Sprawdź się
Legiony Polskie we Włoszech utworzono z inicjatywy…
- Józefa Drzewieckiego i Franciszka Kosseckiego.
- gen. Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego.
- gen. Napoleona Bonapartego.
- gen. Józefa Zajączka.
Przeanalizuj mapę przedstawiającą szlak bojowy Legionów Polskich we Włoszech. Wśród podanych niżej wskaż miejsca ich formowania się.
- Bolonia
- Brescia
- Cremona
- Campo Formio
- Ferrara
- Gaeta
- Mantua
- Mediolan
- Rzym
Przestudiuj fragment wspomnień gen. Karola Kniaziewicza. Do fragmentów zamieszczonych w tabeli dopasuj odpowiedni komentarz.
Dał nam przykład Bonaparte… Wspomnienia i relacje żołnierzy polskichZwycięstwa Francuzów, rozkrzewiająca się we Włoszech wolność podsycały nadzieje Polaków, którzy niedawno i wolność i byt polityczny utracili. Rząd francuski, znając Polaków do ojczyzny i wolności przywiązanie, rzucił onej promyk, upoważniając generała Dąbrowskiego do wystawienia we Włoszech dwu legii z Polaków. Dalekie to wprawdzie były widoki, aby służąc Francji, odzyskać byt polityczny ojczyzny, ale dawni wojskowi polscy przekładali walczyć przeciw tym, którzy ją rozszarpali, niż żyć w upokorzeniu na ujarzmionej ziemi. Ten pociąg poprowadził mię do Włoch 1797 roku. Już jedna legia pod dowództwem generała Wielhorskiego wystawiona była, druga się formowała. Zastałem Napoleona w Campoformio, traktat pokoju układającego, który, że się zerwie – podobnym było Przedstawiony mu byłem, po czym rozkazał mi dać komendę pierwszej legii.
Źródło: Dał nam przykład Bonaparte… Wspomnienia i relacje żołnierzy polskich, t. 1, red. komentarze i przypisy R. Bielecki, opr. tekstów A. Tyszka, Kraków 1984, s. 47–48.
Zwycięstwa Francuzów, rozkrzewiająca się we Włoszech wolność podsycały nadzieje Polaków, którzy niedawno i wolność i byt polityczny utracili.
, Dalekie to wprawdzie były widoki, aby służąc Francji, odzyskać byt polityczny ojczyzny […].
, […] dawni wojskowi polscy przekładali walczyć przeciw tym, którzy ją rozszarpali, niż żyć w upokorzeniu na ujarzmionej ziemi.
, Autor krytykuje powody zaciągania się polskich oficerów w szeregi Legionów Polskich we Włoszech., Autor ocenia szanse na utworzenie sił militarnych u boku Francji., Autor krytykuje postawę polskich oficerów.
| Komentarz | Fragment wspomnień generała Karola Kniaziewicza |
|---|---|
Zwycięstwa Francuzów, rozkrzewiająca się we Włoszech wolność podsycały nadzieje Polaków, którzy niedawno i wolność i byt polityczny utracili. |
|
Dalekie to wprawdzie były widoki, aby służąc Francji, odzyskać byt polityczny ojczyzny […]. |
|
[…] dawni wojskowi polscy przekładali walczyć przeciw tym, którzy ją rozszarpali, niż żyć w upokorzeniu na ujarzmionej ziemi. |
Przestudiuj fragment XIX‑wiecznej prozy odnoszącej się do epizodu z dziejów Legionów Polskich we Włoszech. O jakim wydarzeniu jest w niej mowa? Porównaj ją z informacjami zawartymi w legendzie mapy. Następnie spośród podanych niżej odpowiedzi wybierz poprawną.
