Sprawdź się
Zapoznaj się z tekstem źródłowym i na jego podstawie wskaż zdania zgodne z jego treścią.
List otwarty Marcina Lutra do książąt saskich z końca lipca 1524 rokuTen list wystosowałem do waszych książęcych mości jedynie dlatego, żem się dowiedział, jak również wywnioskowałem z ich pisma, iż ten sam duch nie chce poprzestać na samym tylko słowie, lecz zamyśla o uderzeniu pięścią i chce stawiać zbrojny opór zwierzchności i niezwłocznie wywołać straszny bunt […]. Jakkolwiek zaś wiem, że wasze książęce moście lepiej sobie z tym radzić potrafią, niżbym ja umiał doradzać, jednak moja wiernopoddańcza gorliwość każe mi przyczynić się również do tego i prosić uniżenie waszych książęcych mości o energiczne wystąpienie i o odparcie, wedle obowiązku należytej władzy, takiego gwałtu, i o uprzedzenie buntu. […] Dlatego wasze książęce moście nie powinny zasypiać sprawy ani zwlekać, Bóg bowiem zażąda rachunku z niedbałego użycia powierzonego miecza. Również i przed ludźmi, i przed światem nie można by tego usprawiedliwić, gdyby wasze książęce moście miały znieść i ścierpieć tę pieśń buntowniczą a zbrodniczą.
Źródło: List otwarty Marcina Lutra do książąt saskich z końca lipca 1524 roku, [w:] Historia powszechna XVI wieku. Teksty źródłowe, oprac. Z. Boras, M. Serwański, Poznań 1978, s. 74.
- Cytowany tekst odnosi się do II wojny szmalkaldzkiej.
- Marcin Luter uznawał prawo władzy świeckiej do stosowania przemocy.
- W cytowanym fragmencie Marcin Luter dał wyraz poglądom pacyfistycznym.
- W świetle cytowanego tekstu Marcin Luter był zwolennikiem radykalnego nurtu reformacji.
- Marcin Luter potępiał zbrojny bunt przeciwko władzy państwowej.
Przeanalizuj poniższą ilustrację i napisz, do którego postulatu zwolenników reformacji odnosi się jej treść.
Zapoznaj się z opisem ilustracji i napisz, do którego postulatu zwolenników reformacji odnosi się jej treść.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym, a następnie na podstawie jego treści oraz własnej wiedzy wykonaj zamieszczone pod nim polecenia.
2 […] Tak więc Jego Cesarski Majestat, my a także książęta elektorowie, książęta i stany Świętego Cesarstwa nie będziemy żadnego stanu Rzeszy za pomocą gwałtownych czynów prześladować, wyrządzać mu szkody, zwalczać z powodu wyznania augsburskiego, jego nauki, religii i wiary albo inną drogą odrywać lub w przyszłości móc odrywać bez jego zgody, wiedzy i woli od wspomnianego wyznawania religii augsburskiej, wiary, praktyk kościelnych, liturgii i ceremonii, ograniczać w ich księstwach, krajach i władztwach lub z pomocą nakazu czy innej formy uciskać lub dyskryminować. […]
3 Na odwrót stany wyznające religię augsburską poręczają Rzymskiemu Majestatowi Cesarskiemu, nam, książętom elektorom, książętom i innym stanom Świętego Cesarstwa obstającym przy starej religii, duchownym, i świeckim, wraz z ich kapitułami i innymi członkami stanu duchownego bez względu na to, czy i gdzie przenieśliby się lub obrali rezydencję […] wolne pozostawanie przy ich religii, wierze, praktykach kościelnych, liturgii i ceremoniach. […]
10 Żadnemu także stanowi nie wolno przeciągać na swoje wyznanie, odstręczać od praktyk religijnych innego stanu, jak również jego poddanych, wbrew ich zwierzchności brać w ochronę, opiekę czy bronić w […] jakikolwiek sposób. Dań w naszym króla Ferdynanda i Świętego Cesarstwa mieście Rzeszy Augsburgu w dniu 25 września w roku od narodzenia naszego kochanego Pana Chrystusa tysięcznym pięćsetnym pięćdziesiątym piątym, w dwudziestym piątym roku naszego panowania w królestwie rzymskim, w dwudziestym dziewiątym zaś w innych krajach.
