Sprawdź się
Które z poniższych zdań można uznać za zgodne z poglądami Seneki?
| Stwierdzenie | Zgodne | Niezgodne |
| Nie może być sprzeczności między naturą człowieka i naturą świata. | □ | □ |
| Prawdy należy szukać tam, gdzie spoglądają wszyscy. | □ | □ |
| Natura i bóg to dwie różne istności. | □ | □ |
| Drogowskazem człowieka są wskazówki jego rozumu. | □ | □ |
Rozwiąż krzyżówkę.
- Filozoficzny fundament Seneki.
- Pogląd filozoficzny głoszący tożsamość boga i świata.
- Dla stoika np. sprawiedliwość, męstwo, wstrzemięźliwość.
- Najważniejszy dział filozofii dla Seneki.
- Podstawowe pojęcie filozofii stoickiej.
| 1 | |||||||||
| 2 | |||||||||
| 3 | |||||||||
| 4 | |||||||||
| 5 |
Test pytań zamkniętych jednokrotnego wyboru.
Sprawdź swoją wiedzę
Uzupełnij podanymi wyrazami wyrazami tekst Seneki dotyczący stosunku cnoty i rozkoszy.
rozkosz, rozkoszy, jednego, rozkosz, posiadaniu, pierwszeństwo, drugiego, cnotę, rozkoszy, cnota
Zawsze niech ............................ idzie przodem i ona niech niesie chorągiew, wcale mniej nie będziemy mieli przez to ............................, ale staniemy się jej panami i władcami. Damy się w tym i owym uprosić – w niczym zniewolić. Ci natomiast, którzy ............................ i przewagę dali ............................, wyzbywają się zarówno ............................, jak i ............................. Tracą ............................, a w rezultacie nie oni ............................, ale ............................ ich samych ma w swym .............................
Dzieła Seneki są kopalnią aforyzmów. Przeczytaj poniższy i zinterpretuj go, odwołując się do cech, które na ogół przypisujemy bogom, ale które mogą, według Seneki, być właściwe także dobrym i szczęśliwym ludziom.
Dzieła Seneki są kopalnią aforyzmów. Zapoznaj się z poniższym i zinterpretuj go, odwołując się do cech, które na ogół przypisujemy bogom, ale które mogą, według Seneki, być właściwe także dobrym i szczęśliwym ludziom.
Dobry człowiek różni się od boga tylko czasem trwania.
Źródło: Seneka. Cytat za: Augustyn Eckmann, Przebóstwienie człowieka w pismach wczesnochrześcijańskich, Lublin 2003, s. 18.
Część tekstu O życiu szczęśliwym Seneka poświęca obronie siebie samego przed zarzutami o niezgodność głoszonych zasad i praktyki życiowej. Zrekonstruuj argumenty użyte przez filozofa w każdym z poniższych dwu fragmentów, a następnie w pisemnej formie odpowiedz na pytanie, czy argumenty te uważasz za przekonujące. Odpowiedź uzasadnij.
Fragment 1.
Pisma filozoficzneXX. – Nie czynią tego filozofowie, czego nauczają. – Wiele jednak czynią już przez to samo, że nauczają, że wypracowują w swoich umysłach szlachetne idee. Gdyby jeszcze ich czyny równałyby się słowom, naprawdę, kto byłby od nich szczęśliwszy? Tymczasem nie masz powodu do tego, by lekceważyć ich dobre słowa i serca, przepełnione wzniosłymi myślami. Już samo zajmowanie się szlachetnymi naukami zasługuje na pochwałę, nawet jeżeli nie pociąga za sobą następstw praktycznych. Co w tym dziwnego, jeżeli nie dochodzą do szczytu ci, którzy odważyli się wstąpić na strome zbocze?
Źródło: Lucjusz Anneusz Seneka, Pisma filozoficzne, t. I, tłum. J. Jachimowicz, Warszawa 1995, s. 223.
Fragment 2.
Pisma filozoficzneXXVI. – Jaka więc pomiędzy mną, głupcem, a tobą, mędrcem, zachodzi różnica, jeżeli obydwaj chcemy posiadać? – Bardzo wielka: bogactwa bowiem u mądrego pozostają na służbie, u głupiego – przy władzy. Mądry bogactwom nie zezwala na nic, wam bogactwa – na wszystko. Wy, jak gdyby ktoś wam przyobiecał wieczyste ich posiadanie, przyzwyczajacie i przywiązujecie się do nich, mądry wtedy najbardziej rozmyśla o ubóstwie, kiedy stanie wpośród swych bogactw.
Źródło: Lucjusz Anneusz Seneka, Pisma filozoficzne, t. I, tłum. J. Jachimowicz, Warszawa 1995, s. 237.
Przeczytaj poniższe wskazówki Seneki i sformułuj wspólną im myśl przewodnią oraz sposób postępowania, jaki, Twoim zdaniem, wynika z tych wskazówek.
Zapoznaj się z poniższymi wskazówkami Seneki i sformułuj wspólną im myśl przewodnią oraz sposób postępowania, jaki, Twoim zdaniem, wynika z tych wskazówek.
1 Pisma filozoficzneWiększość tych spraw, z powodu których gniew nas ogarnia, jest tego rodzaju, że są to bardziej urojone urazy niż rzeczywiste krzywdy.
