Sprawdź się
Dopasuj imiona i nazwiska postaci związanych ze stanem wojennym do odpowiednich charakterystyk.
Grzegorz Przemyk, Frank Sinatra, Jan Pietrzak, Józef Glemp, Zbigniew Romaszewski, <span lang="en">Chris Niedenthal</span>, Władysław Frasyniuk, Jerzy Popiełuszko
Zastąpił zmarłego kardynała Stefana Wyszyńskiego w funkcji prymasa Polski. Podczas stanu wojennego starał się łagodzić konflikt między władzą a społeczeństwem. Jednocześnie udzielał jednoznacznego wsparcia prześladowanym przez reżim działaczom opozycji | |
Nazywany kapelanem “Solidarności” Swoją posługę duchowną pełnił na warszawskim Żoliborzu. Brutalnie zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa | |
Syn działaczki opozycyjnej i poetki Barbary Sadowskiej. Pobity na śmierć przez funkcjonariuszy milicji podczas przesłuchania na komisariacie | |
Lider dolnośląskiej “Solidarności”. Jako jeden z nielicznych czołowych działaczy związku uniknął internowania. Współtworzył Tymczasową Komisję Koordynacyjną. | |
Wybitny amerykański pieśniarz. Wziął udział w popularnej na świecie audycji “Let Poland be Poland”. | |
Działacz podziemia. Kierował zespołem nielegalnej rozgłośni “Radio Solidarność” | |
Popularny aktor i satyryk. Autor i wykonawca pieśni patriotycznych, w tym utworu “Żeby Polska była Polską” | |
Brytyjczyk polskiego pochodzenia, wybitny fotograf. Jego prace ukazujące realia stanu wojennego publikowały najważniejsze zachodnie gazety, np. Newsweek |
Przyporządkuj informacje do fragmentów tekstów.
Zwycięstwo natury moralnej. To ono właśnie stanowi istotę wielokrotnie proklamowanej odnowy. Chodzi tu o dojrzały ład życia narodowego i państwowego, w którym będą respektowane podstawowe prawa człowieka. Tylko zwycięstwo moralne może wyprowadzić społeczeństwo z rozbicia i przywrócić mu jedność. Taki ład może być zarazem zwycięstwem rządzonych i rządzących. Trzeba do niego dochodzić drogą wzajemnego dialogu i porozumienia, jedyną drogą, która pozwala narodowi żyć pełnią praw obywatelskich i posiadać struktury społeczne odpowiadające jego słusznym wymogom: wyzwoli to poparcie, którego państwo potrzebuje, aby mogło spełnić swoje zadania – i przez które naród rzeczywiście wyrazi swoją suwerenność.
tekst dostępny online: polityka.pl, Odwołanie stanu wojennego. Nikogo to już nie cieszy. Ogólna apatia i przygnębienie. Ludzie wiedzą, że nic już nie zmieni naszej sytuacji, że władza zabezpieczyła się wieloma ustawami od wszelkich prób demokratyzacji. Przez krótki czas swobody zaczerpnęliśmy powietrza na jedną chwilę. Gorzej jest niż przedtem, bo kiedyś mawiano: oj, nie odważą się na takie coś, przecie tej „Solidarności” całe dziesięć milionów! (...) No i odważyli się.
tekst dostępny online: polityka.pl, Skutki delegalizacji „Solidarności” [ustawą o związkach zawodowych i organizacjach rolników, 8 października] są niekorzystne przede wszystkim dla samych inspiratorów tej decyzji. Bo „Solidarność” i tak od dziesięciu miesięcy istnieje w podziemiu, a jej dawni działacze są albo internowani, albo czekają w więzieniach na procesy, albo odsiadują już orzeczone, na ogół wieloletnie wyroki. Nowych, którzy zdobywają teraz w konspiracji doświadczenie i autorytet, jeszcze nie znamy i raczej nie poznamy w najbliższym czasie. Wiemy tylko, że działają.
