Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
RzFs9uVR3Vtbo11
Ćwiczenie 1
Uporządkuj poniższe wydarzenia w porządku chronologicznym. Elementy do uszeregowania: 1. bitwa pod Farsalos, 2. śmierć Krassusa, 3. dyktatura Sulli, 4. działalność braci Grakchów, 5. zawiązanie I triumwiratu, 6. reforma wojskowa Gajusza Mariusza
R1N88l0zOb7R311
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj poniższe fragmenty tekstów źródłowych do postaci historycznych, których one dotyczą. Gnejusz Pompejusz Możliwe odpowiedzi: 1. Mając więc zapewnione przy głosowaniu poparcie teścia i zięcia wybrał spośród wszystkich prowincji właśnie Galię, której dostatki i korzystne możliwości wojenne przedstawiały dlań pomyślną perspektywę osiągnięcia wielu triumfów., 2. Pragnął bowiem podjąć wojnę z Partami w przekonaniu, że będzie łatwa, a wielką mu chwałę przyniesie i wielkie zyski. Przy odjeździe jego z miasta wystąpiło wiele różnych znaków złowieszczych, wobec czego trybunowie ludu zabronili mu podejmować wojnę z Partami, którzy nic nie zawinili, a kiedy nie posłuchał, rzucili na niego klątwę. […] [On], który się na to nie oglądał, zginął w Partii razem z synem tego samego imienia i całym wojskiem., 3. Skoro więc zwyciężyła myśl ucieczki do Egiptu, ruszył tam z Cypru wraz z żoną na trójrzędowcu seleucyjskim, a inni częścią na okrętach wojennych, częścią na handlowych. […] Zbliżyli się do brzegu. Kornelia z przyjaciółmi z najwyższym napięciem patrzała z trójrzędowca, co będzie. I już zaczęła nabierać otuchy widząc dużo ludzi królewskich przy ich wysiadaniu jakby mających go odprowadzić z honorem i należnym przyjęciem. Ale w [tym] momencie […] Septymiusz pierwszy przeszył go mieczem z tyłu. Po nim dobył miecza Salwiusz, potem i Achillas. Tu on obiema rękami przysłonił sobie szatą twarz, nie mówiąc i nie czyniąc nic niegodnego jego osoby, westchnął tylko i spokojnie wytrzymał te ciosy., 4. Przeprowadził gruntowną reformę wojskową, przez którą dotychczasowy system przymusowego poboru zastąpił zaciąganiem do wojska ochotników także z obywateli-plebejuszy nieposiadających cenzusu majątkowego., 5. […] ogłosił się dyktatorem, wskrzeszając ten rodzaj władzy po stu dwudziestu latach. Musiano też powziąć uchwałę, że za wszystko, co się stało, nie może on być pociągany do odpowiedzialności i że również na przyszłość nadaje mu się władzę karania śmiercią, konfiskowania majątków, podziału gruntów, zakładania i burzenia miast, odbierania władzy królom i nadawania jej innym – według własnego uznania. Gajusz Juliusz Cezar Możliwe odpowiedzi: 1. Mając więc zapewnione przy głosowaniu poparcie teścia i zięcia wybrał spośród wszystkich prowincji właśnie Galię, której dostatki i korzystne możliwości wojenne przedstawiały dlań pomyślną perspektywę osiągnięcia wielu triumfów., 2. Pragnął bowiem podjąć wojnę z Partami w przekonaniu, że będzie łatwa, a wielką mu chwałę przyniesie i wielkie zyski. Przy odjeździe jego z miasta wystąpiło wiele różnych znaków złowieszczych, wobec czego trybunowie ludu zabronili mu podejmować wojnę z Partami, którzy nic nie zawinili, a kiedy nie posłuchał, rzucili na niego klątwę. […] [On], który się na to nie oglądał, zginął w Partii razem z synem tego samego imienia i całym wojskiem., 3. Skoro więc zwyciężyła myśl ucieczki do Egiptu, ruszył tam z Cypru wraz z żoną na trójrzędowcu seleucyjskim, a inni częścią na okrętach wojennych, częścią na handlowych. […] Zbliżyli się do brzegu. Kornelia z przyjaciółmi z najwyższym napięciem patrzała z trójrzędowca, co będzie. I już zaczęła nabierać otuchy widząc dużo ludzi królewskich przy ich wysiadaniu