Wiek V–XV w źródłach

[Rozdział 1] W imię Pańskie [...]

Reguła i życie braci mniejszych polega na zachowaniu świętej Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa przez życie w posłuszeństwie, bez własności i w czystości. [...]

[Rozdział 9] Kaznodzieje

Bracia niech nie głoszą kazań w diecezji biskupa, który by im tego zabronił. I żaden z braci niech się nigdy nie waży głosić kazań do ludu, dopóki go minister generalny tego braterstwa nie podda egzaminowi, nie zatwierdzi, nie powierzy mu obowiązku kaznodziejskiego. Upominam również i zachęcam tych braci, aby ich słowa w kazaniach, jakie głoszą, były wypróbowane i czyste [...] na pożytek i zbudowanie ludu. Niech mówią o wadach cnotach, o karze i chwale słowami zwięzłymi”.

Wiek Źródło: Wiek V–XV w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997, s. 135–136.

Od tego więc czasu Bóg począł objawiać rozliczne cuda dla chwały swego imienia, a przez zasługi swego chwalebnego męczennika. Wzrastała bowiem z dnia na dzień i szeroko się rozchodziła chwała jego cnót i z wolna wzmagał się wśród ludzi kult świętego. Nad grobem jego często błyszczało w nocy światło, a pobożni ludzie spędzali tam noce na modlitwie. Zdarzały się też częste objawienia św. Stanisława, a ludzie utrapieni znajdowali tam nieraz pociechę i uleczenie z rozmaitych chorób. Zdarzyło się nawet, że pewien zacny mąż, który stale odwiedzał grób św. Stanisława i wśród niezmąconej ciszy nocnej trwał tam z innymi na modlitwie, pewnej nocy wraz z tymi, którzy byli z nim w kościele św. Michała rozjaśnionym niebiańskim światłem, ujrzał św. Stanisława ubranego w szaty biskupie, stojącego w otoczeniu czcigodnych osób przy ołtarzu i sprawującego święte obrządki oraz udzielającego obecnym pasterskiego błogosławieństwa.

Było bowiem w owych czasach w królestwie Lechitów miasto przesławne, otoczone wysokimi murami, o mianie Wiślica, którym kiedyś w pogańskich czasach władał Wisław Piękny; pochodził on z rodu króla Pompiliusza. Również z tego rodu pewien komes, podobno niezwykle silny, imieniem Walter Krzepki, który w polskiej mowie zwał się Walter Udały i miał gród Tyniec niedaleko Krakowa, gdzie teraz znajduje się opactwo św. Benedykta założone przez króla Polaków, czyli Lechitów, Kazimierza Mnicha, pojmał go w jakimś zbrojnym rokoszu i osadził w więzieniu, i w lochach wieży tynieckiej nakazał trzymać pod szczególną strażą. Ów Walter miał za żonę pewną szlachetną damę o imieniu Helgunda, narzeczoną syna pewnego króla Alemanów i córkę króla Franków, którą uprowadził do Polski podobno potajemnie, narażając się na wielkie niebezpieczeństwa. Kiedy bowiem syn pewnego króla alemańskiego dla nauczenia się dobrych obyczajów przebywał na dworze króla Franków, ojca wspomnianej Helgundy, Walter, jako że miał umysł bystry i zapobiegliwy, widząc, że królewska córka Helgunda zapłonęła miłością do syna króla alemańskiego, przekupił miejskiego strażnika, by ten nie zechciał go zdradzić, i pewnej nocy wdrapawszy się na mury grodu zaśpiewał tak słodką pieśń, że na dźwięczne brzmienie jego głosu królewna wraz z pozostałymi dziewczętami zbudziła się, wyskoczyła z łoża i zapomniawszy o pokrzepiającym śnie stała wsłuchana w najmilszy śpiew, dopóki śpiewak zawodził swą pieśń.

Gdy wynijdę z miasta, podniosę ręce me do Pana i przestaną gromy, i gradu nie będzie (Wj 9,29).

W Księdze Rodzaju (49,33) czytamy, że Jakub, pozostawiwszy synom ostatnie polecenia, złożył swe nogi na posłaniu i umarł, i został przyłączony do swoich przodków. Słowa te symbolizują trzy święta, które w tych dniach obchodzi Kościół, a mianowicie uroczystość Ostatniej Wieczerzy, którą obchodziliśmy wczoraj, Męki i Śmierci Pańskiej, którą obchodzimy dzisiaj, i uroczystość Pogrzebu, którą obchodzić będziemy jutro. A zatem Jakub, to znaczy Chrystus, w czasie ostatniej wieczerzy pozostawił swoim synom, czyli apostołom, przykazanie wzajemnej miłości, wzajemnego posługiwania i pokory w umywaniu nóg. Wczoraj, powiadam, zostawił polecenia, dziś złożył swe nogi na marach krzyża, a skłoniwszy głowę, wydał ostatnie tchnienie i skonał, i przyłączył się do swoich przodków, gdy został pogrzebany.