Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
1
Pokaż ćwiczenia:
RBxleDWPozWXJ1
Ćwiczenie 1
Zapoznaj się z fragmentami czterech średniowiecznych utworów, a następnie zaznacz te, które realizują topos ubi sunt. Możliwe odpowiedzi: 1. Spójrz, przyjacielu, w me oblicze,
Zobacz, co czyni śmierć żałosna,
i nie zapomnij odtąd nigdy:
Oto ta, którą ukochałeś;
To ciało twoje, nędzne, wstrętne,
Teraz utracisz już na wieki;
Cuchnącym stanie się pokarmem
Dla czarnej ziemi i robactwa:
Śmierć sroga piękność każdą gasi.

Georges Chastellain, Mirror de mort (źródło: J. Huizinga, Jesień średniowiecza, przeł. T. Brzostowski, Warszawa 1992, s. 179), 2. Gdzież jest teraz blask Babilonu? Gdzież jest straszliwy
Nabuchodonozor i moc Dariusza, i ów Cyrus wielki?
Zniknęli niby koło obracane siłą.
Sława ich pozostała i rośnie, lecz oni obrócili się w proch.

Bernard z Morlay (źródło: J. Huizinga, Jesień średniowiecza, przeł. T. Brzostowski, Warszawa 1992, s. 169), 3. Słodkie spojrzenia, cudowne oczy,
Pamiętaj o tym, blask swój utracą,
Nos, brwi i usta, co tak wymowne,
W proch się obrócą…

(Olivier de la Marche, Le parement et triumphe des dames (źródło: J. Huizinga, Jesień średniowiecza, przeł. T. Brzostowski, Warszawa 1992, s. 173), 4. Powiedz, gdzie jest Salomon, tak niegdyś wspaniały?
I gdzie jest Samson, niezwyciężony wódz?
[...]
Gdzie znikł Cezar, podniosły w swej władczej potędze?
Gdzie bogacz, który już przy śniadaniu jaśnieje przepychem?

Giacopone da Todi (prawdopodobnie), Cur mundus militât sub vana gloria
(źródło: J. Huizinga, Jesień średniowiecza, przeł. T. Brzostowski, Warszawa 1974, s. 168)
Rnn9KAf7B0jec1
Ćwiczenie 2
Zaznacz właściwą odpowiedź. W Balladzie o paniach minionego czasu powtarza się jako rodzaj refrenu wers: Ach, gdzie są niegdysieysze śniegi!. Śnieg symbolizuje tu: Możliwe odpowiedzi: 1. dziewictwo, 2. czystość i niewinność, 3. zjawiska nietrwałe, ulotne, 4. żywioł przyrody
R16gVqEwyKSO61
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj podane cytaty z Wielkiego Testamentu do odpowiedniego motywu, toposu lub hasła. Ubi sunt? Możliwe odpowiedzi: 1. Ach, gdzie są niegdysieysze śniegi!, 2. Wiem, że bogate y ubogie,
Mądre, szalone, świeckie, xiedze,
Hoyne y skąpe, tanie, drogie,
Małe y duże, pychy, nędze,
Damy z kołnierzem
w zmyślne rurki
— Iakietamkolwiek godło czyie —
Iedwabie czy siermiężne burki:
Wszytko dołapi śmierć za szyie.
, 3. Nadtom brał wiernie, co powiada
Mędrzec, y Pismam wierzył słowu:
«Baw się, używay, synu (gada),
W młodości swoiey»; ale znowu
Indziey zaświadcza barzo iaśnie,
Że «czas młodości kwietnych latek,
(To iego słowa, takie właśnie!)
Ot, sama głupiość y niestatek».
, 4. Zarazy oney unikaycie,
Strzeżcie się iey nad wszytko w świecie,
Y, prze Bóg miły, pamiętaycie,
Iż przydzie dzionek, że pomrzecie.
danse macabre Możliwe odpowiedzi: 1. Ach, gdzie są niegdysieysze śniegi!, 2. Wiem, że bogate y ubogie,
Mądre, szalone, świeckie, xiedze,
Hoyne y skąpe, tanie, drogie,
Małe y duże, pychy, nędze,
Damy z kołnierzem
w zmyślne rurki
— Iakietamkolwiek godło czyie —
Iedwabie czy siermiężne burki:
Wszytko dołapi śmierć za szyie.
, 3. Nadtom brał wiernie, co powiada
Mędrzec, y Pismam wierzył słowu:
«Baw się, używay, synu (gada),
W młodości swoiey»; ale znowu
Indziey zaświadcza barzo iaśnie,
Że «czas młodości kwietnych latek,
(To iego słowa, takie właśnie!)
Ot, sama głupiość y niestatek».
, 4. Zarazy oney unikaycie,
Strzeżcie się iey nad wszytko w świecie,
Y, prze Bóg miły, pamiętaycie,
Iż przydzie dzionek, że pomrzecie.
vanitas Możliwe odpowiedzi: 1. Ach, gdzie są niegdysieysze śniegi!, 2. Wiem, że bogate y ubogie,
Mądre, szalone, świeckie, xiedze,
Hoyne y skąpe, tanie, drogie,
Małe y duże, pychy, nędze,
Damy z kołnierzem
w zmyślne rurki
— Iakietamkolwiek godło czyie —
Iedwabie czy siermiężne burki:
Wszytko dołapi śmierć za szyie.
, 3. Nadtom brał wiernie, co powiada
Mędrzec, y Pismam wierzył słowu:
«Baw się, używay, synu (gada),
W młodości swoiey»; ale znowu
Indziey zaświadcza barzo iaśnie,
Że «czas młodości kwietnych latek,
(To iego słowa, takie właśnie!)
Ot, sama głupiość y niestatek».
, 4. Zarazy oney unikaycie,
Strzeżcie się iey nad wszytko w świecie,
Y, prze Bóg miły, pamiętaycie,
Iż przydzie dzionek, że pomrzecie.
memento mori Możliwe odpowiedzi: 1. Ach, gdzie są niegdysieysze śniegi!, 2. Wiem, że bogate y ubogie,
Mądre, szalone, świeckie, xiedze,
Hoyne y skąpe, tanie, drogie,
Małe y duże, pychy, nędze,
Damy z kołnierzem
w zmyślne rurki
— Iakietamkolwiek godło czyie —
Iedwabie czy siermiężne burki:
Wszytko dołapi śmierć za szyie.
, 3. Nadtom brał wiernie, co powiada
Mędrzec, y Pismam wierzył słowu:
«Baw się, używay, synu (gada),
W młodości swoiey»; ale znowu
Indziey zaświadcza barzo iaśnie,
Że «czas młodości kwietnych latek,
(To iego słowa, takie właśnie!)
Ot, sama głupiość y niestatek».
, 4. Zarazy oney unikaycie,
Strzeżcie się iey nad wszytko w świecie,
Y, prze Bóg miły, pamiętaycie,
Iż przydzie dzionek, że pomrzecie.
21
Ćwiczenie 4

