Lizystrata

Ateńska mężatka, piękna i dzielna Lizystrata zwołuje wiec greckich kobiet i wygłasza płomienne przemówienie przeciwko wojnom, w których biorą udział i giną ich mężowie. Bohaterki, reprezentujące dwie strony konfliktu, postanawiają zabronić swoim mężom dostępu do łoża do czasu, aż ci zawrą między sobą pokój. Składają uroczystą przysięgę w świątyni Pallas Ateny. Pozostają nieprzejednane do czasu przybycia poselstwa w sprawie rozejmu. Lizystrata przyzywa boginię pokoju i w jej ręce składa władzę nad światem.

lizy Źródło: Lizystrata, dostępny w internecie: archiwum.nina.gov.pl [dostęp 15.01.2021 r.].

Piotr Celej Pacyfizm – skąd się wzięła ta ideologia?

Najstarszym i w zasadzie niezmiennym typem pacyfizmu jest pacyfizm związany z ruchami religijnymi. Mennonici do dzisiaj utrzymują takie same normy pokojowego współistnienia jak w wieku XVI. Amishowie przestrzegający zespołu praw separacji od społeczeństwa, również uznają zasady wzbronienia się od wszelkiej przemocy w życiu społecznym. Możliwość przebywania w zamkniętym społeczeństwie z pewnością wpływa integrująco na tego typu postawy. Mikrospołeczności oparte na pokojowych wartościach mają możliwość ustanawiania norm o charakterze lokalnym. Inna jest sytuacja u Adwentystów Dnia Siódmego, Kwakrów i Świadków Jehowy. Żyją oni w sporym rozproszeniu, oraz podlegają większej integracji społecznej. Kwakrzy byli jednym z czynników, dzięki któremu w roku 1816 powstało w Wielkiej Brytanii Towarzystwo na Rzecz Popierania Trwałego i Uniwersalnego Pokoju nazywanego potocznie Londyńskim Towarzystwem Pokojowym. W 1914 r. w obliczu wybuchu I wojny światowej pacyfiści religijni założyli Bractwo Pojednania (Fellowship Of Reconciliation). Kwakrzy stanowili w tej organizacji elitę, oraz w większości państw europejskich oraz USA respektowano ich pokojowe podejście.

pacyfizm Źródło: Piotr Celej, Pacyfizm – skąd się wzięła ta ideologia?, 16.12.2016 r., dostępny w internecie: b2-biznes.pl [dostęp 15.01.2021 r.].

Piotr Celej Pacyfizm – skąd się wzięła ta ideologia?

Już w latach powojennych powstawały masowe ruchy, nie będące sformalizowanymi, dążące do zmniejszenia zagrożenia wojennego na świecie. Wybuch wojny w Korei spowodował masowe podpisywanie się ludzi z całego świata pod Apelem Sztokholmskim, czyli petycją przeciwko użyciu broni jądrowej. Podpisało się ponad 500 mln ludzi. Szczególnie od 1960 roku - zaangażowania USA w wojnę Wietnamską możemy zaobserwować znaczący rozwój ideologii i ruchu pacyfistycznego. Powstał Students for Democratic Society (SDS), lewicowy ruch domagający się neutralności Stanów w konflikcie. W marszu protestacyjnym z 1969 r. w Waszyngtonie udział wzięło 500 tyś osób. Olbrzymią rolę miała rewolucja kulturowa lat 60. związana z pojawieniem się nowych formacji muzycznych oraz nowego stylu życia. W Europie Zachodniej szczególną rolę odegrała rewolucja studencka roku 1968. Od tego czasu nieformalnie zrzeszona młodzież jest tradycyjnie najliczniejszą grupą ruchów pacyfistycznych.

pacyfizm Źródło: Piotr Celej, Pacyfizm – skąd się wzięła ta ideologia?, 16.12.2016 r., dostępny w internecie: b2-biznes.pl [dostęp 15.01.2021 r.].

Maria Szyszkowska Współczesne znaczenie pacyfizmu

W średniowieczu św. Augustyn zaaprobował wojny jako sposób obrony wartości chrześcijańskich przed barbarzyńcami. Pokój panował jego zdaniem w utraconym przez człowieka raju. Wprowadził kategorię słusznych, sprawiedliwych wojen, o ile toczą się one z wrogami chrześcijaństwa lub z wrogami ojczyzny. Do prowadzenia takich wojen miało zobowiązywać chrześcijan sumienie. Przykładem ich są wojny krzyżowe czy wojny prowadzone przeciwko władcom dotkniętym klątwą kościelną. Wojna słuszna mogła mieć charakter wojny obronnej lub zaczepnej. To nawiązanie do sumienia wskazuje jak dalece jest to niejednoznaczna ocena.
Paradoks polega na tym, że mimo V przykazania Dekalogu, napisano więcej dzieł o wojnie niż o pokoju, oraz że bywają one usprawiedliwiane. Na gruncie myśli chrześcijańskiej pokój nie jest w sposób bezwzględny przeciwstawiany wojnie. Z tradycyjnej teorii prawa naturalnego, nakazującej: dobro należy czynić, zła należy unikać – tomiści nie wyprowadzają zakazu prowadzenia wojen. A jak wiadomo prawo to pełni istotną rolę w filozofii chrześcijańskiej. Wojny mają być jedynie obwarowane kontrolą o charakterze moralnym. Z dziejów ludzkości wiadomo, że zakony rycerskie prowadziły wojny z niewiernymi.