Źródło: , [w:] Z. Boras i M. Serwański, Historia powszechna XVI wieku. Teksty źródłowe, Poznań 1978, s. 79–81.
Wskaż poprawne dokończenie zdania. Cytowane źródło to fragment…
- pokoju augsburskiego.
- interim augsburskiego.
- augsburskiego wyznania wiary.
Wskaż, które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Cytowany dokument legalizował wyznanie luterańskie w części państw niemieckich. | □ | □ |
| Cytowany dokument wprowadzał tolerancję religijną dla poddanych. | □ | □ |
| Cytowany dokument utrwalił podział religijny w cesarstwie. | □ | □ |
| Cytowany dokument wprowadzał równouprawnienie wszystkich wyznań. | □ | □ |
Zapoznaj się z fragmentem odezwy do górników z Mansfeld i na podstawie jego treści i własnej wiedzy wskaż autora tekstu, a następnie uzasadnij swój wybór.
Odezwa do górników w MansfeldW Fuldzie w Wielkim Tygodniu zniszczono cztery kolegiaty. Chłopi w Klettgau, Hegau i Schwarzwaldzie już powstali w sile trzech tysięcy, a ich liczba stale rośnie. […]
Teraz więc do czynu, do czynu, do czynu. Nadszedł czas. Nikczemnicy są tchórzliwi jak psy […]. Nie przejmujcie się skomleniem tych bezbożników, którzy będą was po przyjacielsku upraszać, płakać, błagać jak dzieci. Nie oszczędzajcie ich, jak to już Bóg przez Mojżesza nakazał. I nam też to samo polecił. Podnieście po wsiach i miastach ludność, szczególnie górników i innych dobrych chłopców, którzy będą się do tego nadawać. Nie możemy spać już dłużej […]. Chłopi z Eichsfeld załatwili się już z trzema junkrami, krótko mówiąc nie okazali im żadnej łaski. Niech to będzie dla was przykładem. Na was kolej, nadszedł już czas. […]
Do czynu, do czynu, dopóki ogień nie wystygł, niech miecz wasz zanurzy się we krwi.
Pisano w Mühlhausen, roku 1525.
Źródło: Odezwa do górników w Mansfeld, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Reformacja, t. 13, oprac. L. Szczucki, J. Tazbir, Warszawa 1960.
Wskaż autora odezwy.
- Marcin Luter
- Tomasz Kajetan
- Tomasz Münzer
- Filip Melanchton
Określ, czy autor ilustracji był zwolennikiem, czy przeciwnikiem jego wprowadzenia. Uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do ilustracji.
Przeczytaj tekst źródłowy i dokonaj podziału przytoczonych postulatów na społeczne, gospodarcze i religijne. Przyporządkuj im odpowiednie numery paragrafów.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym. Następnie pogrupuj, które z postulatów 1, 3, 4, 5, 8, 10 to postulaty społeczne, które ekonomiczne, a które religijne.
