Poniższy plakat przedstawia Adolfa Hitlera (po lewej) oraz Benita Mussoliniego (po prawej), którzy wspólnymi siłami łatają mundur żołnierza niemieckiego. Rozstrzygnij, w którym roku wojny mógł powstać ten plakat. Uzasadnij odpowiedź.
R1ebZEJhghK9q
RXBoaIsDBsn5n
RWSttd3KNtDsy
Przeanalizuj sytuację na frontach II wojny światowej w latach 1940, 1943 i 1945.
Państwa Osi, symbolizowane przez postaci Hitlera i Mussoliniego, zdążyły już ponieść dotkliwe klęski na frontach II wojny, np. w drugiej bitwie pod Al‑Alamajn. W 1940 r. Niemcy i Włochy były stroną dominującą, natomiast do 1945 r. Włochy Mussoliniego zostały pokonane przez aliantów.
211
Ćwiczenie 3
Uzasadnij, że źródło B stanowi krytyczny komentarz do źródła A. Podaj trzy argumenty.
Źródło A
Pakt trzech, zawarty w Berlinie 27 IX 1940 r.
Rządy Niemiec, Włoch i Japonii uważają za warunek wstępny trwałego pokoju, aby każdy naród na świecie otrzymał przestrzeń, jaka mu się należy. Postanowiły one przeto pomagać sobie wzajemnie i współdziałać ze sobą w swoich dążeniach. Jeżeli chodzi o Japonię, odpowiednio w Wielkiej Azji Wschodniej, a jeśli chodzi o Niemcy i Włochy – w rejonach europejskich. Ich podstawowym celem w tym względzie jest ustanowienie i utrzymanie nowego ładu, który przyczyni się do wzajemnej pomyślności i dobrobytu zainteresowanych narodów. Ponadto trzy rządy pragną objęcia tą współpracą narodów w innych strefach świata, które skłonne są rozwijać swoje wysiłki w kierunku analogicznym do ich własnego, aby urzeczywistnić swój ostateczny cel – pokój światowy.
c1 Źródło: Pakt trzech, zawarty w Berlinie 27 IX 1940 r., [w:] Wiek XX w źródłach, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska-Bondaruk, Warszawa 1998, s. 198.
Źródło B
RoCu0TQVih5hx
RWE1bih4Bmo4J
Zwróć uwagę na sposób ukazania przywódców państw Osi.
Ilustracja ukazuje „pazerność” państw Osi; przedstawienie postaci przywódców w sposób karykaturalny sugeruje, że (wbrew paktowi) mocarstwa mają na względzie głównie własne interesy.
2
Ćwiczenie 4
1
RVEP8h2SOQxO81
RRZWMUEEAovGg
2
Ćwiczenie 5
Spośród zamieszczonych niżej plakatów wskaż ten, którego celem było:
RyDhVyIBnScmZ
Rp1dSD80eikaj
R1dOp2HPZhWGf
RjnwhqzublFEN
R1dCtghyPxdi0
R10z07buG0VpV
31
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z definicją pojęcia propagandy, a następnie wykonaj polecenie.
Propaganda – celowe działanie zmierzające do ukształtowania określonych poglądów i zachowań zbiorowości ludzkiej lub jednostki. Propaganda często jest kojarzona z materiałami przygotowywanymi przez władze danego kraju w celu krzewienia pozytywnych postaw obywateli zgodnych z racją stanu.
R1cA0Y2PIsbxh
R1EoE3TlchK8E
Przypomnij sobie, w jakich okolicznościach powstało cesarstwo Mandżukuo oraz jak wyglądały relacje japońsko‑chińskie w latach 30.
Ilustracja ma charakter propagandowy, jej cel to przedstawienie zgodnego współistnienia trzech krajów: Japonii, Chin i cesarstwa Mandżukuo. W rzeczywistości Mandżukuo było krajem kolaborującym z Japonią i powstało w wyniku japońskiej inwazji. Chiny również stały się obiektem wyjątkowo brutalnej agresji oraz okupacji japońskiej. Kolaboracyjne władze Mandżukuo starały się za pomocą ilustracji przekonać mieszkańców kraju, że działania Japonii wobec Chin służyły w rzeczywistości krzewieniu pokoju na świecie. W ten sposób także usprawiedliwiali swoją kolaborację z Japończykami.
1
31
Ćwiczenie 7
Przyporządkuj opisy do rysunku, a następnie napisz, co widzisz w każdym oznaczonym polu i jak to interpretujesz.
RYIDmdQxEMsEJ
R1Rgto4R6PzOp
Przeanalizuj fotografie przywódców wielkiej koalicji antyhitlerowskiej. Zinterpretuj mowę ciała postaci w turbanie oraz innych postaci przedstawionych na ilustracji.
Napisz, co widzisz w każdym oznaczonym polu i jak to interpretujesz.