tekst dostępny online: polityka.pl, Koniec nadziei. Polała się krew. W kopalni „Wujek” siedmiu zabitych i wielu rannych. W Gdańsku starcia uliczne – 160 milicjantów i 164 cywilów rannych. Warszawa obstawiona wojskiem i milicją w rynsztunku szturmowym. (...) Na Placu Zwycięstwa czołgi. (...) Nowe aresztowania., Ktoś puka do drzwi. Patrzę na zegarek. Jest pięć po dwunastej [w nocy]. W progu stoi O. (...) Milicja dobiera się do mieszkania [Andrzeja] Celińskiego. Były sekretarz Komisji Krajowej [„S”] stoi na balkonie i krzyczy, żeby zawiadomić o tym Region. O. była już w pobliskim mieszkaniu Heleny i Witka Łuczywów, ale ujrzała tylko wyważone drzwi i mrok. „W dodatku nie działają telefony”– mówi i patrzy na mnie, jakbym mógł jej pomóc. (...) I wtedy już wiem, wszystko wiem. „Zrobili to, [...], jednak zrobili” – mówię do żony.
tekst dostępny online: polityka.pl
Tytuł | Tekst |
---|---|
Zwycięstwo natury moralnej. To ono właśnie stanowi istotę wielokrotnie proklamowanej odnowy. Chodzi tu o dojrzały ład życia narodowego i państwowego, w którym będą respektowane podstawowe prawa człowieka. Tylko zwycięstwo moralne może wyprowadzić społeczeństwo z rozbicia i przywrócić mu jedność. Taki ład może być zarazem zwycięstwem rządzonych i rządzących. Trzeba do niego dochodzić drogą wzajemnego dialogu i porozumienia, jedyną drogą, która pozwala narodowi żyć pełnią praw obywatelskich i posiadać struktury społeczne odpowiadające jego słusznym wymogom: wyzwoli to poparcie, którego państwo potrzebuje, aby mogło spełnić swoje zadania – i przez które naród rzeczywiście wyrazi swoją suwerenność. tekst dostępny online: polityka.pl |
|
Odwołanie stanu wojennego. Nikogo to już nie cieszy. Ogólna apatia i przygnębienie. Ludzie wiedzą, że nic już nie zmieni naszej sytuacji, że władza zabezpieczyła się wieloma ustawami od wszelkich prób demokratyzacji. Przez krótki czas swobody zaczerpnęliśmy powietrza na jedną chwilę. Gorzej jest niż przedtem, bo kiedyś mawiano: oj, nie odważą się na takie coś, przecie tej „Solidarności” całe dziesięć milionów! (...) No i odważyli się. tekst dostępny online: polityka.pl |
|
Skutki delegalizacji „Solidarności” [ustawą o związkach zawodowych i organizacjach rolników, 8 października] są niekorzystne przede wszystkim dla samych inspiratorów tej decyzji. Bo „Solidarność” i tak od dziesięciu miesięcy istnieje w podziemiu, a jej dawni działacze są albo internowani, albo czekają w więzieniach na procesy, albo odsiadują już orzeczone, na ogół wieloletnie wyroki. Nowych, którzy zdobywają teraz w konspiracji doświadczenie i autorytet, jeszcze nie znamy i raczej nie poznamy w najbliższym czasie. Wiemy tylko, że działają. tekst dostępny online: polityka.pl |
|
Koniec nadziei. Polała się krew. W kopalni „Wujek” siedmiu zabitych i wielu rannych. W Gdańsku starcia uliczne – 160 milicjantów i 164 cywilów rannych. Warszawa obstawiona wojskiem i milicją w rynsztunku szturmowym. (...) Na Placu Zwycięstwa czołgi. (...) Nowe aresztowania. | |
Ktoś puka do drzwi. Patrzę na zegarek. Jest pięć po dwunastej [w nocy]. W progu stoi O. (...) Milicja dobiera się do mieszkania [Andrzeja] Celińskiego. Były sekretarz Komisji Krajowej [„S”] stoi na balkonie i krzyczy, żeby zawiadomić o tym Region. O. była już w pobliskim mieszkaniu Heleny i Witka Łuczywów, ale ujrzała tylko wyważone drzwi i mrok. „W dodatku nie działają telefony”– mówi i patrzy na mnie, jakbym mógł jej pomóc. (...) I wtedy już wiem, wszystko wiem. „Zrobili to, [...], jednak zrobili” – mówię do żony. tekst dostępny online: polityka.pl |
Uzupełnij luki w tekście, wstawiając cytaty we właściwych miejscach.
