Giovanni Reale Historia filozofii starożytnej

Sokrates chciał bowiem wprawić w ruch cały cały proces ironiczno‑majeutyczny, nie zamierzał natomiast bynajmniej budować logicznych definicji. (...) Sokrates z pewnością szeroko stosował indukcję, gdy ustawicznie prowadził rozmówcę od jednostkowego przypadku do ogólnego stwierdzenia posługując się zwłaszcza przykładami i podobieństwami. Nie określił jej jednak na poziomie teoretycznym, a więc nie podał jej teorii w sposób zreflektowany.

Ru3OpIU04iYT4

Możliwe odpowiedzi: 1. retoryka, perswazja, erystyka, 2. ironia, rozmowa, definiowanie, 3. sztuka położnicza, samowiedza, 4. przekonywanie, manipulowanie

1 Źródło: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999, s. 385.

Platon Sofista

Rozpytują takiego o takie rzeczy, o których mu się wydaje, że mówi z sensem, a mówi ni to, ni owo. I potem z łatwością wykazuje, że to są mniemania tych, co błądzą. Zbierają je w dyskusji razem i zestawiają obok siebie. Zestawiwszy je pokazują, że one się same z sobą równocześnie sprzeczają, choć odnoszą się do tego samego i chodzi o ten sam stosunek i ten sam wzgląd. Ci, kiedy to widzą, źli są sami na siebie i stają się łaskawsi w stosunku do innych. W ten sposób pozbywają się wielkich i upartych opinii o sobie samych. A z wszelkich pozbywań się najmniej słychać o takim i ono najtrwalszy pożytek przynosi pacjentowi. Bo ci, którzy takich przeczyszczają, sądzą, kochany chłopcze, podobnie, jak sądzą lekarze, którzy ciała leczą, że ciało nie prędzej potrafi skorzystać z podawanych pokarmów, aż ktoś z niego wyrzuci to, co w nim w środku leży i przeszkadza; tak samo myślą tamci i o duszy, że ona nie prędzej będzie miała pożytek z podawanych nauk, aż ktoś takiego wziętego na spytki pobije w dyskusji i wstydu mu napędzi; usunie z niego mniemania, które naukom na przeszkodzie stoją, i zrobi go czystym, bo przekonanym, że to tylko wie, co wie, a więcej nic. […]

Z tych wszystkich też powodów my, Teajtecie, musimy powiedzieć, że zbijanie w dyskusji – to największe i najbardziej skuteczne ze wszystkich oczyszczeń, i musimy uważać, że kto nigdy nie padał w dyskusji, ten, choćby był samym królem perskim, zostanie w nim nieczystość największa, zabraknie mu kultury umysłowej. On będzie kaleką pod tym względem, pod którym najczystszy i najpiękniejszy powinien być ten, co ma być istotnie szczęśliwy.

Platon Źródło: Platon, Sofista, [w:] tegoż, Dialogi, t. II, tłum. W. Witwicki, Kęty 2005, s. 451–452.