Dla ułatwienia możesz skorzystać z mapy imperium rzymskiego w czasach tetrarchii zamieszczonej w lekcji. Zwróć szczególną uwagę na siedziby cesarzy oznaczone gwiazdkami.

Za główną przyczynę spadku znaczenia Rzymu jako miasta można uznać zaangażowanie kolejnych cesarzy w walki na granicach, co sprawiało, że dawna stolica przestała być siedzibą władców. Poza tym sam podział imperium na cztery części w ramach tetrarchii skutkował umniejszeniem statusu Rzymu jako stolicy ze względu na fakt, że poszczególni tetrarchowie siłą rzeczy musieli znaleźć sobie własne siedziby.

Zastanów się, o czym świadczy fakt, że władze rzymskie musiały sięgać do środków propagandowych, aby uzasadnić swoje postępowanie.

Wydaje się, że Ewa Wipszycka miała na myśli fakt, że w tej epoce społeczeństwo rzymskie nie traktowało już chrześcijan jako oczywistych wrogów, których należy prześladować. Stąd też uderzający wysiłek propagandowy, jaki władze cesarskie musiały włożyć w przekonywanie obywateli o słuszności własnego postępowania.

W odpowiedzi wskaż tę z cech dominatu, która praktycznie uniemożliwiała pokojową koegzystencję chrześcijan i nowego modelu rzymskiej władzy.

Zwróć uwagę, na czym Laktancjusz opiera swoją krytykę Dioklecjana.

Zwróć uwagę na moment ogłoszenia edyktu antychrześcijańskiego.

Na podstawie fragmentu definicji dominatu (źródło C) wyjaśnij, dlaczego konflikt między chrześcijanami a Dioklecjanem (źródło B) można było uważać za nieuchronny. Dominat zakładał niemal boski status cesarza, któremu oddawano honory dorównujące należnym innym bogom rzymskiego panteonu. Dla chrześcijan było to nie do zaakceptowania, przede wszystkim ze względu na monoteistyczny charakter religii chrześcijańskiej.

Na podstawie źródła A określ, z kręgu wyznawców której religii wywodził się Laktancjusz. Laktancjusza możemy uznać za chrześcijanina, gdyż punktem wyjścia jego krytyki Dioklecjana jest „podniesienie rąk przeciw Bogu”.

Napisz, którą część przytoczonego opracowania (źródło B) historyk Karl Christ mógł oprzeć na relacji Laktancjusza (źródło A). Tę, w której zaznacza on, że Dioklecjan nie od razu zaczął prześladować chrześcijan.

Uwzględnij fakt, że w zamyśle Dioklecjana tetrarchia miała być trwałą formą ustrojową imperium rzymskiego, a kolejni władcy powinni dobrowolnie rezygnować z władzy na rzecz swoich następców.

Dla ułatwienia możesz porównać to przedstawienie z trzysta lat wcześniejszą rzeźbą ukazującą pierwszego cesarza rzymskiego — Augusta:

R1PzpAe741plH

Ilustracja

 Jakie są różnice między obu dziełami? Co mówią nam one o czasach powstania każdej z rzeźb? 

Wyjaśnij, dlaczego twórcy tej rzeźby z czasów Dioklecjana ukazali ich w sposób „uniemożliwiający właściwie ich dokładną identyfikację”. Można przypuszczać, że twórcy rzeźby przedstawiającej kolegium tetrarchów nie zdecydowali się na nadanie postaciom władców ich właściwych rysów ze względu na to, że ustrój tetrarchii miał być trwałym elementem ustrojowym imperium. W tej perspektywie omawiana figurka pełniłaby raczej funkcję symbolu, a nie realistycznego przedstawienia osób aktualnie sprawujących władzę.

Na podstawie analizy ubioru oraz gestów przedstawionych na ilustracji tetrarchów wskaż, co mówi nam ona o epoce, w której dzieło to powstało. W swojej odpowiedzi odwołaj się do wiedzy wyniesionej z treści lekcji. Omawiana rzeźba przedstawia tetrarchów w zbrojach i z rękami opartymi na rękojeściach mieczy. Ponadto postacie obejmują się w geście braterstwa, ale również — w geście obronnym. Wskazuje to na fakt, że epoka panowania Dioklecjana oraz tetrarchii była okresem pełnym zaburzeń wewnętrznych i wojen zewnętrznych, w której władcy musieli być gotowi w każdej chwili chwycić za broń. Kontrastuje to mocno z rzeźbą przedstawiającą cesarza Augusta, na której władca ten wyobrażony jest jako bardzo spokojny i triumfujący. Nosi on co prawda zbroję, jednak sprawia ona wrażenie raczej rodzaju dekoracji. Warto też zwrócić uwagę, że nie nosi on butów.