Źródło: Lucjusz Anneusz Seneka, Pisma filozoficzne, t. I, tłum. J. Jachimowicz, Warszawa 1995, s. 249.1 Pisma filozoficzneWyobrażenie zatem jest tą przyczyną, która nas dręczy, i każde zło przybiera tak wielkie rozmiary, na jak wiele je oceniamy.
Źródło: Lucjusz Anneusz Seneka, Pisma filozoficzne, t. I, tłum. J. Jachimowicz, Warszawa 1995, s. 467.1 Listy moralne do LucyliuszaNiektóre rzeczy przeto niepokoją nas bardziej, niż powinny, niektóre dręczą wcześniej, niż powinny, niektóre wreszcie nękają, choć wcale nie powinny.
Źródło: Lucjusz Anneusz Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, dostępny w internecie: www.zrodlahistorycze.prv.pl.
Także współcześnie dorobek stoików jest wykorzystywany dla radzenia sobie z trudnymi sytuacjami codziennymi. Wykorzystuje się sentencje stoików, praktyki duchowe, eksperymenty myślowe itd. Zapoznaj się z przykładem z książki Stoicyzm uliczny i wymyśl sytuację, w której przydatna byłaby któraś z rad Seneki zawarta w materiale lekcji. Postaraj się zastosować strukturę podobną do tej, która jest użyta w poniższym przykładzie – opis, sentencja, znaczenie, oswajanie sytuacji.
Stoicyzm uliczny. Jak oswajać trudne sytuacjeOPIS SYTUACJI
DENTYSTA
Są tacy, którzy twierdzą, że lubią chodzić do dentysty, ale oni powinni się leczyć, i to wcale nie z próchnicy, ale z tego czegoś, czym zajmuje się psychiatria. A ja? Ja mam swoje powody, żeby się bać. Czyż medykamenty dentystyczne nie pachną trupio? Czym jest wwiercanie się w zęby, jeśli nie torturą? Wibracje przenoszą się do mózgu, wiertło kręcące się Bóg wie ile tysięcy razy na sekundę zawsze może się ześlizgnąć i zamienić dziąsło w krwawą miazgę. A nawet jeśli tak się nie stanie, to prędzej czy później dotrze do nerwu. Znieczulenie miejscowe? Sztuczka marketingowa. Nerwów nie da się do końca znieczulić byle zastrzykiem. Czarna otchłań rozdzierającego bólu szczerzy do mnie upiorną gębę (…).
SENTENCJA
Z rzeczy, których się lękamy, nic nie jest tak pewne, by jeszcze pewniejsze nie było, że rozwieją się nasze trwogi, a oczekiwania zawiodą.
[Seneka]
ZNACZENIE
Zanim usiądziesz na fotelu u dentysty, przypomnij sobie, jak było ostatnim razem. Naprawdę aż tak okropnie? A może wcale nie? Co było gorsze: zabieg czy dręczący cię godzinami, a może i dniami strach przed nim? Seneka pisze, że ludzie wymyślają swoje lęki, a potem podsycają je niezdrowymi myślami. I cierpią, zmagając się z fikcją. Nie jest to prawda obca ludom Wschodu, o czym świadczy buddyjska legenda o samotnym artyście medytującym w dawnych czasach w jaskini. Ciągnęło go do pędzla, więc namalował na ścianie tygrysa. Prawdopodobnie odkrył hiperrealizm, bo – jak głosi opowieść – okrutnie wystraszył się swojego malunku.
Nasz strach przed dentystą jest malowanym tygrysem.
Seneka tak rozwija swoją myśl: „Ustawicznie miej na uwadze, że większość ludzi ulega wzburzeniu i wpada w popłoch, chociaż obecnie nie spotyka ich żadne nieszczęście ani nie ma pewności, że dotknie ich ono w przyszłości” (…).
Zrób to, czego nie robi nikt. Oprzyj się sobie, przestań folgować panice. Jak?
OSWAJANIE SYTUACJI
Skonfrontuj swój lęk z rzeczywistością. Zabaw się w naukowca i rozważ obiektywnie, co właściwie się dzieje. Oto obiekt moich badań – ja. Siedzi w poczekalni na wygodnym fotelu. Może przeglądać czasopisma, zrelaksować się, odpocząć. Nareszcie ma czas dla siebie. Co w tym strasznego?
Albo: siedzi w wygodnym fotelu dentystycznym, z dala od problemów, poleceń szefa, wrednych kolegów. Jeśli komuś tu może być źle, to nie jemu, tylko dentyście – biedak jest przecież w pracy.
Ogranicz obserwację do chwili obecnej. Nie wybiegaj myślą dalej, nie myśl o tym, co ma się zdarzyć (…).
Obserwuj swoje emocje, zamiast im ulegać. Na panikę odpowiedz uważnością. Uczyń panikę obiektem swojej medytacji – nie po to, by ją zmienić, ale po to, by dostrzec w niej jak najwięcej. Jak rodzi się panika? Jak się nakręca? Jakie zmiany wywołuje w ciele i w sposobie myślenia? Stara prawda, którą stoicy dzielą z buddystami, brzmi: obserwując zjawisko mentalne, nie nakręcamy go, tylko pozwalamy mu minąć, co nastąpi, gdy przestają działać czynniki, które je wywołały.
Źródło: Marcin Fabjański, Stoicyzm uliczny. Jak oswajać trudne sytuacje, Warszawa 2013, s. 27.