Sprawdź się
Połącz daty z wydarzeniami.
zwołanie sejmu koronacyjnego, koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego w kolegiacie św. Jana w Warszawie, rozpoczęcie obrad sejmu konwokacyjnego, początek sejmu elekcyjnego, sejmiki przedkonwokacyjne, ogłoszenie bezkrólewia po śmierci Augusta III, skonfederowanie sejmu
5 X 1763 | |
II 1764 | |
7 V 1764 | |
23 VI 1764 | |
7 IX 1764 | |
10 IX 1764 | |
25 XI 1764 |
Wskaż portrety Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym.
- 1
- 2
- 3
- 4
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RxP4StwPAx3m7/interactive/2kDsNG83r41SIRzp2ALObXhIbkF8aDI7.png)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RxP4StwPAx3m7/interactive/OlSltJWhvkGqjVnietq5R60zfz0UPSoJ.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RxP4StwPAx3m7/interactive/2byuZycILj6qAeJOlqBPsr8C988eCoLs.jpg)
![](https://static.epodreczniki.pl/editor/storage/resource/RxP4StwPAx3m7/interactive/1mTzyqH4YXsiESERjMeaNuev6Iy8Rgdx.png)
Indeks górny Źródło portretów: Wikimedia Commons, domena publiczna. Indeks górny koniecŹródło portretów: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Uporządkuj informacje dotyczące zabytku, łącząc kategorie z odpowiadającymi im opisami.
![Ilustracja przedstawia portret Stanisława Drugiego Augusta Poniatowskiego w srebrzystym stroju koronacyjnym. Na ramionach króla widać długi, purpurowy, podbity białym gronostajem płaszcz koronacyjny. Przy lewym boku król ma miecz z rękojeścią w kształcie głowy orła. Na ramionach króla widoczny jest bogato zdobiony Order Świętego Stanisława. Król przepasany jest błękitną wstęgą, na której wisi Order Orła Białego. Na stojącej obok króla komodzie leży czerwona poduszka z insygniami królewskimi: złota koroną, berłem i złotym jabłkiem.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RotJ9ytwvDkkI/1645192210/2R8llZxjU3hz8Aq3LKxQhlNn1iVtYM3P.png)
płótno, 255 × 158, Zamek Królewski w Warszawie, Portret Stanisława Augusta Poniatowskiego w stroju koronacyjnym, obraz, 1764, olej, Marcello Bacciarelli (1731–1818)
Typ obiektu | |
Tytuł | |
Datowanie zabytku | |
Autor | |
Technika | |
Materiał | |
Wymiary zabytku | |
Właściciel |
Uzupełnij krótki opis zabytku.
diadem, kulą, insygniami, regiment, jabłkiem, gronostajami, Order Orła Białego, miecza, stroju koronacyjnym, Order Krzyża Gwiaździstego
Stanisław August Poniatowski stoi w srebrzystym ........................................................ i purpurowym płaszczu podbitym ......................................................... Król opiera lewą rękę na biodrze, w prawej, wyciągniętej w bok, trzyma ........................................................ – symbol władzy nad wojskiem. U lewego biodra połyskuje rękojeść ........................................................ koronacyjnego w kształcie głowy orła. Władca przyozdobiony jest dwoma orderami zawieszonymi na wstęgach. Na niebieskiej wstędze, przepasującej lewy bok króla, wisi ........................................................, a na jego szyi – Order Świętego Stanisława. Na prawo od władcy znajduje się złoty stolik. Leży na nim czerwona, aksamitna poduszka z ........................................................ władzy królewskiej: koroną, berłem oraz .........................................................
Zapoznaj się z poniższymi tekstami źródłowymi, a następnie wykonaj polecenia.
Źródło A
KSIĄŻĘ WOJEWODA. [Wasza Królewska] Mość innych rad prócz naszych słuchasz, i to czyni zamieszanie.
KRÓL. Dobrze rozumiem, co znaczą te słowa. [Waszej Książęcej] Mości nie podobają się moi bracia, nierad ich widzisz przytomnych obradom naszym codziennym: aliści gdy są bracią mymi, gdy codziennie do wykonywania uradzonych między mną a [Waszą Książęcą] Mością zamiarów używanymi bywają, jużby też rzecz była nieludzka, abym ich od tych obrad ekskludował [odsuwał]. […] Powinienenbyś tedy [Wasza Książęca] Mość kontentować się temi dowodami istotnie przeze mnie zachowanej maksymy, że własnego mego zdania i zdań młodych radców nie przekładam nad zdania wiekiem i doświadczeniem upoważnionych u mnie wujów.
