Sprawdź się
W wyniku paktu Ribbentrop–Mołotow w 1940 r. do ZSRS włączono… Możliwe odpowiedzi: 1. Litwę, Łotwę i Estonię., 2. Mołdawską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Sowiecką, Tadżycką Autonomiczną Republikę Sowiecką, Turkmeńską SRS oraz Uzbecką SRS., 3. Litwę, Łotwę, Mołdawską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Sowiecką., 4. Estonię, Tadżycką Autonomiczną Republikę Sowiecką, Turkmeńską SRS oraz Uzbecką SRS.
Dokończ zdanie.
W wyniku paktu Ribbentrop–Mołotow w 1940 r. do ZSRS włączono…
- Litwę, Łotwę i Estonię.
- Mołdawską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Sowiecką, Tadżycką Autonomiczną Republikę Sowiecką, Turkmeńską SRS oraz Uzbecką SRS.
- Litwę, Łotwę, Mołdawską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Sowiecką.
- Estonię, Tadżycką Autonomiczną Republikę Sowiecką, Turkmeńską SRS oraz Uzbecką SRS.
Dopasuj informacje do odpowiednich konstytucji Związku Sowieckiego.
Nie miała wartości prawodawczej, ale służyła komunistycznej propagandzie., Wprowadzona w 1977 r., Wprowadzona w 1924 r., Określała ZSRS jako państwo związkowe, zbudowane na zasadzie „socjalistycznego federalizmu”, w którym uwzględnia się i szanuje prawa człowieka., Zawierała podstawową charakterystykę i opis ówczesnej sytuacji ruchu komunistycznego, główne kierunki rozwoju polityki świata podzielonego na obóz kapitalistyczny i socjalistyczny oraz podkreślała znaczenie pierwszego państwa proletariackiego., Pierwsza sowiecka ustawa zasadnicza., Wprowadzona w 1936 r., Podkreślano w niej, że cała władza należy do ludu i że Komunistyczna Partia Związku Sowieckiego reprezentuje interesy społeczeństwa., Określała, że ZSRS to socjalistyczne państwo robotniczo‑chłopskie, a podstawę polityczną Związku Sowieckiego stanowią rady pracownicze. Władza należy do ludu pracującego miast, a ziemia, fabryki, gospodarstwa wiejskie są własnością wspólną.
| Pierwsza konstytucja | |
|---|---|
| Druga konstytucja zwana „stalinowską”. | |
| Trzecia konstytucja |
Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Podczas I Ogólnozwiązkowego Zjazdu Rad w grudniu 1922 roku, została przyjęta Deklaracja i układ o utworzeniu ZSRS. | □ | □ |
| Rada Najwyższa ZSRS składała się z dwóch izb: Rady Związku i Rady Narodowości, w tym Rada Związku miała większe uprawnienia. | □ | □ |
| Do 1924 r. Włodzimierz Lenin stał na czele najwyższych władz sowieckich. | □ | □ |
| Związki zawodowe były najbardziej masową organizacją społeczną w ZSRS, działającą jako pas transmisyjny. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Ustrój radziecki a konstytucja stalinowskaWysuwając jako cel ostateczny i „główne zadanie” swej działalności „zniweczenie wszelkiego wyzysku człowieka przez innego człowieka, całkowite usunięcie podziału społeczeństwa na klasy, bezlitosne zgniecenie wyzyskiwaczy, ustanowienie socjalistycznej organizacji społeczeństwa i zwycięstwo socjalizmu we wszystkich krajach”, Lenin i kierowana przez niego partia bolszewików, odmiennie od kierunku anarchistycznego, nie negowali roli i znaczenia w tym dziele organizacji państwowej. „Proletariat tylko na pewien czas potrzebuje państwa”, pisał Lenin w przeddzień rewolucji listopadowej. „Zupełnie nie różnimy się z anarchistami w sprawie zniesienia państwa jako celu. Utrzymujemy jednak tylko, że dla osiągnięcia tego celu rzeczą niezbędną jest czasowe wykorzystanie narzędzi, środków i metod władzy państwowej przeciw wyzyskiwaczom, jak dla zniszczenia klas niezbędną jest tymczasowa dyktatura klasy uciskanej. Marks w polemice z anarchistami wybiera najbardziej ostre i najbardziej jasne postawienie kwestii: czy, zrzucając jarzmo kapitalizmu, mają robotnicy „broń złożyć”, czy też wykorzystać ją przeciw kapitalistom w celu pokonania ich oporu? Systematyczne zaś użycie przez jedną klasę broni przeciw innej klasie, cóż to jest takiego, jeżeli nie „tymczasowa forma państwa”.