współczesne Źródło: Maria Szyszkowska, Współczesne znaczenie pacyfizmu, dostępny w internecie: przeglad-socjalistyczny.pl [dostęp 15.01.2021 r.].

Adam Traczyk Czy w XXI wieku stać nas na pacyfizm?

Obranie jednoznacznej pacyfistycznej postawy rodzi także inny dylemat: jak pogodzić pacyfizm z ochroną praw człowieka? Czy gotowi jesteśmy bezczynnie przyglądać się ludobójstwu, zbrodniom przeciwko ludzkości czy masowym przypadkom łamania praw człowieka? W tym kontekście pouczającą lekcją jest ewolucja stanowiska niemieckich Zielonych w obliczu wojny w Kosowie. Ówczesny minister spraw zagranicznych Niemiec Joschka Fischer argumentował, że zielona polityka zagraniczna nie może opierać się wyłącznie na zasadzie „nigdy więcej wojny”, ale także „nigdy więcej Auschwitz”. Paradoksalnie więc rząd współtworzony przez wywodzących się przecież z ruchu pokojowego Zielonych zdecydował w 1999 r. o pierwszym w powojennej historii Niemiec udziale w działaniach zbrojnych. Oczywiście debata wokół wojny w Kosowie z perspektywy niemieckiej silnie nacechowana była wyjątkowym doświadczeniem nazizmu (choć nie we wszystkich środowiskach: kanclerz Gerhard Schröder z SPD akcentował wyjątkowość Holokaustu i stąd odżegnywał się od porównywania go do bieżących wyzwań, a decyzję o udziale w interwencji natowskiej uzasadniał koniecznością „normalizacji” roli Niemiec na arenie międzynarodowej), to jasno pokazuje ona dylemat, jaki niesie ze sobą przyjęcie radykalnej postawy pacyfistycznej.

boell Źródło: Adam Traczyk, Czy w XXI wieku stać nas na pacyfizm?, 22.07.2016 r., dostępny w internecie: pl.boell.org [dostęp 15.01.2021 r.].

Bartosz Szurik A-pop-kalipsa

Niesłusznie byłoby jednak ograniczać poszukiwania eschatologicznych wątków do literatury i filmów z kręgu fantastyki naukowej. Nienaukowe, religijne wizje końca świata stanowią odrębną i równie liczną kategorię utworów wnoszących eschatologiczne wątki do popkultury. Echa tradycyjnego, religijnego czy mitologicznego myślenia pojawiają się zresztą w utworach science fiction, w których wybrańcy, tacy jak Neo z serii Matrix, John Connor z serii Terminator czy wspomniany Superman, przejmują funkcję współczesnych mesjaszów wyzwalających ludzkość od sił zła. Zupełnie dosłownie wątki religijne wykorzystują autorzy „thrillerów apokaliptycznych” i innych utworów, które ukazują realizację wydarzeń zapowiedzianych w Apokalipsie św. Jana i pismach prorockich. Do utworów takich zaliczyć należy wydaną w 1908 r. powieść Roberta Hugh Bensona Pan Świata, która stanowi bodaj prototyp tego typu literatury popularnej. Benson i jego epigoni ukazują zwykle grupkę prześladowanych, ale wiernych wyznawców prawdziwego Boga, w rzeczywistości, w której Antychryst przejmuje władzę nad światem i rozpętuje kataklizmy poprzedzające powtórne przyjście Jezusa. Również bardziej współczesne utwory dzielące inspiracje z Panem świata, takie jak katolicki Ojciec Eliasz Michaela D. O’Briena czy protestancka seria kilkunastu książek pióra Tima LaHaye’a i Jerry’ego B. Jenkinsa Powieść o czasach ostatecznych, przemieniają chrześcijańską eschatologię w jeden z kolejnych „efektownych” wątków katastroficznych, którymi można uwieść masowego czytelnika.

znak Źródło: Bartosz Szurik, A-pop-kalipsa, 2013 r., dostępny w internecie: miesiecznik.znak.com.pl [dostęp 15.01.2021 r.].