Źródło: Zapis rozmowy z wujami po wstąpieniu na tron, [w:] Stanisław August Poniatowski, Rozmowy z ludźmi, red. S. Wasylewski, Lwów 1930, s. 23–26.
Źródło B
[Książęta Czartoryscy] sądzili – i najczęściej słusznie – że drugim obok Repnina złym duchem króla jest jego najstarszy brat Kazimierz, podkomorzy koronny. Irytował jego hulaszczy tryb życia, wygórowane ambicje, jawne próby wyłamania się z solidarności klanowej i tworzenia oddzielnej „partii” dworskiej. […] pierwszy samodzielny krok Stanisława Augusta – łaska okazana Sasowi, zięciowi wojewody kijowskiego Potockiego Alojzemu Brühlowi – przyjęty został przez Familię z oburzeniem. Król nie tylko załatwił obu braciom Brühlom indygenat [szlachectwo] polski, ale Alojzemu przywrócił urząd generała artylerii koronnej i kilka starostw, a także dodał nowe, lipnickie i warszawskie. […] Jedno z najbogatszych w Rzeczypospolitej starostw, spiskie […] otrzymał zaraz na początku panowania brat Kazimierz Poniatowski. To także stało się kością niezgody w najbliższym otoczeniu króla.
Źródło: Krystyna Zienkowska, Stanisław August Poniatowski, Wrocław 2004, s. 154–156.
Zaznacz zdania odnoszące się do źródeł: A – kolorem zielonym, B – kolorem czerwonym.
{źródło A}Autor dokonuje ocen na podstawie zachowań uczestników wydarzeń, rozmów z nimi i doniesień osób postronnych.{/źródło A}
{źródło B}Autor ocenia postaci z przeszłości na podstawie zachowanych dokumentów z epoki i opinii historyków.
Autor negatywnie ocenia podkomorzego koronnego Kazimierza Poniatowskiego.{/źródło B}
1. źródło A, 2. źródło BAutor ocenia postaci z przeszłości na podstawie zachowanych dokumentów z epoki i opinii historyków.
Autor negatywnie ocenia podkomorzego koronnego Kazimierza Poniatowskiego.
Przyczyna 1
Przeczytaj poniższe fragmenty listów i zapoznaj się z mapą. Na ich podstawie wykonaj kolejne polecenia.
Zidentyfikuj źródła, wpisując we właściwym miejscu tabeli A, B lub C.
Natura wolnego państwa, tak jak jest nasze, nie dozwala przypuścić, choć pod najściślejszymi warunkami, do prawodawstwa tych, którzy panującej nie wyznają wiary. […] racz Wasza Cesarska Mość wejrzeć w moją partykularnie sytuację. Od momentu elekcji mojej podejrzany byłem o tajemne porozumienie z tobą, Najjaśniejsza Pani, w materii dysydentów, czerniony jestem bez miary od źle życzących, jakaż będzie powszechna narodu opinia, gdy ujrzy, że twe wojska wyciągają actu w tej samej materii rzeczy, którymi się naród brzydzi i które zawsze mi wyrzucano […]
., Sprawa dysydentów nie ma być zupełnie pretekstem do rozkrzewienia w Polsce naszej wiary i protestanckich wierzeń, lecz jedynie dźwignią gwoli pozyskania sobie za pomocą naszych jednowierców i protestantów silnego i przyjaznego stronnictwa z prawem uczestnictwa we wszystkich polskich sprawach […]. W odniesieniu do naszych jednowierców nie ma powodu tego się obawiać, lecz z drugiej strony, przyczyniając się do zbytniego ich rozkrzewienia w taki sposób, by oni sami przez się, bez naszej pomocy mogli w Rzplitej bytować i dzielić jej rządy, moglibyśmy się narazić na szkodę, już tylko z powodu częstych zbiegostw, które z uwagi na panującą w Polsce wolność wierzeń i korzyści skojarzone ze swobodami narodowymi, musiałyby się obrócić na dotkliwą szkodę naszego państwa i wzniecić [na naszym dworze] słuszną obawę o pograniczne prowincje, prawami i obyczajami z Polską skojarzone
., Winniście zważyć, że gdyby nawet dysydenci mogli osiągnąć cel swoich pragnień, my niezawodnie utracilibyśmy wiele rodzin i innych ludzi w Polsce, którzy w obecnym stanie rzeczy woleliby się schronić do moich państw i zamieszkać w nich. Zgodnie więc z tym, co wam powiadam dla waszej tylko dyrektywy, powiecie, zresztą bardzo uprzejmie, tym dysydentom, którzy przyjdą do was z nagabywaniami, żeśmy zrobili dla nich wszystko, co było możebne, ale żeśmy napotkali trudność nie do przezwyciężenia. W razie więc, gdyby się ujrzeli uciskanymi przez katolików, ofiarowałbym im pewne schronienie bądź na Śląsku, bądź w jakiejś innej mojej prowincji, gdzie im będzie najdogodniej
.
