Sytuacja gospodarcza Księstwa Warszawskiego w 1811 r. w świetle pamiętników Juliana Ursyna Niemcewicza

Palenia towarów angielskich ciągną się jeszcze po całej (prócz Anglii) Europie. Więcej na tym tracą sprzymierzeńcy Napoleona niż Anglia. Od nowego zajęcia części Niemiec, ulegania i pochlebstwa dla Moskwy ze strony Francji powiększyły się ile można. (...) Dziś okropny los zadany jest handlowi naszemu, przez nowe Moskwy urządzenia. Skasowała ona wszystkie komory od Księstwa, tak że nic do niej towarów naszych przechodzić nie może, otworzyła je tylko od strony austriackiej i pruskiej; (…) Mennica nasza od czterech utworzona miesięcy, nie przestaje wybijać pieniędzy, gdyż niedostatek publiczny ostatnią łyżkę srebrną obywatelowi nieść każe do niej; nie widać atoli pieniędzy tych w kraju, wszystkie wychodzą za sprowadzane z zagranicy potrzeby (...)

c1 Źródło: Sytuacja gospodarcza Księstwa Warszawskiego w 1811 r. w świetle pamiętników Juliana Ursyna Niemcewicza, [w:] Polska w latach 1795-1864. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, oprac. Izabela Rusinowa, Warszawa 1986, s. 67–68.

Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z dnia 22 lipca 1807 r. (fragmenty)

Tytuł II. O rządzie
Art. 5. Korona Książęca Warszawska jest dziedziczną w osobie króla saskiego, jego potomków, dziedziców i następców, podług porządku następstwa ustanowionego w domu saskim.
Art. 6. Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej swojej zupełności urzędowania władzy wykonawczej. Przy nim jest praw początkowanie.
Art. 7. Król może zdać na wicekróla część swojej władzy, której jemu samemu przez siebie sprawować nie będzie się podobało.
Art. 8. Jeżeli królowi nie podoba się mianować wicekróla, mianuje prezesa Rady Ministrów. W tym przypadku interesy rozmaitych ministrów będą roztrząsane w tej Radzie dla przedstawienia ich królowi do potwierdzenia.
Art. 9. Król zwołuje, odracza i wyznacza dzień na zgromadzenie głównego sejmu. Zwołuje także sejmiki, czyli zgromadzenia powiatowe, i zgromadzenia gminne. Prezyduje w senacie, gdy to przyzwoitym osądzi.
Art. 10. Dobra korony książęcej składają się, naprzód, z rocznego dochodu wynoszącego siedem milionów zł polskich przez połowę w dobrach królewskich, a przez połowę w  gotowiźnie ze skarbu publicznego, po wtóre, z pałacu królewskiego w Warszawie i z pałacu saskiego.

Tytuł III. O ministrach i Radzie Stanu
Art. 11. Skład ministerium jest następujący: minister sprawiedliwości, minister wewnętrzny i czci religijnych, minister wojny, minister przychodów i skarbu, minister policji, minister sekretarz stanu. Ministrowie są odpowiedzialnymi.
Art. 12. Gdy się królowi spodoba zdać na wicekróla część władzy swojej, której sobie samemu nie zachował, każdy z ministrów pracuje oddzielnie z wicekrólem.
Art. 13. Kiedy król nie mianował wicekróla, ministrowie zgromadzają się na radę ministrów stosownie do tego, co się rzekło wyżej w 8 artykule.
Art. 14. Rada Stanu składa się z ministrów. Zgromadza się pod prezydencją króla lub wicekróla albo prezesa mianowanego przez króla.
Art. 15. Rada Stanu roztrząsa, układa i stanowi projekta do praw lub urządzenia administracji publicznej, które przedkłada każdy minister w przedmiotach tyczących się swych wydziałów.
Art. 16. Czterech referendarzów przydanych jest do Rady Stanu już to dla przygotowania spraw administracyjnych i tych, w których rada daje wyroki jako sąd kasacyjny, już też dla znoszenia się Rady z komisjami izby poselskiej.
Art. 17. Rada Stanu rozpoznaje zajścia o jurysdykcję, zachodzące między władzami administracyjnymi o władzom sądowymi, tudzież co w administracji pod spór podpada, jako też oddanie pod sąd urzędników administracji publicznej.
Art. 18. Stanowienia, projekty do praw, wyroki i urządzenia roztrząsane w Radzie stanu podlegają zatwierdzeniu królewskiemu.

Tytuł IV. O sejmie głównym
Art. 19. Sejm składa się z dwóch izb, to jest z izby pierwszej, czyli izby senatorskiej, i z drugiej izby, czyli poselskiej.
Art. 20. Sejm główny zgromadza się co dwa lata w Warszawie, a to w czasie oznaczonym aktem zwołującym, wydanym od króla. Sejm nie trwa dłużej jak dni 15.
Art. 21. Do niego należy właściwie naradzanie się względem prawa podatkowego, czyli prawa przychodów skarbowych, względem praw tyczących się odmian, które uczynić wypada bądź w prawodawstwie cywilnym, bądź w prawodawstwie kryminalnym, bądź też w systemacie menniczym.
Art. 22. Projekty do praw ułożone w Radzie Stanu będą przesyłane głównemu sejmowi za rozkazem króla, uchwalone od izby poselskiej sekretnym kreskowaniem i większością kresek, a potem podane pod sankcję senatu.

Tytuł V. O senacie
Art. 23. Senat składa się z osiemnastu członków, to jest sześciu biskupów, sześciu wojewodów, sześciu kasztelanów.
Art. 24. Wojewodów i kasztelanów król mianuje, biskupów król mianuje, a Stolica Święta instytucję daje.
Art. 25. W Senacie prezyduje jeden z jego członków, na to mianowany od króla.
Art. 26. Urzędowania senatorów są dożywotne.
Art. 27. Projekty do praw uchwalone w izbie poselskiej stosownie do tego, co się niżej powie, przesyłają się do sankcji senatu. […]

Tytuł VI. O izbie poselskiej
Art. 35. Izba poselska składa się: 1) z sześciudziesiąt posłów mianowanych na sejmikach, czyli zgromadzeniach szlachty każdego powiatu, licząc po jednym z powiatu; posłowie powinni mieć najmniej 24 lat ukończonych, być w zupełnym używaniu praw swoich lub usamowolnionymi; 2) z czterdziestu deputowanych od gminów.
Art. 36. Cały kraj Księstwa Warszawskiego dzieli się na czterdzieści zgromadzeń gminnych, to jest osiem w mieście Warszawie, a trzydzieści dwa na resztę kraju.
Art. 37. Każde zgromadzenie gminne powinno liczyć sobie przynajmniej sześciuset obywateli mających prawo do głosowania.
Art. 38. Członkowie Izby Poselskiej urzędują wciąż dziewięć lat, a odnawiają się w trzeciej części co lat trzy. A zatem na pierwszy raz tylko trzecia część członków Izby Poselskiej urzędować będzie przez trzy lata, a druga część przez lat sześć. Lista wychodzących członków w tych dwóch epokach przez los się ustanowi.

ustawa Źródło: Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z dnia 22 lipca 1807 r. (fragmenty).