Źródło: Wiktor Sukiennicki, Ustrój radziecki a konstytucja stalinowska, „RPEiS” 1937 r., nr 17(2), dostępny w internecie: repozytorium.amu.edu.pl [dostęp 20.11.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Konstytucja ZSRR z 5 grudnia 1936 r.Art. 127. Obywatelom ZSRR zapewnia się nietykalność osobistą. Nikt nie może być aresztowany bez postanowienia sądu lub sankcji prokuratora.
Art. 128. Nietykalność mieszkania obywateli i tajemnicę korespondencji ochrania prawo.
Art. 129. ZSRR udziela prawa schronienia obywatelom państw obcych, prześladowanym za obronę interesów mas pracujących lub za działalność naukową albo za walkę narodowowyzwoleńczą.
Art. 130. Każdy obywatel ZSRR obowiązany jest przestrzegać Konstytucji Związku Socjalistycznych Republik Rad, wykonywać ustawy, przestrzegać dyscypliny pracy, sumiennie traktować swe obowiązki wobec społeczeństwa, szanować przepisy współżycia socjalistycznego.
Art. 131. Każdy obywatel ZSRR obowiązany jest strzec i umacniać społeczną, socjalistyczną własność jako świętą i nietykalną podstawę ustroju radzieckiego, jako źródło bogactwa i potęgi ojczyzny, jako źródło dobrobytu i kulturalnego życia wszystkich ludzi pracy. Osoby, które dopuszczają się zamachu na społeczną, socjalistyczną własność, są wrogami ludu.Źródło: Konstytucja ZSRR z 5 grudnia 1936 r., dostępny w internecie: racjonalista.pl [dostęp 20.11.2020 r.].
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi.
- Zgodnie z zapisami konstytucji obywatelom ZSRS gwarantowano nietykalność osobistą i nietykalność mieszkania.
- Podstawą systemu gospodarczego ZSRS była własność państwowa.
- W konstytucji ZSRS wpisano wolność badań naukowych i prawo do przemieszczania się.
- Konstytucja ZSRS nakładała na wszystkich obywateli obowiązek informowania organów państwa o działaniach wrogów ludu.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Homo sovieticusJózef Tischner pisał kiedyś o homo sovieticus. A więc o człowieku, którego tożsamość stanowi produkt pewnej totalnej ideologii, co uniemożliwi mu odnalezienie się w rzeczywistości innego typu. Homo sovieticus cechuje podporządkowanie kolektywowi, brak samodzielności i krytyczności intelektualnej, izolacja wobec kultury kreowanej przez osoby pochodzące „z zewnątrz”, czy oczekiwanie wobec państwa, że zajmie się zaspokajaniem jego problemów.
Źródło: Marcin Bogusławski, Homo sovieticus, 24.04.2015 r., dostępny w internecie: racjonalista.tv [dostęp 3.12.2020 r.].