Natura wolnego państwa, tak jak jest nasze, nie dozwala przypuścić, choć pod najściślejszymi warunkami, do prawodawstwa tych, którzy panującej nie wyznają wiary. […] racz Wasza Cesarska Mość wejrzeć w moją partykularnie sytuację. Od momentu elekcji mojej podejrzany byłem o tajemne porozumienie z tobą, Najjaśniejsza Pani, w materii dysydentów, czerniony jestem bez miary od źle życzących, jakaż będzie powszechna narodu opinia, gdy ujrzy, że twe wojska wyciągają actu w tej samej materii rzeczy, którymi się naród brzydzi i które zawsze mi wyrzucano […]. |
|
Sprawa dysydentów nie ma być zupełnie pretekstem do rozkrzewienia w Polsce naszej wiary i protestanckich wierzeń, lecz jedynie dźwignią gwoli pozyskania sobie za pomocą naszych jednowierców i protestantów silnego i przyjaznego stronnictwa z prawem uczestnictwa we wszystkich polskich sprawach […]. W odniesieniu do naszych jednowierców nie ma powodu tego się obawiać, lecz z drugiej strony, przyczyniając się do zbytniego ich rozkrzewienia w taki sposób, by oni sami przez się, bez naszej pomocy mogli w Rzplitej bytować i dzielić jej rządy, moglibyśmy się narazić na szkodę, już tylko z powodu częstych zbiegostw, które z uwagi na panującą w Polsce wolność wierzeń i korzyści skojarzone ze swobodami narodowymi, musiałyby się obrócić na dotkliwą szkodę naszego państwa i wzniecić [na naszym dworze] słuszną obawę o pograniczne prowincje, prawami i obyczajami z Polską skojarzone. |
|
Winniście zważyć, że gdyby nawet dysydenci mogli osiągnąć cel swoich pragnień, my niezawodnie utracilibyśmy wiele rodzin i innych ludzi w Polsce, którzy w obecnym stanie rzeczy woleliby się schronić do moich państw i zamieszkać w nich. Zgodnie więc z tym, co wam powiadam dla waszej tylko dyrektywy, powiecie, zresztą bardzo uprzejmie, tym dysydentom, którzy przyjdą do was z nagabywaniami, żeśmy zrobili dla nich wszystko, co było możebne, ale żeśmy napotkali trudność nie do przezwyciężenia. W razie więc, gdyby się ujrzeli uciskanymi przez katolików, ofiarowałbym im pewne schronienie bądź na Śląsku, bądź w jakiejś innej mojej prowincji, gdzie im będzie najdogodniej. |
Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego, t. 43, oprac. W. Konopczyński, Kraków 1924, s. 5–6. Źródło: Correspondance de Stanislas-Auguste avec Catherine II et ses plus proches collaborateurs (1764–1796), oprac. Z. Zielińska, Kraków 2015, s. 97–99.
Wskaż miasta położone na ziemiach, które były „prawami i obyczajami z Polską skojarzone”.
- Kijów
- Starodub
- Smoleńsk
- Biała
- Królewiec
- Kaługa
- Nowogród
- Korsuń
- Biała Cerkiew
- Homel
![Ilustracja przedstawia mapę Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII wieku. Rzeczpospolita obejmowała wtedy tereny: Inflantów, Podola, Dzikich Pól, Zaporoża, Kurlandii i Semigalii, Litwy, Małopolski, Mazowsza, Podlasia, Prusów, Warmii, Rusi, Wielkopolski i Żmudzi. Ukazane są także państwa ościenne: Cesarstwo Rosyjskie, Imperium Osmańskie, Królestwo Czeskie i Węgierskie. Są także ukazane ruchy wojsk szwedzkich w czasie tak zwanego potopu szwedzkiego, to jest inwazja w głąb polskich ziem – od Gdańska po Inflanty, Kraków i Zamość.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RXEsf75B2XRp8/1645192283/2CgdJaJjFfZJp26iJM2GGUTFd53Yz22y.jpg)
Wskaż właściwe dokończenie zdania.