Jan Krzysztof Kelus należał do najbardziej rozpoznawalnych bardów czasów stanu wojennego. Zapoznaj się z tekstem piosenki tego autora pt. Ostatnia szychta. Słowo „szychta” oznacza zmianę pracy w kopalni.
Zaznacz w tekście:
kolorem niebieskim fragment dotyczący propagandy rządowej;
kolorem czerwonym fragment, który stanowi aluzję do pacyfikacji kopalni „Wujek”;
kolorem żółtym fragment odnoszący się do górników, którzy nie popierali strajków;
kolorem fioletowym fragment, który stanowi aluzję do rządów WRON.
Wyjeżdżajcie już chłopcy od „Piasta”, pora, chłopcy, opuścić tę dziurę. Baby płaczą, napiekły Wam ciasta, złota klatka uniesie Was w górę. Wyjeżdżajcie, już szychta skończona! Pielęgniarki i lekarze są w szatni, porozwożą Was suki do domów. Mają wszystkich, Wasz szyb jest ostatni, pan pułkownik sam wyciągnie rękę. Gdzieś w kantorku bulgocze już czajnik, żona z „Wujka” ma czarną sukienkę. A poza tym – jest wreszcie normalnie! Śpijcie w domu spokojnie, do rana, a zapłacą Wam, o cóż targować? Jutro druga pojedzie w dół zmiana, trza fedrować, fedrować. Fedrować! Ze dwunastu nie wróci górników, czterech zniknie, trzech stanie przed sądem. Trzech oplują wieczorem, w dzienniku, dwaj są nie stąd, a reszta jest z rządem. Władza w Wasze przebrana mundury i bandyci, przebrani za władzę. Znów na placu defilad, u góry, na przysięgę żołnierzy prowadzą. Tylko honor jest Wasz, solidarni, bryła węgla za polskie sumienie? Wam już czas, wyjeżdżajcie z kopalni, wolna Polsko, zepchnięta pod ziemię! Ład i spokój, i praca na górze, pojedyncze są jeszcze przypadki. Wolny kraj! Co Was trzyma w tej dziurze? Zbierać się, wracać do klatki!
Indeks dolny Źródło: bliskopolski.pl. Indeks dolny koniecŹródło: bliskopolski.pl.
Wyjaśnij sens sformułowań użytych w tekście.
Wyobraź sobie, że jesteś współczesnym wydawcą. Przygotowujesz album ze zdjęciami ze stanu wojennego, m.in. autorstwa Chrisa Niedenthala, zatytułowany Postawy społeczeństwa polskiego wobec stanu wojennego. Którą z poniższych fotografii wybrałbyś/wybrałabyś na okładkę albumu? Uzasadnij swój wybór.
Podaj po jednym przykładzie korzyści politycznych, ekonomicznych i moralnych, jakie przynosiło Polakom w stanie wojennym wsparcie krajów i społeczeństw zachodnich.
Wciel się w rolę studenta lub studentki. Jest lato 1982 r., przejmujesz się sytuacją w kraju. Bulwersują cię represje władzy wobec społeczeństwa. Czujesz, że należy przeciwko nim zaprotestować. Rozważasz możliwość uczestnictwa w manifestacjach z okazji rocznicy podpisania porozumień sierpniowych. Wykorzystaj jako pomoc schemat analizy SWOT. Przedstaw mocne i słabe strony decyzji o przystąpieniu do protestu. Wskaż szanse i zagrożenia.
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie na jego podstawie wykonaj polecenie.