jakby mających go odprowadzić z honorem i należnym przyjęciem. Ale w [tym] momencie […] Septymiusz pierwszy przeszył go mieczem z tyłu. Po nim dobył miecza Salwiusz, potem i Achillas. Tu on obiema rękami przysłonił sobie szatą twarz, nie mówiąc i nie czyniąc nic niegodnego jego osoby, westchnął tylko i spokojnie wytrzymał te ciosy., 4. Przeprowadził gruntowną reformę wojskową, przez którą dotychczasowy system przymusowego poboru zastąpił zaciąganiem do wojska ochotników także z obywateli-plebejuszy nieposiadających cenzusu majątkowego., 5. […] ogłosił się dyktatorem, wskrzeszając ten rodzaj władzy po stu dwudziestu latach. Musiano też powziąć uchwałę, że za wszystko, co się stało, nie może on być pociągany do odpowiedzialności i że również na przyszłość nadaje mu się władzę karania śmiercią, konfiskowania majątków, podziału gruntów, zakładania i burzenia miast, odbierania władzy królom i nadawania jej innym – według własnego uznania. Marek Krassus Możliwe odpowiedzi: 1. Mając więc zapewnione przy głosowaniu poparcie teścia i zięcia wybrał spośród wszystkich prowincji właśnie Galię, której dostatki i korzystne możliwości wojenne przedstawiały dlań pomyślną perspektywę osiągnięcia wielu triumfów., 2. Pragnął bowiem podjąć wojnę z Partami w przekonaniu, że będzie łatwa, a wielką mu chwałę przyniesie i wielkie zyski. Przy odjeździe jego z miasta wystąpiło wiele różnych znaków złowieszczych, wobec czego trybunowie ludu zabronili mu podejmować wojnę z Partami, którzy nic nie zawinili, a kiedy nie posłuchał, rzucili na niego klątwę. […] [On], który się na to nie oglądał, zginął w Partii razem z synem tego samego imienia i całym wojskiem., 3. Skoro więc zwyciężyła myśl ucieczki do Egiptu, ruszył tam z Cypru wraz z żoną na trójrzędowcu seleucyjskim, a inni częścią na okrętach wojennych, częścią na handlowych. […] Zbliżyli się do brzegu. Kornelia z przyjaciółmi z najwyższym napięciem patrzała z trójrzędowca, co będzie. I już zaczęła nabierać otuchy widząc dużo ludzi królewskich przy ich wysiadaniu jakby mających go odprowadzić z honorem i należnym przyjęciem. Ale w [tym] momencie […] Septymiusz pierwszy przeszył go mieczem z tyłu. Po nim dobył miecza Salwiusz, potem i Achillas. Tu on obiema rękami przysłonił sobie szatą twarz, nie mówiąc i nie czyniąc nic niegodnego jego osoby, westchnął tylko i spokojnie wytrzymał te ciosy., 4. Przeprowadził gruntowną reformę wojskową, przez którą dotychczasowy system przymusowego poboru zastąpił zaciąganiem do wojska ochotników także z obywateli-plebejuszy nieposiadających cenzusu majątkowego., 5. […] ogłosił się dyktatorem, wskrzeszając ten rodzaj władzy po stu dwudziestu latach. Musiano też powziąć uchwałę, że za wszystko, co się stało, nie może on być pociągany do odpowiedzialności i że również na przyszłość nadaje mu się władzę karania śmiercią, konfiskowania majątków, podziału gruntów, zakładania i burzenia miast, odbierania władzy królom i nadawania jej innym – według własnego uznania. Gajusz Mariusz Możliwe odpowiedzi: 1. Mając więc zapewnione przy głosowaniu poparcie teścia i zięcia wybrał spośród wszystkich prowincji właśnie Galię, której dostatki i korzystne możliwości wojenne przedstawiały dlań pomyślną perspektywę osiągnięcia wielu triumfów., 2. Pragnął bowiem podjąć wojnę z Partami w przekonaniu, że będzie łatwa, a wielką mu chwałę przyniesie i wielkie zyski. Przy odjeździe jego z miasta wystąpiło wiele różnych znaków złowieszczych, wobec czego trybunowie ludu zabronili mu podejmować wojnę z Partami, którzy nic nie zawinili, a kiedy nie posłuchał, rzucili na niego klątwę. […] [On], który