Rzeczpospolita utraciła ziemie prawami i obyczajami z Polską skojarzone
na mocy pokoju moskiewskiego (traktat Grzymułtowskiego). Jaki wcześniejszy układ zdecydował o zmianach terytorialnych?
- ugoda w Białej Cerkwii
- unia hadziacka
- rozejm w Andruszowie
- ugoda perejasławska
Na podstawie tekstów z ćwiczenia 5 wynotuj odpowiednie fragmenty.
Zapoznaj się z poniższymi tekstami źródłowymi, a następnie wykonaj polecenia.
Źródło A
Wydatki sekretne [ambasadora rosyjskiego Mikołaja] Repnina podczas konfederacji radomskiej30 sty[cznia] Podoskiemu na podróże do magnatów dukatów 500;
28 lutego Koniskiemu na podróż do Słucka i wysyłanie kurierów d[ukatów] 320;
10 marca Goltzowi na utworzenie konfederacji toruńskiej [dukatów] 1200; Grabowskiemu na utworz[enie] Konf[ederacji] Słuckiej [dukatów] 8000;
14 kwietnia Karolowi Radziwiłłowi na konfederację litewską 10000; […]
12 czerwca Gozdzkiemu pensja roczna 3333;
14 [czerwca] Podoskiemu na konfederację radomską 1000 […].
Źródło: Wydatki sekretne [ambasadora rosyjskiego Mikołaja] Repnina podczas konfederacji radomskiej, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego, t. 43, oprac. W. Konopczyński, Kraków 1924, s. 6.
Źródło B
Depesza Nikity Panina do Mikołaja Repnina z dn. 13 września 1767Za nadesłanie mi korespondencji biskupa krakowskiego i innych z hr. Wielhorskim bardzo panu dziękuję… Teraz, gdy już szelmostwa pomienionego biskupa [Kajetana Sołtyka] przekroczyły wszelką miarę i gdy już macie pozwolenie użycia przeciw niemu środków przymusowych, oczekuję niecierpliwie wiadomości, coście z nim uczynili, a zdaje mi się, że już czas dać za jego pośrednictwem innym fanatykom nauczkę i wsadzić Jego Wielebność do kozy.
Źródło: Depesza Nikity Panina do Mikołaja Repnina z dn. 13 września 1767, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego, t. 43, oprac. W. Konopczyński, Kraków 1924, s. 7.
Źródło C
Nikita Panin do Mikołaja Repnina, luty 1768Naciągnijcie wszystkie struny, by skłonić króla, ministerium i konfederację do udzielenia papieżowi odpowiedzi stanowczej. Nie żałujcie tutaj obietnic i przekupstw, gdyż oba te środki nie mogą być lepiej, jak właśnie w tym razie, użyte. Upewnijcie króla i wszystkich, że jeśli spełnią nasze żądanie, to mogą na pewno liczyć na łaski imperatorowej Jmci. Lecz gdy się stanie inaczej, powinniście aresztować na sejmie najoporniejszych.
Źródło: Nikita Panin do Mikołaja Repnina, luty 1768, [w:] Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego, Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, oprac. Władysław Konopczyński, Kraków 1924, s. 7.
Połącz cytat ze źródłem, z którego został on zaczerpnięty.
<q>Mniemam, że gdy ów pierwszy i główny buntownik uśmierzonym zostanie, to zaraz stulą uszy jego naśladowcy; inaczej bowiem, rozpalając się coraz więcej, wyjdą ostatecznie z wszelkich granic przyzwoitości</q>., <q>Co się tyczy gromu watykańskiego, który może zniweczyć cały gmach naszej na korzyść dysydentów podjętej roboty, to zalecam wam użycie pieniędzy, gróźb i wszelkich środków, aby doprowadzić króla i magnatów do jednomyślnego uznania grożącego niebezpieczeństwa. […] Ośmielcie i przygotujcie króla i prymasa, by w swej odpowiedzi wskazali papieżowi, że minęły już czasy, gdy papieże mogli rządzić według własnego widzi mi się</q>., <q>25 [lipca] [Stanisławowi Brzostowskiemu] na sejmiki litewskie 6000 […]. 1 września na wynajęcie lokali dla posłów sejmowych 450 […]. Szpiegowi księdzu Nauszczyńskiemu 40 – etc.</q>.
Źródło B | |
Źródło C | |
Źródło A |
Oceń, czy przyjmowanie pensji i podarków od ambasadora rosyjskiego przez szlachtę można uznać za praktykę moralnie naganną.
Przeciągnij podpisy do odpowiednich elementów obrazu.