zmianie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2014, nr 2, s. 96–97.
SocjologiaSpołeczeństwo obywatelskie (civil society) – sfera aktywności lokująca się pomiędzy państwem a rynkiem, obejmująca rodzinę, szkoły, stowarzyszenia lokalne i instytucje pozagospodarcze. W aktywnych społeczeństwach demokratycznych „społeczeństwo obywatelskie” czy też kultura obywatelska odgrywa rolę kluczową.
Źródło: Anthony Giddens, Socjologia, Warszawa 2004, s. 734.
- 1. zestaw danych:
- Kategoria: Ktoś płaci mniejsze podatki niż powinien
- W ogóle mnie nie obchodzi: 22.5
- Mało mnie obchodzi: 26.6
- Trochę mnie obchodzi: 26.7
- Bardzo mnie obchodzi: 24.3
- 2. zestaw danych:
- Kategoria: Ktoś nie płaci za bilety w tramwaju
- W ogóle mnie nie obchodzi: 22
- Mało mnie obchodzi: 30.7
- Trochę mnie obchodzi: 24.7
- Bardzo mnie obchodzi: 22.6
- 3. zestaw danych:
- Kategoria: Ktoś pobiera niesłusznie zasiłek dla bezrobotnych
- W ogóle mnie nie obchodzi: 17.6
- Mało mnie obchodzi: 24
- Trochę mnie obchodzi: 27
- Bardzo mnie obchodzi: 31.4
- 4. zestaw danych:
- Kategoria: Ktoś otrzymuje niesłusznie rentę inwalidzką
- W ogóle mnie nie obchodzi: 17.9
- Mało mnie obchodzi: 22.8
- Trochę mnie obchodzi: 25.8
- Bardzo mnie obchodzi: 33.6
- 5. zestaw danych:
- Kategoria: Ktoś wyłudza odszkodowanie z ubezpieczenia
- W ogóle mnie nie obchodzi: 18.6
- Mało mnie obchodzi: 23.6
- Trochę mnie obchodzi: 23.9
- Bardzo mnie obchodzi: 33.9
-
kategoria : Ktoś płaci mniejsze podatki niż powinien
w ogóle_mnie_nie_obchodzi : 22.5
mało_mnie_obchodzi : 26.6
trochę_mnie_obchodzi : 26.7
bardzo_mnie_obchodzi : 24.3
-
kategoria : Ktoś nie płaci za bilety w tramwaju
w ogóle_mnie_nie_obchodzi : 22
mało_mnie_obchodzi : 30.7
trochę_mnie_obchodzi : 24.7
bardzo_mnie_obchodzi : 22.6
-
kategoria : Ktoś pobiera niesłusznie zasiłek dla bezrobotnych
w ogóle_mnie_nie_obchodzi : 17.6
mało_mnie_obchodzi : 24
trochę_mnie_obchodzi : 27
bardzo_mnie_obchodzi : 31.4
-
kategoria : Ktoś otrzymuje niesłusznie rentę inwalidzką
w ogóle_mnie_nie_obchodzi : 17.9
mało_mnie_obchodzi : 22.8
trochę_mnie_obchodzi : 25.8
bardzo_mnie_obchodzi : 33.6
-
kategoria : Ktoś wyłudza odszkodowanie z ubezpieczenia
w ogóle_mnie_nie_obchodzi : 18.6
mało_mnie_obchodzi : 23.6
trochę_mnie_obchodzi : 23.9
bardzo_mnie_obchodzi : 33.9
- 1. zestaw danych:
- Wybrane wskaźniki postaw obywatelskich (w %): Zbyt wiele mają do powiedzenia w naszym kraju osoby obcego pochodzenia.
- tak: 58
- nie: 42
- 2. zestaw danych:
- Wybrane wskaźniki postaw obywatelskich (w %): Bez kar fizycznych nie da się dobrze wychować dzieci.
- tak: 24
- nie: 76
- 3. zestaw danych:
- Wybrane wskaźniki postaw obywatelskich (w %): Powinno się w Polsce przywrócić karę śmierci.
- tak: 48.5
- nie: 51.5
-
wybrane_wskaźniki_postaw_obywatelskich_(w_%) : Zbyt wiele mają do powiedzenia w naszym kraju osoby obcego pochodzenia.
tak : 58
nie : 42
-
wybrane_wskaźniki_postaw_obywatelskich_(w_%) : Bez kar fizycznych nie da się dobrze wychować dzieci.
tak : 24
nie : 76
-
wybrane_wskaźniki_postaw_obywatelskich_(w_%) : Powinno się w Polsce przywrócić karę śmierci.
tak : 48.5
nie : 51.5
Zapoznaj się z fragmentem recenzji raportu z badań „Diagnoza Społeczna 2015” i wykonaj polecenie.
Społeczeństwo obywatelskie wg CzapińskiegoNajzabawniejsze jest jednak to, jak profesor radzi wybrnąć z zastanej sytuacji. Otóż jedyne wyjście widzi w akcji propagandowej poprzez media i edukację. Szczególnie to drugi postulat jest naiwny. Moja koleżanka ostatnio przeprowadzała wybory do samorządu szkolnego. Jest to jeden ze sposobów nauki dzieci uczestnictwa w wyborach i „brania spraw w swoje ręce”. Wybory wygrał nie ten, co trzeba, szkolny łobuziak z kiepskimi ocenami, za to popularny. Grono pedagogiczne zadecydowało, że... wybór jest nieważny i że mają wybrać kogoś innego. Tak się uczy dzieci demokracji i idei samorządności. Jeżeli za nauczaną ideologią nie idzie praktyka, to dzieci bardzo szybko uczą się „dwójmyślenia”. Potrafią dostrzec to, co się dzieje poza szkołą, jakie zachowania przynoszą korzyść, a jakie są bezsensownym marnowaniem sił. Zdumiewa mnie wiara w to, że dzięki stworzeniu sztucznej rzeczywistości społecznej na specjalnych zajęciach dzieci przeniosą nabyte umiejętności poza szkołę. Ludzie naprawdę potrafią myśleć, nie jesteśmy psami Pawłowa.
Źródło: Grim Sfirkof, Społeczeństwo obywatelskie wg Czapińskiego, dostępny w internecie: salon24.pl [dostęp 29.08.2019 r.].