PopiołyGdy tak w ciszy strudzone wojsko czekało na chwilę wyjścia z przeklętego miejsca, biała kolumna austriacka ukazała się z dala w ulicy. Oficerowie szli równo z nią krokiem chyżym. Zbliżywszy się sformowali szyk w dziwny sposób. Naprzód klinem weszli między artylerię i piechotę polską, a potem wzięli broń do nogi. Nikt z Polaków nie przeszkadzał im ani protestował. Wychodzili z honorami na podstawie kapitulacji jawnie zawartej i odczytanej w szeregach. Drugi jej paragraf wszem wobec głosił, że wojska cisalpińskie, szwajcarskie, polskie i piemonckie będą uważane i traktowane pod każdym względem jak wojska rzeczypospolitej francuskiej. W pewnej chwili na rozkaz Austriacy pochwycili za broń i nastawili ją przeciwko grenadierom, woltyżerom i artylerii. W tejże chwili ze wszystkich zaułków, z dziedzińców, zza murów rzuciła się na nieprzygotowanych piechota olbrzymim tłumem. Wydzierali zdradziecko napadniętym z rąk karabiny, czapki wbijali na oczy albo je zdzierali i wlekli obezwładnionych po bruku. Wiązali ręce powalonym na ziemię. Oficerowie w pierwszej chwili oniemieli z przerażenia. Ale i ich nie oszczędzono. Ujrzeli, jak napadniętym w ciasnych zaułkach żołnierzom i podoficerom zdzierają naramienniki i biją nimi po twarzy, jak szarpią za włosy, kopią nogami, tarzają w błocie ulicznym, wiążą ręce i nogi. Ujrzeli wreszcie, że zdzierają mundury oficerskie z tych, którzy je męstwem w bitwach przed oczyma dwu armii zdobyli, wiążą dłonie do lufy karabina, żeby puszczać przez kije. — Do broni! — rozległ się krzyk. Było już za późno. Kolumna była rozerwana na kilkanaście części, a każda z nich obskoczona. Broń wydarto. […] I na grupę dwudziestu oficerów artylerii zwaliła się masa piechoty austriackiej z nastawionym bagnetem.
Źródło: Stefan Żeromski, Popioły, 1902, s. 120.
- kapitulacja Gaety i i aresztowanie austriackich żołnierzy
- kapitulacja Mantui i aresztowanie polskich legionistów
- walka między Austriakami i Francuzami podczas oblężenia Mantui
Zapoznaj się z danymi liczbowymi zamieszczonymi w poniższym fragmencie tekstu naukowego. Następnie do przedstawionego poniżej wykresu dopasuj odpowiedni podpis.
Europejskie konflikty dyplomatyczneLegiony w 80 procentach rekrutowały się z pojmanych jeńców austriackich, reszta to ochotnicy, głównie z wielkich miast Rzeczypospolitej. W ciągu pierwszych pięciu lat przez Legiony przewinęło się ok. 25 tys. ludzi. Kadra oficerska Legionów w 90 procentach składała się z drobnej szlachty. Już w 1797 roku Legiony osiągnęły 6 do 7 tysięcy ludzi. Była to poważna siła bojowa, jeśli uświadomimy sobie, że Kościuszko miał pod Racławicami 6 tys. ludzi, a gen. Bonaparte podbijał Italię mając ok. 25‑30 tys. żołnierzy.
Źródło: Władysław Zajewski, Europejskie konflikty dyplomatyczne, Kraków 2012, s. 17.
- 1. zestaw danych:
- Dowódcy: Kościuszko (1794)
- : 6000; Podpis osi wartości: Liczba żołnierzy
- 2. zestaw danych:
- Dowódcy: Bonaparte (1797)
- : 27000; Podpis osi wartości: Liczba żołnierzy
- 3. zestaw danych:
- Dowódcy: Dąbrowski (1797)
- : 7000; Podpis osi wartości: Liczba żołnierzy
-
liczba_żołnierzy : Kościuszko (1794)
: 6000
-
liczba_żołnierzy : Bonaparte (1797)
: 27000
-
liczba_żołnierzy : Dąbrowski (1797)
: 7000
Wykres sporządzony na podstawie następującej tabeli:
Kościuszko (1794) | 6000 |
|---|---|
Bonaparte (1797) | 27 000 |
Dąbrowski (1797) | 7000 |
- Skład sił militarnych operujących na Półwyspie Apenińskim w latach 1797–1800
- Siła bojowa Legionów Polskich we Włoszech na tle wybranych przykładów z epoki
- Skład kadry oficerskiej Legionów Polskich we Włoszech
- Siła bojowa Legionów Polskich we Włoszech
- Pochodzenie społeczne rekrutów wchodzących w skład armii napoleońskiej w 1797 r.