Dwanaście artykułów
[…] Po pierwsze: jest nasza pokorna prośba i żądanie a także nas wszystkich wola i mniemanie, iż my odtąd chcemy mieć władzę i moc, aby cała gmina proboszcza sama wybierała i naznaczała, aby miała też władzę tegoż usuwać, gdyby nie prowadził się należycie. […]
Po trzecie: dotychczas był zwyczaj, że uważano nas za ludzi poddanych, nad czym należy się litować, zważywszy, że Chrystus wszystkich nas Swą drogocenną krwią zbawił i odkupił, tak samo pasterzy, jak i dostojników, nikogo nie wyłączając. Dlatego wynika z Pisma świętego, że jesteśmy wolnymi i przeto chcemy nimi być [naprawdę]. […]
Po czwarte: dotychczas był zwyczaj, że żaden ubogi człowiek nie miał prawa do zwierzyny, ptactwa i ryb w płynącej wodzie nie mógł łowić, co uważamy za całkiem niewłaściwe, niegodziwe i niezgodne ze Słowem Bożym. […]
Po piąte: uskarżamy się także na wyrąb drzewa, ponieważ nasi panowie przywłaszczyli sobie sami wszystkie lasy, i kiedy biedny człowiek czego potrzebuje, musi on wszystko kupować za podwójną cenę. Uważamy więc, iż wszystkie lasy, czy są w rękach duchownych czy świeckich, których oni nie kupili, powinny zostać znowu zwrócone całej gminie. […]
Po ósme: jesteśmy bardzo obciążeni, gdyż wielu [chłopów], którzy trzymają grunty, nie mogą podołać czynszom, które na tych gruntach ciążą […], czynsze te mają być zniżone, aby chłop nie pracował za darmo. […]
Po dziesiąte: skarżymy się, ponieważ niektórzy panowie przywłaszczyli sobie łąki, a również i role, które do gminy należą. Ziemie te chcemy z powrotem przejąć we władanie gminy.
Źródło: Postulaty powstańców chłopskich z 1525 r., [w:] Historia powszechna 1500–1648. Wybór tekstów źródłowych, oprac. S. Cynarski, Kraków 1981, s. 65–67.
Artykuł 5, Artykuł 3, Artykuł 4, Artykuł 8, Artykuł 10, Artykuł 1
| Postulaty społeczne | |
|---|---|
| Postulaty ekonomiczne | |
| Postulaty religijne |
Przeczytaj fragmenty dwóch opracowań historycznych i na ich podstawie wyjaśnij, na czym polegała różnica w ich ocenie obowiązywania zasady cuius regio, eius religio.
Źródło A
Dobra kościelne sekularyzowane przed rozejmem passawskim przyznano protestantom, a jurysdykcja biskupów katolickich w odniesieniu do protestantów została skasowana. Jednym z postanowień pokoju augsburskiego, kryjącym zarazem najwięcej niebezpieczeństw na przyszłość, było ustalenie modus vivendi między obu wyznaniami na zasadzie cuius regio eius religio (czyj kraj, tego religia), dzięki której nie mogło być mowy o żadnej wolności religijnej w Niemczech.
Źródło: Zbigniew Wójcik, , [w:] Historia powszechna. Wiek XVI–XVII, Warszawa 2012, s. 191–192.
Źródło B
Augsburski landfryd znany jest głównie z zasady cuius regio, eius religio – „czyje panowanie, tego wyznanie”. Nie jest to ścisłe. Nie tylko sama formuła jest znacznie późniejsza, ale i w tekście tego dokumentu, i w obowiązującej, sankcjonowanej przez niego, wcześniej, i wynikającej z niego późniejszej praktyce spotyka się od niej wiele wyjątków. […] Po czwarte, dozwala poddanym, którzy wyznają inną religię niż ich zwierzchnik, na emigrację, nie stwierdzając bynajmniej, że inni też muszą przyjąć wyznanie panujące, pozbawiając ich zatem tylko wolności kultu, a nie wolności wyznania. Przeciwnie, z treści tego dokumentu – niezbyt zresztą tu jasno sformułowanego, może celowo – wynika, że uznaje się prawo poddanych do wolności sumienia, natomiast wolność kultu przysługuje tylko stanom Rzeszy.
Źródło: Stanisław Grzybowski, , [w:] Wielka historia świata. Tom 6. Narodziny świata nowożytnego 1453-1605, Warszawa 2005, s. 437–438.
Na podstawie mapy podziel wymienione państwa/kraje niemieckie według wyznania.
Elektorat Brandenburgii, Księstwo Lotaryngii, Arcyksięstwo Austrii, Księstwo Wirtembergii, Księstwo Bawarii, Hrabstwo Hesji, Księstwo Holsztyn, Hrabstwo Tyrolu, Pomorze, Elektorat Saksonii
| Państwa katolickie | |
|---|---|
| Państwa protestanckie |