Sformułuj własnymi słowami myśl zawartą w przesłaniu kończącym Balladę o paniach minionego czasu.

Nie pytay, kędy hoże dziewki
Idą stąd, y na iakie brzegi,
Iżbyś nie wspomniał tey przyśpiewki:
Ach, gdzie są niegdysiejsze śniegi!

R13dWgBjy11qv
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5
Zapoznaj się z opisami obrazów znajdujących się galerii,  a następnie wybierz obraz, który twoim zdaniem najlepiej koresponduje z Balladą o paniach minionego czasu. Uzasadnij wybór, formułując dwa argumenty. 
Zapoznaj się z opisami obrazów znajdujących się galerii,  a następnie wybierz obraz, który twoim zdaniem najlepiej koresponduje z Balladą o paniach minionego czasu. Uzasadnij wybór, formułując dwa argumenty. 
R4u1QXjJuSb3k
Hans Baldung, Trzy etapy, 1510
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R1Vf6R1cHwZfE
Mistrz MZ, Memento mori, ok. 1500-1502
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RnUoykHHpfJbf
Mistrz IAM ze Zwolle, Memento mori, koniec XV w.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RiU1SQtP1jLSe
Lukas Furtenagel, Malarz Hans Burgkmair i jego żona Anna, 1529
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R1bZvauooayGB
artysta nieznany, Życie i śmierć, XVIII wiek
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RmiqhFHoHb7lI
(Uzupełnij).
1
211
Ćwiczenie 6

Na podstawie fragmentu Wielkiego Testamentu zatytułowanego Żale piękney płatnerki dobrze już siegniętey przez starość sformułuj mapę myśli porządkującą zawarte w utworze refleksje na temat młodości i starości.

RZIn9z0JcJlTC
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
R1MIiQDZCA6aV
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Starość
    • Elementy należące do kategorii Starość
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Nazwa kategorii:
    • Koniec elementów należących do kategorii Starość
2
Ćwiczenie 6
R1DU7w37kkEDj
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
31
Ćwiczenie 7

Wyjaśnij, dlaczego Villon ukazuje proces przemijania, przedstawiając głównie bohaterki kobiece.

R1PCJVXlfPIg5
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Większość popularnych w literaturze średniowiecza toposów i motywów odnosiła się do śmierci, np. ubi sunt…?, danse macabre (taniec śmierci), memento mori (pamiętaj o śmierci). Zastanów się, z czego to wynikało. Sformułuj tezę i dwa argumenty, które ją uzasadnią.

R1aFdUmXJV3nZ
(Uzupełnij).
Praca domowa

Stwórz własną galerię obrazów, plakatów lub zdjęć, które mogą ilustrować motyw ubi sunt?. Zgromadź zarówno średniowieczne, jak i współczesne teksty kultury. Opatrz je cytatami na temat przemijania.

Zgromadź zarówno średniowieczne, jak i współczesne teksty kultury, które mogą ilustrować motyw ubi sunt. Opatrz je cytatami na temat przemijania.