się na to nie oglądał, zginął w Partii razem z synem tego samego imienia i całym wojskiem., 3. Skoro więc zwyciężyła myśl ucieczki do Egiptu, ruszył tam z Cypru wraz z żoną na trójrzędowcu seleucyjskim, a inni częścią na okrętach wojennych, częścią na handlowych. […] Zbliżyli się do brzegu. Kornelia z przyjaciółmi z najwyższym napięciem patrzała z trójrzędowca, co będzie. I już zaczęła nabierać otuchy widząc dużo ludzi królewskich przy ich wysiadaniu jakby mających go odprowadzić z honorem i należnym przyjęciem. Ale w [tym] momencie […] Septymiusz pierwszy przeszył go mieczem z tyłu. Po nim dobył miecza Salwiusz, potem i Achillas. Tu on obiema rękami przysłonił sobie szatą twarz, nie mówiąc i nie czyniąc nic niegodnego jego osoby, westchnął tylko i spokojnie wytrzymał te ciosy., 4. Przeprowadził gruntowną reformę wojskową, przez którą dotychczasowy system przymusowego poboru zastąpił zaciąganiem do wojska ochotników także z obywateli-plebejuszy nieposiadających cenzusu majątkowego., 5. […] ogłosił się dyktatorem, wskrzeszając ten rodzaj władzy po stu dwudziestu latach. Musiano też powziąć uchwałę, że za wszystko, co się stało, nie może on być pociągany do odpowiedzialności i że również na przyszłość nadaje mu się władzę karania śmiercią, konfiskowania majątków, podziału gruntów, zakładania i burzenia miast, odbierania władzy królom i nadawania jej innym – według własnego uznania. Lucjusz Korneliusz Sulla Możliwe odpowiedzi: 1. Mając więc zapewnione przy głosowaniu poparcie teścia i zięcia wybrał spośród wszystkich prowincji właśnie Galię, której dostatki i korzystne możliwości wojenne przedstawiały dlań pomyślną perspektywę osiągnięcia wielu triumfów., 2. Pragnął bowiem podjąć wojnę z Partami w przekonaniu, że będzie łatwa, a wielką mu chwałę przyniesie i wielkie zyski. Przy odjeździe jego z miasta wystąpiło wiele różnych znaków złowieszczych, wobec czego trybunowie ludu zabronili mu podejmować wojnę z Partami, którzy nic nie zawinili, a kiedy nie posłuchał, rzucili na niego klątwę. […] [On], który się na to nie oglądał, zginął w Partii razem z synem tego samego imienia i całym wojskiem., 3. Skoro więc zwyciężyła myśl ucieczki do Egiptu, ruszył tam z Cypru wraz z żoną na trójrzędowcu seleucyjskim, a inni częścią na okrętach wojennych, częścią na handlowych. […] Zbliżyli się do brzegu. Kornelia z przyjaciółmi z najwyższym napięciem patrzała z trójrzędowca, co będzie. I już zaczęła nabierać otuchy widząc dużo ludzi królewskich przy ich wysiadaniu jakby mających go odprowadzić z honorem i należnym przyjęciem. Ale w [tym] momencie […] Septymiusz pierwszy przeszył go mieczem z tyłu. Po nim dobył miecza Salwiusz, potem i Achillas. Tu on obiema rękami przysłonił sobie szatą twarz, nie mówiąc i nie czyniąc nic niegodnego jego osoby, westchnął tylko i spokojnie wytrzymał te ciosy., 4. Przeprowadził gruntowną reformę wojskową, przez którą dotychczasowy system przymusowego poboru zastąpił zaciąganiem do wojska ochotników także z obywateli-plebejuszy nieposiadających cenzusu majątkowego., 5. […] ogłosił się dyktatorem, wskrzeszając ten rodzaj władzy po stu dwudziestu latach. Musiano też powziąć uchwałę, że za wszystko, co się stało, nie może on być pociągany do odpowiedzialności i że również na przyszłość nadaje mu się władzę karania śmiercią, konfiskowania majątków, podziału gruntów, zakładania i burzenia miast, odbierania władzy królom i nadawania jej innym – według własnego uznania.
Rgeb9NXUJPgnB11
Ćwiczenie 3
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
R6eeC1E6Mk4LN
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 4

