Pole elektrostatyczne – panuje wewnątrz przewodników i elementów obwodu, gdy podłączymy źródło.
Energia elektryczna – posiada ją ładunek w polu elektrycznym, podobnie jak masa w polu grawitacyjnym posiada energię potencjalną grawitacji.
Siła elektrostatyczna – siła, która działa na konkretny ładunek.
Napięcie elektryczne – zależy od tego, jakie źródło podłączymy do obwodu.
1
Ćwiczenie 4
RhwJsp3tcuQyn
Napięcie jest określone tylko między dwoma punktami obwodu. Można natomiast powiedzieć, że napięcie w punkcie B ma wartość 5 V względem punktu A (np. względem uziemienia). Podobnie jak grawitacyjna energia potencjalna ciała ma inną wartość względem stołu, a inną względem podłogi.
1
Ćwiczenie 5
R16fYe2MTCoBj
Aby ptaka poraził prąd, musiałby on dotknąć dwóch różnych przewodów elektrycznych lub przewodu i ziemi albo słupa. Wtedy dotykałby dwóch różnych punktów, między którymi panuje bardzo duże napięcie elektryczne. Na szczęście, żadnemu ptakowi to nie grozi, dlatego chętnie siadają one na przewodach elektrycznych.
2
Ćwiczenie 6
Rwkuitva0c8u3
W definicji napięcia elektrycznego pomiędzy zadanymi punktami obwodu występuje praca W wykonywana przez pole elektryczne przy przemieszczaniu dodatniego ładunku q pomiędzy tymi punktami. Gdy zwrot pola elektrycznego jest zgodny z tym przemieszczeniem, praca ta jest dodatnia i napięcie jest dodatnie. Tak jest w sytuacji, gdy przemieszczenie ładunku następuje w odbiorniku energii. Praca W opisuje zamianę elektrycznej energii potencjalnej w inne formy energii. Należy jednak zwrócić uwagę, że wewnątrz źródła napięcia przemieszczenie dodatniego ładunku ma zwrot przeciwny do pola elektrycznego. Mówiąc obrazowo: ładunki te przemieszczają się od minusa do plusa. Jeszcze bardziej dosadnie, choć nieco nieprecyzyjnie, ujmuje to powiedzenie: „wewnątrz źródła prąd płynie pod prąd”. Oznacza to, że praca W wykonana przez pole elektryczne jest ujemna! Bezpośrednim skutkiem tego jest ujemna wartość napięcia elektrycznego U pomiędzy biegunami ogniwa. Na ogół przyjmuje się jednak konwencję, w której napięciu na źródle przypisujemy wartość bezwzględną napięcia opisanego powyżej. Jest to szczególnie wygodne przy analizie kompleksowych obwodów, zawierających wiele źródeł napięcia i wiele odbiorników. Z takimi przypadkami możesz się zapoznać w e‑materiale „Poznajemy II prawo Kirchhoffa”.
Zapytasz, może, to jak to wszystko działa? Przeczytaj uważnie analogię grawitacyjną przepływu prądu w obwodzie. Zwróć szczególną uwagę na słowa „Sytuacja jest taka sama, jak w przypadku kulek, które uczeń podnosi z podłogi i wkłada na szczyt zjeżdżalni. Uczeń nadaje kulkom grawitacyjną energię potencjalną, ...”. Kulki zyskują energię potencjalną dzięki (dodatniej) pracy wykonanej przez ucznia. Analogicznie, ładunki w obwodzie zyskują energię potencjalną dzięki (dodatniej) pracy sił (oddziaływań), które są podstawą działania źródła napięcia. Mogą to być reakcje chemiczne, może to być siła magnetyczna, może to być oddziaływanie światła, znane są liczne inne przykłady. Ich wspólną cechą jest zdolność przenoszenia, wewnątrz ogniwa, ładunków dodatnich od jego bieguna ujemnego do dodatniego (czyli „pod prąd”).
1
Ćwiczenie 7
Na Rys. 1. przedstawiono schemat obwodu elektrycznego z zaznaczonymi punktami od A do E. Zadanie polega na uszeregowaniu kafelków z nazwami tych punktów w kolejności od najwyższego do najniższego napięcia względem ujemnego bieguna baterii. Zakładamy, że przewody łączące elementy są idealne i napięcie pomiędzy dowolnymi punktami tego samego przewodu jest równe zero.
R5W38peti7obH
R1JvPf6hPuciv
LUB
Rv66yCOlXunb2
2
Ćwiczenie 8
R1EPrq7QtoMdC
Napięcie pomiędzy punktami C i A wynosi zero - są one połączone idealnym przewodem. Napięcie o wartości 9 V pomiędzy punktami C i D można więc interpretować jako sumę napięć na dwóch opornikach, pomiędzy punktami AB oraz BD. W rozpatrywanym obwodzie występuje jeszcze opornik DE, na którym panuje napięcie 3 V. W sumie więc na tych trzech opornikach panuje napięcie 12 V - taka jest więc wartość napięcia, które podaje do obwodu źródło.