Próba zaprowadzenia porządku za pomocą czołgów spotkała się z protestami nie tylko ludzi w kraju. Wzburzyło to opinię publiczną na całym świecie […]. Już w niedzielę 13 grudnia w Paryżu, pod pomnikiem Adama Mickiewicza na placu Alma spotkali się uczestnicy gali „Noël pour Solidarność” (czyli „Boże Narodzenie dla Solidarności”), zorganizowanej poprzedniego wieczoru przez stowarzyszenie Solidarité France‑Pologne. […] Wspierani przez francuskich przyjaciół udali się pod budynek ambasady PRL niedaleko placu Inwalidów. W Londynie hasło do manifestacji dał Krzysztof Jaraczewski (wnuk Józefa Piłsudskiego) […]. Jednym z uczestników pikiety przed ambasadą PRL był także Tadeusz „Jarski” Jarzembowski, który następnego dnia powołał do życia organizację Solidarity with Solidarity. Podobne protesty przed ambasadą PRL miały miejsce w Sztokholmie (gdzie zjawiło się ok. 5 tys. osób z pochodniami) i Oslo. W Nowym Jorku do manifestacji nawoływał Komitet Pomocy Solidarności, jak i związkowcy z potężnej centrali związkowej AFL‑CIO (The American Federation of Labor and Congress of Industrial Organizations). W Lund, w Szwecji, w wyniku spontanicznej manifestacji 13 grudnia, kilka osób podjęło głodówkę w katedrze. W Chicago przed konsulatem PRL protestowali m.in. członkowie ruchu społeczno‑politycznego Pomost, a 16 i 27 grudnia odbyły się manifestacje Kongresu Polonii Amerykańskiej (Polish American Congress). Podobnie w Kanadzie protestowali członkowie Kongresu Polonii Kanadyjskiej. Protestowano także w wielu innych miejscach na świecie. 14 grudnia […] odbyły się wielkie zgromadzenia w Australii w stanie Wiktoria, z udziałem przedstawicieli związków zawodowych i partii politycznych. 15 grudnia zmobilizowały się włoskie centrale związkowe i wielotysięczna manifestacja przeszła ulicami Rzymu. Od 17 do 31 grudnia, nieprzerwanie, 24 godziny na dobę, trwała demonstracja przed ambasadą PRL w Londynie, określana jako „warta wolności”. 19 grudnia wielotysięczna demonstracja z udziałem australijskiej Polonii, związkowców i polityków przeszła ulicami Melbourne. […] W tym samym dniu odbyła się msza dedykowana „Solidarności” w jednym z największych kościołów stolicy Peru, Limie […]. W Monachium Solidarność Wolnych Polaków oraz współpracownicy tamtejszej Polskiej Misji Katolickiej zorganizowali wielotysięczną demonstrację. Jej uczestnicy, z kardynałem Josephem Ratzingerem, przemaszerowali w procesji z zapalonymi świecami do kościoła St. Anna im Lehel, gdzie modlono się w intencji Polski i „Solidarności”. A przed katedrą w Monachium ułożono wielki krzyż z kwiatów z napisami: „Kein Kriegsrecht mehr in Polen” (tj. „nigdy więcej stanu wojennego w Polsce”) oraz „Solidarność”. Pamięć o Polsce i wyrazy solidarności okazywane w trakcie świąt Bożego Narodzenia 1981 roku miały szczególną wymowę. […] Symboliczny wymiar miał gest zapalenia świecy w oknie Watykanu przez Jana Pawła II, co transmitowały telewizje na całym świecie.
Prawda | Fałsz | |
Na podstawie tekstu można stwierdzić, że manifestacje wspierające Polaków podczas stanu wojennego odbyły się na czterech kontynentach. | □ | □ |
Wśród organizatorów manifestacji znajdowali się zarówno przedstawiciele Polonii, jak i osoby niepochodzące z Polski. | □ | □ |
Poparcie wobec Polaków wyrażały głównie osoby związane z towarzystwami kulturalnymi i Kościołem katolickim, natomiast dystansowali się od nich politycy. | □ | □ |
Demonstracje solidarności z Polakami rozpoczęły się już dzień po ogłoszeniu przez gen. Jaruzelskiego stanu wojennego w Polsce. | □ | □ |
Manifestacje odbywały się między innymi przed placówkami dyplomatycznymi ZSRS oraz w miejscach związanych z polską kulturą i religią katolicką. | □ | □ |