Na podstawie przytoczonego fragmentu tekstu źródłowego opisującego sytuację społeczną w Italii w drugiej połowie II w. p.n.e. wskaż, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe.

Appian z Aleksandrii Historia rzymska

Wielcy posiadacze ziemscy zaczęli albo wykupywać, albo też przemocą zagarniać sąsiednie drobne gospodarstwa ludzi ubogich. Przy uprawie pól oraz dla ochrony stad bydła zaczęli oni zatrudniać niewolników, gdyż wolnych rolników odciągał od pracy obowiązek służby wojskowej. Tak więc możni posiadacze zdobywali wielkie majątki, a kraj napełniał się niewolnikami. Zmniejszała się natomiast liczba wolnych mieszkańców Italii, gnębionych przez ubóstwo, podatki i obowiązek służby wojskowej. Jeśli nawet byli od niej zwolnieni, czekała ich nędza i brak pracy, ponieważ ziemia znalazła się w rękach bogaczy, którzy zamiast wolnymi woleli posługiwać się niewolnikami.

RX5bBegGDEDNf
Drobni rolnicy italscy tracili swoje majątki wyłącznie z winy wielkich posiadaczy ziemskich. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tania siła robocza, jaką byli niewolnicy, stanowiła poważną konkurencję dla drobnych rolników. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Obowiązkowa służba w legionach była jedną z przyczyn kryzysu drobnych gospodarstw rolnych w tym okresie. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Utraciwszy swoje majątki, drobni rolnicy masowo tracili również wolność osobistą, stając się niewolnikami. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
1 Źródło: Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, [w:] Tadeusz Łoposzko, Historia społeczna republikańskiego Rzymu, Warszawa 1987, s. 111.
R1Kf3sDTNUe9p
Wyjaśnij, z czym możemy wiązać fakt, że właśnie w II w. p.n.e. nastąpił gwałtowny napływ niewolników do Italii. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Kryzys społeczny, jaki przeżywał lud rzymski w II i I w. p.n.e., nie ominął również tzw. sprzymierzeńców – mieszkańców Italii nieposiadających statusu obywatela. Od czasów Grakchów temat nadania obywatelstwa sprzymierzeńcom pozostawał jednym z głównych problemów polityki wewnętrznej imperium. Konflikt na tym tle doprowadził do wybuchu wyjątkowo krwawej wojny domowej (lata 91–88 p.n.e.) między władzami rzymskimi a sprzymierzeńcami. Na podstawie zamieszczonych niżej tekstów wyjaśnij, dlaczego kiedy wreszcie Rzymianie zdecydowali się ustąpić w kwestii obywatelstwa, sprzymierzeńcy nie czuli się usatysfakcjonowani i kontynuowali działania wojenne.

Źródło A

Historia rzymska

Rzymianie nie przyjęli jednak tych nowych obywateli do 35 tribus, na jakie się wówczas dzielili, […] lecz stworzyli 10 nowych tribus, w których [nowi obywatele] mieli głosować na ostatku.

2 Źródło: [w:] Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. ks. 13, s. 49.

Źródło B

Słownik kultury antycznej

komicja (łac. comitia), zgromadzenia ludowe w Rzymie […] komicja tribusowe (c. tributa); zbierały się one wg tribusów [tribus – jednostka podziału ludności w starożytnym Rzymie] (od III w. p.n.e. 4 miejskie i 31 wiejskich), zwoływali je urzędnicy kurulni. Zajmowały się ustawodawstwem oraz wyborem niższych urzędników. Wg tribusów zbierały się także komicja ludowe (c. plebis), zwoływane przez trybunów ludowych. Uczestniczyli w nich wyłącznie plebejusze, zbierający się w celu wyboru urzędników plebejskich (trybunów ludowych i edylów plebejskich). Znaczenie polityczne komicjów ludowych wzrosło od 287 r. p.n.e., gdy uchwały ich otrzymały moc prawną i nie wymagały aprobaty senatu.

3 Źródło: Słownik kultury antycznej, red. R. Kulesza, Warszawa 2016, s. 270–271.
R1DzejcfPvVBs
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Zapoznaj się z fragmentem tekstu źródłowego dotyczącym kampanii Cezara w Azji Mniejszej (47 r. p.n.e.) oraz z fragmentem opracowania historycznego, a następnie udowodnij tezę, że słowa Cezara (Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem) miały na celu ośmieszenie nieżyjącego już wówczas Pompejusza.

