Sprawdź się
Styl retoryczny łączy cechy stylu:
- artystycznego
- publicystycznego
- potocznego
- naukowego
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz Prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub Fałsz, jeśli jest fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| W mowach Cycerona można dostrzec ironię i sarkazm. | □ | □ |
| Użycie środków retorycznych ma jedynie funkcję informacyjną. | □ | □ |
| Styl potoczny podtrzymuje dialog z odbiorcami. | □ | □ |
| Emfaza to środek retoryczny polegający na użyciu słów zabarwionych emocjonalnie, który uwydatnia oddziaływanie tekstu na odbiorcę. | □ | □ |
| Cyceron w swoich dziełach unikał powtórzeń konstrukcji składniowych. | □ | □ |
Połącz funkcje retoryki z ich cechami:
wywołanie uczuć, racjonalne argumentowanie, wywołanie zachwytu
| funkcja informacyjna | |
| funkcja emocjonalna | |
| funkcja estetyczna |
W Mowie w sprawie naczelnego dowództwa Gnejusza Pompejusza Cyceron wylicza zalety tytułowego potencjalnego dowódcy. Zaznacz w tekście powtórzoną konstrukcję składniową, która stanowi przykład emfazy i jednocześnie perswazji.
Cyceron
Mowa w sprawie naczelnego dowództwa Gnejusza Pompejusza
czerwony
"(…) Bo cóż jest osobliwszego jak to, że młodziutki chłopak, który żadnego urzędu nie sprawował, w ciężkich dla rzeczypospolitej chwilach zaciągnął wojsko? Pompejusz to uczynił. Że stanął na jego czele? A tak się stało. Że jako naczelny wódz prowadził zwycięską wojnę? A tak było. Co równie sprzecznego ze zwyczajem, jak powierzenie naczelnego dowództwa nad wojskiem całkiem młodemu człowiekowi, który ze względu na wiek daleki jest jeszcze od godności senatorskiej, jak oddanie mu w ręce Sycylii i Afryki i zlecenie wojny na tych ziemiach? (…)"
(…) oni zachowując spokój — potakują, nie sprzeciwiając się — wyrokują, milcząc — krzyczą? (…)?
Mowy: Mowa przeciwko Katylinie(…) Ale jeśli chodzi o ciebie, Katylino, oni zachowując spokój — potakują, nie sprzeciwiając się — wyrokują, milcząc — krzyczą, i to nie tylko ci, których zdanie, jak widać, sobie cenisz, choć ich życiem pomiatasz, ale także owi rycerze rzymscy, ludzie zacni i szanowani, także pozostali dzielni obywatele, którzy obiegli senat i których tłumy widziałeś; mogłeś poznać ich nastroje i przed chwilą usłyszeć ich głosy. (…)
Źródło: Marek Tulliusz Cyceron, Mowy: Mowa przeciwko Katylinie.
Przekonanie słuchaczy do racji przedstawianych przez mówcę nazywane jest omówieniem/amplifikacją/epitetem/perswazją.
Kunsztowność i opanowanie języka to cechy funkcji informacyjnej/emocjonalnej/naukowej/estetycznej w retoryce.
„Szaleńcze!” to przykład użycia anafory/metafory/amplifikacji/apostrofy.
Uzupełnij zdania.
Przejście od sytuacji szczegółowej do rozważań dotyczących treści ogólnych to{perswazja}/{metafora}/{emfaza}/{#amplifikacja}.
Przekonanie słuchaczy do racji przedstawianych przez mówcę nazywane jest
{omówieniem}/{amplifikacją}/{epitetem}/{#perswazją}.
Kunsztowność i opanowanie języka to cechy funkcji {informacyjnej}/{emocjonalnej}/{naukowej}/{#estetycznej} w retoryce.
„Szaleńcze!” to przykład użycia {anafory}/{metafory}/{amplifikacji}/{#apostrofy}.
Za jedno z zadań mówcy Cyceron uważał wzbudzanie u słuchacza śmiechu. Zapoznaj się z fragmentem artykułu Józefa Korpantego, a następnie opisz, w jaki sposób, według Cycerona, słuchacze reagują na elementy wesołości w wygłaszanych mowach.
O pojęciu „lepos”Cyceron stawia pytanie: Czy jest zadaniem mówcy wzbudzanie śmiechu? I odpowiada, że tak, ponieważ wesołość (hilaritas) rodzi życzliwość, ponieważ słuchacze podziwiają celność dowcipu zawartego tylko w jednym słowie, ponieważ dowcip potrafi pognębić przeciwnika, a mówca dowcipny uchodzi za osobę wytworną (politus), wykształconą, z poczuciem humoru (urbanus), a humor łagodzi powagę, surowość, rzeczy niemiłe, które trudno jest usprawiedliwić za pomocą argumentów. Nieco wcześniej czytamy: „Któż nie przyzna, że ten dowcip subtelny przyczynił się do pokonania Brutusa nie mniej niż przemowa dramatyczna”. […] Ale to jeszcze nie wszystko: według Cycerona humor owocuje wdziękiem – suavitas […]. Suavitas z kolei rodzi delectatio – przyjemność.
Źródło: Józef Korpanty, O pojęciu „lepos”, „Scripta Classica” 2008, nr 5, s. 54.
Zapoznaj się z fragmentem Mowy w obronie poety Archiasza. Wyjaśnij, jak Cyceron widzi poetę oraz jakich argumentów używa, aby przekonać sędziów do swojej racji.
Mowy: Mowa w obronie poety Archiasza(…) Niechże więc dla was, sędziowie, ludzi tak szlachetnych i wrażliwych, święte będzie imię poety, którego nie znieważyli nigdy żadni barbarzyńcy. Kamienie pustkowia odpowiadają głosowi śpiewaka, pod wpływem śpiewu łagodnieją nieraz dzikie bestie stając w niemym zachwycie, a nas, wykształconych w najszlachetniejszych naukach, nie wzruszy głos poety? (…)
Źródło: Marek Tulliusz Cyceron, Mowy: Mowa w obronie poety Archiasza.
Cyceron twierdził, że retoryka to potężne narzędzie, które może służyć zarówno celom szlachetnym, jak i doprowadzić do katastrofy. Sformułuj tezę, zbierz argumenty i przygotuj przemówienie na ten temat.