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Homo sovieticus to produkt propagandy i indoktrynacji ideologicznej prowadzonej przez partię komunistyczną. | □ | □ |
| Po upadku Związku Sowieckiego jego obywatele, wychowani w ideologii komunistycznej, łatwo odnaleźli się w gospodarce wolnorynkowej. | □ | □ |
| Jednym z celów kształtowania człowieka sowieckiego w ZSRS było odrzucenie przez obywateli państwa tradycyjnych narodowości i stworzenie komunistycznych patriotów. | □ | □ |
| Osoby określane mianem Homo sovieticus charakteryzują się inicjatywą i kreatywnością. | □ | □ |
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Konstytucja ZSRR z 5 grudnia 1936 r.Art. 126. Zgodnie z interesami ludu pracującego i w celu rozwoju działalności organizacyjnej samych mas ludowych oraz ich aktywności politycznej, zapewnia się obywatelom ZSRR prawo zrzeszania się w organizacje społeczne: związki zawodowe, zrzeszenia spółdzielcze, organizacje młodzieży, organizacje sportowe i obronne, stowarzyszenia kulturalne, techniczne i naukowe, najbardziej zaś aktywni i uświadomieni obywatele spośród klasy robotniczej i innych warstw ludu pracującego łączą się we Wszechzwiązkową Komunistyczną Partię (bolszewików), będącą czołowym oddziałem mas pracujących w ich walce o umocnienie i rozwój ustroju socjalistycznego oraz stanowiącą kierownicze jądro wszystkich zarówno społecznych, jak państwowych, organizacji ludzi pracy.
Art. 127. Obywatelom ZSRR zapewnia się nietykalność osobistą. Nikt nie może być aresztowany bez postanowienia sądu lub sankcji prokuratora.
Art. 128. Nietykalność mieszkania obywateli i tajemnicę korespondencji ochrania prawo.
Art. 129. ZSRR udziela prawa schronienia obywatelom państw obcych, prześladowanym za obronę interesów mas pracujących lub za działalność naukową albo za walkę narodowowyzwoleńczą.Źródło: Konstytucja ZSRR z 5 grudnia 1936 r., dostępny w internecie: racjonalista.pl [dostęp 20.11.2020 r.].
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Totalitaryzm w ujęciu Hannah ArendtKomunizm, którego rozpadu Arendt nie dożyła, był odmianą totalitaryzmu ewoluującego. Ulegał on przemianom, które odbierała jako „detotalitaryzację” po śmierci Stalina, czego przejawem miała być likwidacja imperium, większości obozów koncentracyjnych, zanik czystek, wreszcie oparcie systemu na wojsku, a nie na policji. Stwierdziła przy tym ze swoistą emfazą: „Najbardziej wymowną oznaką tego, że Związku Radzieckiego nie można już nazywać państwem totalitarnym w ścisłym znaczeniu tego określenia, jest oczywiście zdumiewająco szybki i różnorodny renesans sztuki w ciągu ostatniego dziesięciolecia” Gdy odwołamy się do definicji totalitaryzmu, przytoczonej na początku, zauważymy, że przesunięcie centrum systemu z policji do armii stanowi o podstawowej różnicy między państwem totalitarnym sensu stricto a jego odmianą zdetotalitaryzowaną. Nie jest jasne, czy renesans sztuki należy traktować jako powrót do znanego systemu wartości, czy jako przejaw słabości cenzury lub raczej przesunięcia uwagi reżimu na cele globalne: eksport komunizmu w różne regiony świata i dążenie do uzyskania przewagi militarnej. Arendt, mimo iż wie o procesie Daniela i Siniawskiego, lekceważy represje reżimu sowieckiego, zafascynowana istnieniem niezależnej myśli i sztuki. Teza o ewolucyjnej zmianie natury totalitaryzmu jest zasadna, o ile system totalitarny uzna się za niemal doskonale zamknięty i zdolny do poddania całkowitej kontroli wszelkich przejawów życia społecznego. Lecz tak pojęty totalitaryzm jest raczej typem idealnym, teoretyczną fikcją a nie rzeczywistym systemem.
Źródło: Miłowit Kuniński, Totalitaryzm w ujęciu Hannah Arendt, 2005.09.18 r., dostępny w internecie: omp.org.pl [dostęp 3.12.2020 r.].