Zwróć uwagę na poszczególne elementy w wierszach: opis wyglądu, życia, poezji.

W obu wierszach mamy identyczny układ treści, jakby realizowały one jeden uniwersalny wzorzec mówienia o poetach. Portrety… bowiem są zapisem przebiegu lekcji. Punktem wyjścia jest prezentacja sylwetki pisarza. Opis ich wyglądu zawiera informacje nieistotne, wyrywkowe i niedające żadnego spójnego wizerunku. Nacisk jest położony na brzydotę. Szczególnie odstręczający jest przy tym portret Mickiewicza: wydatne rysy twarzy, małe oczy, grzywa siwych włosów, pogardliwie odęte usta, piskliwy głos, surdut bez guzika. Wszystkie te epitety układają się w obraz zaniedbanego, niesympatycznego starca. Potem omawia się biografię, ilustrując ją poezją. Na końcu następuje podsumowanie – zapis osiągnięć poetów, ocena, wyrażenie kultu.

Identyczny w obu wypadkach układ treściowy utworów ma na celu schematyzację, zbliżenie do zapisu lekcji języka polskiego.

Zwróć uwagę na kontekst wszystkich porównań, zauważ, czego one dotyczą i jaki mają wydźwięk.

Zastanów się, z jakimi wartościami kojarzy się budynek świątyni, a jaką rolę w niej odgrywa Bóg. Zauważ, jak użycie tej metafory zostaje opisane w wierszu.

Taka metafora odnosi do sfery sacrum, można więc domniemywać, że czegoś wzniosłego, wysoko ocenianego. Świątynia to zazwyczaj okazały budynek, poezja Słowackiego w ocenie Mickiewicza ma zatem piękną fasadę, wydaje się atrakcyjna. Jest jednak pozbawiona Boga, czyli ducha, wnętrza, wartości.

Podmiot liryczny wskazuje na te słowa jako krzywdę, jaką Mickiewicz wyrządził młodszemu od siebie – co zostaje podkreślone – Słowackiemu. Zostaje to wymienione obok wyrzucenia autora Balladyny za próg i ocenione negatywnie.

Zauważ, jakie dwie oceny wieszcza pojawiają się we wskazanym fragmencie. Co powoduje zmianę w poecie?

Dzieło przekracza poetę, niweluje jego braki. Fragment ten wskazuje na ślad romantycznego przekonania o roli natchnienia i łączenie poety z dziełem, ale jednocześnie na poezję jako coś wielkiego. Poza momentem wygłaszania Improwizacji Mickiewicz z Naszego Wieszcza Adama jest samą pospolitością.

Odnajdź w obu wierszach aluzje do utworów poetyckich, zauważ, ile miejsca proporcjonalnie zostaje poświęcone literaturze.

W obu utworach, które w istocie są zapisie lekcji polskiego, poezja jest najmniej ważna. W Julu Słowackim nie zostaje przywołany żaden utwór. W Naszym Wieszczu Adamie pojawia się nazwa Improwizacja, co stanowi aluzję do słynnej Wielkiej Improwizacji z III cz. Dziadów, a także jeden przekręcony cytat z Beniowskiego Juliusza Słowackiego – „jak różne Bogi na dwóch końcach słońca”. Sprawia to wrażenie, jakby w procesie edukacji – a także w kulturowym trwaniu poetów romantycznych – literatura nie zajmowała miejsca tak istotnego, jak szczegóły biograficzne, ciekawostki, daty życia i nazwiska osób, z którymi zetknęli się ci, o których się uczymy bądź piszemy.

Zwróć uwagę na kontrast sformułowań „zostały pochowane” i „spoczął”. Zauważ, w jakiej pozycji wobec Słowackiego znajduje się Mickiewicz.

We fragmencie dotyczącym Słowackiego ton wypowiedzi jest wzniosły. Kontrastuje on z frazą z Naszego Wieszcza Adama Prochy Słowackiego „zostały pochowane”, podczas gdy Mickiewicz zaledwie „spoczął” (zupełnie jakby jego pobyt w krypcie miał mieć charakter tymczasowy). Mało tego – został ulokowany w nogach Słowackiego. Taka pozycja jest jednoznacznie wasalna, a nawet trochę obraźliwa. W Julu Słowackim nie wspominał podmiot o Mickiewiczu pochowanym obok, a jedynie podkreślał „awans” poety, który stał się równy władcom. W Naszym Wieszczu Adamie podczas opisywania grobu poety więcej mówi się o Słowackim niż o Mickiewiczu.

Cały cykl Portretów… rozpoczyna wiersz o Słowackim – tu także wyprzedza on Mickiewicza. Ta konfrontacyjna postawa jest szczególnie widoczna w sytuacji próby udowadniania, czyj grób jest ważniejszy. Ważność Słowackiego spowodowana jest poglądami nauczyciela, który narzuca swoje zdanie sporządzającym notatkę uczniom. Wszystko to tworzy obraz nachalnej propagandy, narzucania uczniom przez nauczyciela własnych poglądów, co przyjmuje groteskowy wymiar, gdy wraz z pojawieniem się wzmianki o Piłsudskim znika z pola widzenia również Słowacki, a mnożone są informacje na temat tej nowej postaci.