Grzegorz Kołodko Wielka Transformacja 1989–2029. Uwarunkowania, przebieg, przyszłość

Różnica między rynkowymi reformami gospodarki realnego socjalizmu i posocjalistyczną transformacją rynkową jest zasadnicza. W pierwszym przypadku rzecz sprowadza się do zmian sposobu funkcjonowania istniejącego ustroju (…). Służyć temu miały próby uelastycznienia systemu i zwiększenia jego zdolności dostosowywania się do zmieniających się kulturowych i technicznych warunków gospodarowania. Celem tych wszystkich działań było podniesienie efektywności przedsiębiorstw i pozyskanie, jeśli nie społecznego poparcia, to przynajmniej tolerancji społeczeństwa dla funkcjonowania systemu.

transformacja Źródło: Grzegorz Kołodko, Wielka Transformacja 1989–2029. Uwarunkowania, przebieg, przyszłość, „Ekonomista” 2009, nr 2, s. 356–357.

Dorota Żygadło-Czopnik Niechaj powstają elity! Wybrane aspekty refleksji nad elitami w krajach Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989

Zasadniczym typem demokratycznych przeobrażeń jest transformacja, kiedy to elity polityczne podejmują decyzję o celowej inicjacji procesu demokratyzacji (…). Kontrolę nad tym procesem sprawuje cały czas ta sama elita. W przypadku innej formy przeobrażeń – zastąpienia – następuje wymiana elity politycznej (…). Kierowanie procesem demokratyzacji przejmują elity opozycyjne wobec poprzedniej ekipy. Realizacja procesu demokratyzacji przy współudziale i współpracy elit dotychczas rządzących i opozycyjnych określana jest jako przemieszczenie (…). Czwartą formą jest interwencja, gdy demokracja dokonuje się na skutek zewnętrznej interwencji i presji na rodzime elity polityczne.

elity Źródło: Dorota Żygadło-Czopnik, Niechaj powstają elity! Wybrane aspekty refleksji nad elitami w krajach Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989, „Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensis” 2015, nr 3, s. 18–19.

Mariusz Onufer Transformacja systemowa w Polsce: stracona szansa czy otwarcie drzwi do jednoczącej się Europy

W styczniu 1990 r. wszedł w życie program radykalnych zmian polityki gospodarczej. Zawierał on cele ustabilizowania panującej wówczas sytuacji, zmiany systemu podatkowego, liberalizacji handlu, a także umocnienia pozycji banku centralnego jako gwarancji stabilności złotego. Poprawie sytuacji gospodarczej miały także służyć ustawy przyjęte w tamtym okresie. Spośród nich należy wymienić ustawę antymonopolową, ustawę o ubezpieczeniach, ustawę o powszechnym podatku dochodowym, ustawę o inwestycjach czy ustawę o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych, która miała regulować tworzący się rynek kapitałowy. Z pewnością wszystkie te ustawy przyczyniły się do zbudowania nowego systemu prawnego, który był bliższy systemom obowiązującym w krajach kapitalistycznych.

Niestety, pierwszym latom transformacji i wszystkim korzystnym zmianom towarzyszył silny kryzys gospodarczy.

2 Źródło: Mariusz Onufer, Transformacja systemowa w Polsce: stracona szansa czy otwarcie drzwi do jednoczącej się Europy, dostępny w internecie: docplayer.pl [dostęp 25.03.2021 r.].

Roman Kochnowski Geneza rozpadu Czechosłowacji

Rokowania odbyły się w sześciu rundach (8 czerwca 1992 r. - Brno, 11 czerwca 1992 r. - Praga, 17 czerwca 1992 r. - Praga, 19 czerwca 1992 r. - Brno, 22‑23 lipca 1992 r. - Bratysława, 26 sierpnia 1992 r. - Brno). Najlepiej charakter tych negocjacji oddaje wypowiedź ostatniego premiera federacji Jana Strânskiego z ODS (Klaus zrezygnował z ubiegania się o fotel premiera federacji, zadowalając się fotelem premiera Czech), która padła w przeszło dziesięć lat od tych wydarzeń, 15 listopada 2002 r. w wywiadzie dla telewizji czeskiej: „Przy rokowaniach odsunąłem na bok takie terminy, jak: wspólne państwo, unia, federacja czy konfederacja i pytałem się konkretnie: jeden bank emisyjny - tak czy nie? Jedna armia - tak czy nie? Wspólna polityka zagraniczna - tak czy nie? A gdy otrzymałem przeczącą odpowiedź, było już dla mnie jasne, że państwo [czyli CSRF - R.K.] musimy podzielić”.

geneza Źródło: Roman Kochnowski, Geneza rozpadu Czechosłowacji, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2005, nr 1, s. 172.