Sprawdź się
Zaznacz pojęcia odnoszące się do filozofii Sokratesa.
- wiedza
- dusza
- dobro
- cnota
- pragmatyzm
- przyroda
- hedonizm
- spokój
- kosmos
- państwo
- utylitaryzm
- retoryka
- kodeks etyczny
Połącz w pary greckie wyrażenia oraz ich polskie odpowiedniki.
dusza, cnota, wewnętrzny głos, wiedza
| psyché | |
| areté | |
| epistemé | |
| daimónion |
Według Sokratesa...
- prawdziwa wiedza obejmuje sobą intelekt, wolę i emocje.
- sama wiedza to podstawa etycznego działania.
- wiedza jest intuicyjnym oglądem rzeczy.
- wiedza to intelektualna definicja rzeczy.
Napisz, w jaki sposób można zdefiniować pojęcie intelektualizmu etycznego. Podaj argumenty za tym stanowiskiem i przeciw niemu. Czy Sokrates popierał intelektualizm etyczny?
Przeczytaj poniższy tekst. Na jego podstawie odpowiedz na pytanie: Co to znaczy być mądrym człowiekiem?
Zapoznaj się z poniższym tekstem. Na jego podstawie odpowiedz na pytanie: Co to znaczy być mądrym człowiekiem?
Wspomnienia o SokratesieSokrates nie czynił różnicy między mądrością a roztropnością. Według niego bowiem zarówno ten, kto wie, co jest piękne i dobre, i odpowiednio do tego żyje pięknie i dobrze, jak i ten, kto wie, co jest brzydkie, i odpowiednio wystrzega się tego, co brzydkie, są jednakowo mądrzy i roztropni.
Zapytany, czy za opanowanych i mądrych uważa ludzi, którzy wprawdzie wiedzą, co trzeba czynić, ale postępują nie tak, jak trzeba, odpowiedział:
- W żadnym wypadku nie uważam ich za opanowanych i mądrych. Sądzę, że każdy człowiek z wielu rzeczy możliwych wybiera jedną, którą uważa za najkorzystniejszą dla siebie, i na tej zasadzie opiera swoje postępowanie. Kto więc nie postępuje, jak trzeba, ten, moim zdaniem, nie jest ani roztropnym, ani mądrym człowiekiem.
Także sprawiedliwość i każda inna cnota – mówił – jest odmianą mądrości. To bowiem, co sprawiedliwie, i w ogóle wszystko, co czynimy kierując się cnotą, jest jednocześnie i piękne, i dobre. Kto rozumny, nie zechce poza pięknem i dobrem szukać nic innego, a kto nierozumny, nie potrafi tworzyć tego, co piękne i dobre, i choćby nawet próbował, dozna niepowodzenia. Tak więc mądry czyni to, co jest piękne i dobre, niemądry zaś nie może się na to zdobyć, a choćby i chciał – nie zdoła. Jeśli więc wszystko, co sprawiedliwe, i wszystko inne, co piękne i dobre, jest dziełem cnoty, jasne, że sprawiedliwość i każda cnota są odmianami mądrości.Źródło: Ksenofont, Wspomnienia o Sokratesie, [w:] Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1, tłum. Leon Joachimowicz, Lublin 1999, s. 330.
Tekst do ćwiczeń 6–8
MenonSOKRATES: Jeśli cnota jest rodzajem wiedzy, jest oczywiste, że można jej nauczyć.
MENON: Z pewnością.[…]
SOKRATES: Następnym problemem, który, jak się wydaje, należy rozpatrzyć, jest to, czy cnota jest wiedzą, czy czymś innym niż wiedza.
MENON: Mnie się też wydaje, że jest to następny problem, który trzeba rozpatrzyć.
SOKRATES: Więc cóż? Czy nie uważamy cnoty za dobro? Czy podtrzymujemy tę hipotezę, że cnota jest dobrem?
MENON: Z pewnością.
SOKRATES: Gdyby istniało jakieś dobro oddzielnie od wiedzy, wówczas i cnota mogłaby nie być wiedzą; jeśli jednak nie ma takiego dobra, które nie należałoby do wiedzy, możemy słusznie przypuszczać, że jest ona wiedzą.
MENON: Jest tak.
SOKRATES: Czy dzięki cnocie jesteśmy dobrzy?
MENON: Tak.
SOKRATES: Jeśli dobrzy, to i pożyteczni: wszystko, co dobre, jest bowiem pożyteczne. Czyż nie?
MENON: Tak.
SOKRATES: Ale niekiedy uważamy, że te same rzeczy nam szkodzą; czy też tak uważasz, czy nie?
MENON: Tak samo.
SOKRATES: Zastanów się zatem, jak są one kierowane, gdy nam przynoszą pożytek, a jak gdy szkodzą? […]Źródło: Platon, Menon, [w:] tegoż, Gorgias. Menon, tłum. P. Siwek, Warszawa 1991, s. 173–175.
Na podstawie załączonego tekstu sformułuj wyrażoną w nim tezę.
Na podstawie zamieszczonego wyżej tekstu oraz wiedzy zdobytej podczas lekcji rozstrzygnij, co jest potrzebne, żeby to, co dobre, uznać również za korzystne.
Nie sięgając do źródła podanego w bibliografii, spróbuj dopisać dalszy ciąg dialogu Sokratesa z Menonem.