Źródło A

Cezar

Niezwłocznie zatem pośpieszył Cezar przeciw niemu [Farnakesowi, królowi Pontu] z trzema legionami i pobił go w wielkiej bitwie koło miasta Zeli, niszcząc jego wojska doszczętnie, a jego samego zmuszając do ucieczki i opuszczenia terenów Pontu. Donosząc zaś potem o błyskawicznej szybkości tej bitwy jednemu z przyjaciół w Rzymie [kampania ta trwała zaledwie 5 dni], jakiemuś Amatiuszowi, napisał tylko trzy słowa: „Przybyłem, zobaczyłem zwyciężyłem”. W języku łacińskim [Plutarch pisał swoje dzieło po grecku] słowa te mają podobne brzmienie, „veni, vidi, vici”, i odznaczają się niezwykłą zwięzłością wyrażenia.

5 Źródło: Cezar, [w:] Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, Cezar, 50.

Źródło B

Maria Jaczynowska Dzieje Imperium Romanum

W 66 r. Pompejusz wyruszył na Wschód i bez większych trudności wkroczył do państwa Pontu. Mitrydates, wyczerpany ciosami zadanymi w ciągu 7 lat walki z armią Lukullusa, musiał się ograniczyć do działań defensywnych. Nie mogąc znaleźć oparcia w Armenii, której władca, Tigranes II, szukał pojednania z Rzymem, król Pontu uszedł aż do Kolchidy. W 65 r. ścigający go Pompejusz wkroczył na teren Zakaukazia. Ograniczywszy się na tych obszarach do pozorów narzucenia zwierzchnictwa rzymskiego, Pompejusz zawrócił do królestwa Pontu, które ostatecznie podbił, tworząc nową prowincję Bitynię i Pont. W 64 r. p.n.e. wódz rzymski udał się wraz z armią do Syrii […].

6 Źródło: Maria Jaczynowska, Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995, s. 152.
RKfcjyB6V3w26
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

W 46 r. p.n.e. Cezar urządził w Rzymie serię czterech triumfów dla uczczenia swoich wielkich zwycięstw nad Galią, Egiptem, Pontem oraz Afryką. Z pewnych względów ten ostatni triumf okazał się niezwykle problematyczny dla obywateli rzymskich. Zapoznaj się z przytoczonymi tekstem źródłowym i wyjaśnij, dlaczego tak było.

Gajus Swetoniusz Trankwillus Żywoty cezarów

Sprawował [Cezar] dowództwo wojskowe przez lat dziesięć. Oto, czego mniej więcej dokonał. Całą Galię, której granicami są: łańcuchy Pirenejów, Alpy i góry Sewenny, rzeki Ren i Rodan, a przestrzeń w obwodzie wynosi do trzech milionów dwustu tysięcy kroków, zamienił w prowincję rzymską… […]

Następnie podjął wojnę z królem Ptolemeuszem, widząc, że ten także gotuje mu zdradę; […]. Po zwycięstwie oddał królestwo Egiptu Kleopatrze i jej młodszemu bratu […]. Z Aleksandrii przeprawił się do Syrii. Stąd przeszedł do Pontu, wobec coraz bardziej naglących wieści o Farnacesie, synu Mitrydatesa Wielkiego. […] Cezar piątego dnia od swego przybycia do Pontu, a w cztery godziny od spotkania, rozbił go w puch jednym uderzeniem. […] Z kolei zwyciężył Scypiona i Jubę, usiłujących zagrzać do walki resztki stronnictwa [pompejańskiego] w Afryce.

4 Źródło: Gajus Swetoniusz Trankwillus, Żywoty cezarów, t. ks. 1, rozdz. 25 i 35.
RnkF50Ht0pZVV
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z fragmentem opracowania historycznego i uzasadnij postawioną w nim tezę, że łaskawość Cezara najjaskrawiej kłóciła się z republikańską tradycją.

Mary Beard SPQR. Historia starożytnego Rzymu

To, co dziś może wydawać się najlepszą cechą Cezara, było, jak na ironię, tą, która najjaskrawiej kłóciła się z republikańską tradycją. Popisywał się on swoją clementia, czyli łaskawością. Częściej wybaczał wrogom, niż ich karał, i demonstracyjnie rezygnował z okrutnego odwetu wobec innych Rzymian, pod warunkiem, że wyrzekli się dalszego oporu […]. Pod wieloma względami clementia była politycznym hasłem dyktatury Cezara.

7 Źródło: Mary Beard, SPQR. Historia starożytnego Rzymu, tłum. N. Radomski, Poznań 2016, s. 272.
RnlANdxNfhaVk
(Uzupełnij).