Wśród podanych twierdzeń zaznacz te, które są ocenami moralnymi. Możliwe odpowiedzi: 1. Cnota jest wiedzą., 2. Każda kradzież jest zła, ponieważ narusza prawo własności., 3. Robin Hood był szlachetny – wprawdzie kradł, ale dzielił się swoimi łupami z biedakami., 4. Wartości moralne są uniwersalne – obowiązują zawsze i wszędzie.
RhBLg9TlXaGmd1
Ćwiczenie 2
Zaznacz odpowiedź. Jaki stosunek powinien – według stoików – zajmować człowiek wobec dóbr, do których dąży ogół ludzi (majątek, sława, itp.)? Możliwe odpowiedzi: 1. potępienie, 2. obojętność, 3. afirmacja, 4. akceptacja
RyH3H3biNOgeA1
Ćwiczenie 3
Zaznacz odpowiedź. Według epikurejczyków, cnota była... Możliwe odpowiedzi: 1. tożsama ze szczęściem., 2. środkiem do szczęścia., 3. celem ludzkiego życia., 4. wiedzą.
RRdPJBn0JDWxY11
Ćwiczenie 4
Wskaż, które kryteria oceny moralnej pasują do stanowisk filozoficznych?
Stoicyzm: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
Epikureizm: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
Deontologia: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
Konsekwencjalizm: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
Wskaż, które kryteria oceny moralnej pasują do stanowisk filozoficznych?
Stoicyzm: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
Epikureizm: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
Deontologia: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
Konsekwencjalizm: zgodność czynu z naturą | szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn | zgodność czynu z nakazami moralnymi | skutki czynu | intencje sprawcy czynu.
1
Ćwiczenie 4
R4xmAab2nUmaB
Do podanych stanowisk filozoficznych przyporządkuj odpowiednie kryteria oceny moralnej. Stoicyzm: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
Epikureizm: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
Deontologia: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
Konsekwencjalizm: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
Do podanych stanowisk filozoficznych przyporządkuj odpowiednie kryteria oceny moralnej. Stoicyzm: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
Epikureizm: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
Deontologia: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
Konsekwencjalizm: (tu wybierz) 1. skutki czynu, 2. szczęście lub cierpienie, do jakiego prowadzi czyn, 3. zgodność czynu z naturą, 4. intencje sprawcy czynu, 5. zgodność czynu z nakazami moralnymi
21
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z moralną oceną kolonializmu i zdecyduj, czy jej autor, Tom Phillips, odwołuje się do deontologicznego czy konsekwencjalistycznego rozumienia moralności. Uzasadnij swoją odpowiedź.
TomPhillipsKrótka historia o tym, jak spieprzyliśmy wszystko
Na szczęście osądzanie przeszłości jest ścisłym celem tej książki, więc szybko coś wyjaśnijmy: kolonializm był zły. Naprawdę, ale to naprawdę zły.
Jak bardzo zły? Cóż, liczba ofiar europejskiego kolonializmu w samym dwudziestym wieku wynosi około pięćdziesięciu milionów, co stawia go na równi ze zbrodniami Hitlera, Stalina i Mao – i trzeba zaznaczyć, że w tym stuleciu imperia kolonialne chyliły się ku upadkowi. Szacuje się, że w ciągu pierwszych stu lat kolonizacji w obu Amerykach zmarło wskutek chorób, przemocy i pracy przymusowej dziewięćdziesiąt procent rdzennych mieszkańców – czyli znów liczba idzie w dziesiątki milionów. Nie można określić jej dokładnie, ponieważ trudno ustalić, ilu ludzi żyło tam wcześniej; dosłownie nie wiemy, co straciliśmy.
kolo Źródło: TomPhillips, Krótka historia o tym, jak spieprzyliśmy wszystko, Warszawa 2019.
RHg1MGHzWUT8w
Możliwe odpowiedzi: 1. deontologizm, 2. konsekwencjalizm
deontologizm
konsekwencjalizm
R1OzyLmmPGYwc
Zaznacz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. deontologizm, 2. konsekwencjalizm
R9IvdLNBzy7Gv
Uzasadnienie: (Uzupełnij).
Jakie jest kryterium oceny moralnej czynu według deontologizmu, a jakie według konsekwencjalizmu? Którym z nich posługuje się autor?
Autor ocenia kolonializm przez pryzmat jego skutków – śmierci dziesiątek milionów osób.
21
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z fragmentem opowiadania Rolanda Topora pt. Wybawcy, a następnie oceń zachowanie Ziemian z perspektywy deontologizmu i konsekwencjalizmu.
Zapoznaj się z fragmentem opowiadania Rolanda Topora pt. Wybawcy, a następnie oceń zachowanie Ziemian z perspektywy deontologizmu i konsekwencjalizmu.
Zapoznaj się z fragmentem opowiadania Rolanda Topora pt. Wybawcy, a następnie oceń zachowanie Ziemian z perspektywy deontologizmu i konsekwencjalizmu.
Przeczytaj fragment opowiadania Rolanda Topora pt. Wybawcy, a następnie oceń zachowanie Ziemian z perspektywy deontologizmu i konsekwencjalizmu.