Postaci od lewej: Churchill – niewysoki, otyły mężczyzna w meloniku, z flagą brytyjską na piersiach, próbuje pchnąć Hindusa do wojny przeciwko Japonii. Hindus – duża postać w turbanie, symbolizuje wielkość terytorialną Indii. Hindus nie daje się pchnąć do wojny przeciwko Japonii. Czang Kaj‑szek – ubrany w mundur niewysoki mężczyzna o wyglądzie Azjaty. Zawzięcie stara się wciągnąć Hindusa do wojny przeciwko Japonii. Roosevelt – ubrany w kolory flagi amerykańskiej, próbuje wciągnąć Czang Kaj‑szeka oraz Hindusa do wojny przeciwko Japonii.
Wraki – symbolizują okręty aliantów zatopione przez Japończyków. Kamikadze – lotnicy samobójcy, ich poświęcenie i odwaga były przedmiotem dumy Japończyków.
Flagi (od lewej): Flaga brytyjska – wskazuje na zagrożenie kolonii brytyjskich przez Japończyków, flaga chińska – postrzępiona, wskazuje na klęski Chińczyków w walkach z Japonią, flaga amerykańska – postrzępiona, symbolizuje klęski Amerykanów w wojnie z Japonią.
Wyjaśnij wymowę propagandową plakatu.
Alianci, będący w konflikcie z Japonią, próbują przeciągnąć na swoją stronę niechętne temu Indie, w sytuacji gdy Japonia zagraża ich pozycji na Dalekim Wschodzie.
R1FDizzrFh2B6
311
Ćwiczenie 8
Zapoznaj się z tekstem, a następnie podaj dwa argumenty za wykorzystaniem popularnych kreskówek w propagandzie wojennej i dwa argumenty przeciw takiemu ich wykorzystaniu.
1
Łukasz BiskupskiMiki i Donald na froncie (wewnętrznym): Disney Studios podczas II wojny światowej
Przez całą wojnę powstawały filmy mające pomóc Amerykanom w oswojeniu wojny i skanalizowaniu związanego z nią stresu. Większość z nich związana jest z instytucją poboru do wojska i życia w jednostce. W Donald Gets Drafted Kaczor Donald przy dźwiękach przeboju The Army’s Not the Army Any More wkracza do punktu rekrutacyjnego, gdzie poddany zostaje drobiazgowemu badaniu i po dopasowaniu munduru (który kurczy się po oblaniu Donalda wiadrem wody) trafia do jednostki. Tam sierżant Pete stara się wdrożyć Kaczora w reguły musztry, ale ten okazuje się kompletnym beztalenciem i kończy w kuchni, obierając ziemniaki. Zrealizowano również Home Defense (1943) opowiadający o zmaganiach Donalda i siostrzeńców obsługujących stanowisko nasłuchu przeciwlotniczego – pomylenie brzęczenia pszczoły z nalotem wroga ma katastrofalne skutki. […] Ciekawym przypadkiem, z uwagi na jaskrawo rasistowskie wątki, wydaje się Commando Duck z 1944 roku. Donald skacze na spadochronie nad dżunglą z misją zniszczenia nieprzyjacielskiego lotniska. Japońscy snajperzy (jeden udający kamień, a drugi – drzewo, obaj ze skośnymi oczyma i wystającymi zębami) strzelają do niego, gdy płynie rzeką w gumowym pontonie, ale Kaczor bierze pociski za chmarę komarów. W pewnym momencie ponton klinuje się u podstawy wodospadu i zaczyna powiększać się do kolosalnych rozmiarów; pękając zaś zalewa i niszczy lotnisko – misja zostaje wykonana.
c2 Źródło: Łukasz Biskupski, Miki i Donald na froncie (wewnętrznym): Disney Studios podczas II wojny światowej, „Panoptikum” 7/2008, tekst dostępny na stronie Muzeum Historii Polski.
R1VfeyaknZWqc
Do kogo kierowane są kreskówki? Jakich jest ich cel? Zastanów się nad względami etycznymi, wychowawczymi oraz użytecznymi takiej formy propagandy wojennej.
Za: - postaci z kreskówek budzą sympatię, więc mogą przekonać widzów do swoich postaw i działań; - popularne kreskówki docierają do dużej liczby odbiorców, co ułatwia popularyzowanie ukazanych w nich treści; - wojna toczyła się w słusznej sprawie – walki z totalitaryzmami, co usprawiedliwiać może używanie propagandy w celach wojennych, także w kreskówkach.
Przeciw: - kreskówki są kierowane głównie do dzieci, których nie powinno się skłaniać do używania przemocy; - kreskówki nie powinny służyć celom propagandowym, ale raczej wychowawczym lub rozrywkowym; - ukazanie scen wojennych może wystraszyć dzieci, głównych odbiorców kreskówek.