[…] Dziwny widok roztoczył się przed oczyma Ziemian, gdy wysiedli ze statku kosmicznego na tej planecie w odległej galaktyce. Powierzchnia globu, jak okiem sięgnąć była gładka i płaska. Żadnych wzniesień, żadnej roślinności, nic tylko klatki. Długi rząd klatek, aż po horyzont. Kształtem przypominały nieco pomieszczenia, w jakich na ziemi trzyma się ptaki, ale zawierały coś zupełnie innego. To co zawierały przypominało nieco ludzi. W każdej klatce siedział jeden człekopodobny. Jak długo trwała ich niewola ? Zapewne długo, bo sprawiali wrażenie dziwnie bezwładnych. Ziemianom na ten widok krajały się serca. – Trzeba ich uwolnić ! Natychmiast ! […] Zbliżyli się do pierwszej klatki. Człekopodobny patrzył na nich, nie okazując najmniejszego wzruszenia. ani strachu, ani wdzięczności, nic. Wydał tylko kilka dziwnych dźwięków, nie zadając sobie nawet trudu otwarcia ust. Kapitan uśmiechnął się do niego serdecznie. – Biedny przyjacielu, nic nie rozumiem z twoich wywodów. Najpierw cię stąd wyciągniemy, a potem przyjdzie czas na naukę języków obcych. Członkowie załogi nie zwlekając wzięli się do piłowania krat. Gdy skończyli, więzień zmarł. […] Ludzie z coraz większą wściekłością i uporem piłowali kraty, a więźniowie umierali. Lekarz wrócił do pierwszej klatki, by zbadać zwłoki. Nieco później podszedł do niego kapitan z resztą załogi. Jak okiem sięgnąć, widać było teraz rozbebeszone klatki i trupy człekopodobnych. – Ani jeden – mruczał kapitan – ani jeden nie przeżył. Lekarz podniósł się znad ciała, które właśnie zbadał. Miał dziwny wzrok. – To nie klatki, to ich kręgosłupy.
wybawcy Źródło: Roland Topor, Wybawcy, [w:] tegoż, Cztery róże dla Lucienne, Warszawa 1985.
Które z wymienionych stanowisk etycznych posługuje się kryterium skutków, a które - zgodności z nakazami moralnymi?
Z punktu widzenia konsekwencjalizmu zachowanie Ziemian powinno być ocenione jako złe – prowadzi bowiem do śmierci człekopodobnych. Natomiast z perspektywy deontologizmu Ziemianie realizują w swoim działaniu nakaz niesienia pomocy zniewolonym istotom.
31
Ćwiczenie 7
Zapoznaj się z dylematem moralnym (tzw. dylematem wagonika) i wybierz jedno z zaproponowanych w nim rozwiązań. Uzasadnij swój wybór i zdecyduj na tej podstawie, czy okazałeś się deontologistą, czy konsekwencjonalistą
Wagonik kolejki wyrwał się spod kontroli i pędzi w dół po torach. Na jego drodze znajduje się pięciu ludzi przywiązanych do torów przez szalonego filozofa. Ale możesz przestawić zwrotnicę i w ten sposób skierować wagonik na drugi tor, do którego przywiązany jest jeden człowiek. Co powinieneś zrobić?
RplY05Wd4owyh
Ilustracja przedstawia wagonik kolejowy na torach. Przed wagonikiem tory rozchodzą się na dwie strony. W miejscu rozchodzenia się torów stoi postać ludzka przy zwrotnicy kolejowej. Przy pierwszym torze, za rozwidleniem, jest pięć ludzkich postaci. Przy drugim torze, za rozwidleniem, jest jedna ludzka postać.
Przestawiasz zwrotnicę: (Uzupełnij). Nie przestawiasz zwrotnicy: (Uzupełnij).
Co kierowało twoją decyzją: kalkulacja zysków i strat czy posłuszeństwo nakazom moralnym?
W odpowiedzi należy połączyć odmowę przestawienia zwrotnicy z deontologizmem (zakaz zabijania), a przestawienie zwrotnicy z konsekwencjalizmem – wyborem mniejszego zła, zgodnie z logiką, według której śmierć pięciu osób jest gorsza niż śmierć jednego człowieka. Zwróć uwagę, że w tym przypadku przestawienie zwrotnicy nie może być interpretowane jako próba niesienia pomocy pięciu osobom przywiązanym do torów, która wynikałaby z nakazu pomocy bliźniemu. W deontologizmie realizacja obowiązku moralnego nie może jednocześnie łamać innego zakazu moralnego – a przestawiając zwrotnicę skazujemy przecież osobę przywiązaną do drugiego toru na pewną śmierć
31
Ćwiczenie 8
Na podstawie dylematu wagonika z ćwiczenia 7. stwórz własny dylemat moralny, który zobrazuje sprzeczność między deontologią a konsekwencjalizmem.
Rw7Q4zIOL2IGo
(Uzupełnij).
Czy zdarzyło ci się stanąć przed trudnym wyborem moralnym? Czy wyobrażasz sobie sytuację, w której trudno byłoby zdecydować, jakie zachowanie byłoby dobre z moralnego punktu widzenia?
Twoja odpowiedź powinna zawierać opis sytuacji, w której możliwe są dwa sposoby postępowania, a ich ocena moralna zależna jest od przyjętego kryterium - skutków lub zgodności z nakazami moralnymi.