- Pochodzenie społeczne legionistów polskich we Włoszech na tle formacji militarnych Tadeusza Kościuszki i Napoleona Bonapartego
Przeanalizuj malarskie przedstawienie bitwy pod Marengo, jakie stworzył w 1802 r. uczestnik starcia – malarz Louis‑François Lejeune. Następnie nanieś na obraz w odpowiednich miejscach podane niżej elementy. Sprawdź, pod czyim dowództwem walczyli w tej bitwie polscy legioniści. Jaką odegrali w niej rolę? Czy zostali oni przedstawieni na obrazie? Czy to obraz realistyczny, czy symboliczny? Oszacuj, która ze stron poniosła większe straty.
Przeanalizuj malarskie przedstawienie bitwy pod Marengo, jakie stworzył w 1802 r. uczestnik starcia – malarz Louis‑François Lejeune. Następnie sprawdź, pod czyim dowództwem walczyli w tej bitwie polscy legioniści. Jaką odegrali w niej rolę? Czy zostali oni przedstawieni na obrazie? Czy to obraz realistyczny, czy symboliczny? Oszacuj, która ze stron poniosła większe straty.
Obraz przedstawia scenę bitewną, Na rozległym polu widać ścierające się ze sobą wojska austriackie i francuskie. Widać piechotę i kawalerię. Nad głowami walczących unoszą się dymy z prochu. Na ziemi widać ciała poległych i rannych żołnierzy.
Zapoznaj się z opisem etapów bitwy pod Marengo. Uzupełnij tekst pojęciami z zakresu historii wojskowości.
Druga faza bitwy miała charakter zupełnie odmienny. Francuzi, którzy przez wiele godzin trwali w rozpaczliwej obronie, po wzmocnieniu 1. obrona, 2. kontruderzenia, 3. odsiecz, 4. rozbiciu, 5. pościg, 6. starcie, 7. odwrotu, 8. odwodów, 9. dywizją, 10. szarża, 11. pogromu, 12. kontrnatarciami Boudeta przeszli do nagłego 1. obrona, 2. kontruderzenia, 3. odsiecz, 4. rozbiciu, 5. pościg, 6. starcie, 7. odwrotu, 8. odwodów, 9. dywizją, 10. szarża, 11. pogromu, 12. kontrnatarciami. Zatrzymało ono i osadziło rozpoczęty przez przeciwnika 1. obrona, 2. kontruderzenia, 3. odsiecz, 4. rozbiciu, 5. pościg, 6. starcie, 7. odwrotu, 8. odwodów, 9. dywizją, 10. szarża, 11. pogromu, 12. kontrnatarciami; został on zarządzony w przekonaniu o całkowitym 1. obrona, 2. kontruderzenia, 3. odsiecz, 4. rozbiciu, 5. pościg, 6. starcie, 7. odwrotu, 8. odwodów, 9. dywizją, 10. szarża, 11. pogromu, 12. kontrnatarciami wojsk Bonapartego. Wejście do bitwy sił przyprowadzonych przez Desaix’go wywołało pierwszy kryzys w szeregach austriackich. Spotęgowała go 1. obrona, 2. kontruderzenia, 3. odsiecz, 4. rozbiciu, 5. pościg, 6. starcie, 7. odwrotu, 8. odwodów, 9. dywizją, 10. szarża, 11. pogromu, 12. kontrnatarciami wykonana przez gen. François Kellermanna, która stała się początkiem 1. obrona, 2. kontruderzenia, 3. odsiecz, 4. rozbiciu, 5. pościg, 6. starcie, 7. odwrotu, 8. odwodów, 9. dywizją, 10. szarża, 11. pogromu, 12. kontrnatarciami wojsk barona Melasa. Bitwę zakończył pościg Francuzów za wojskami austriackimi.
dywizją, odwrotu, szarża, pogromu, odwodów, obrona, starcie, odsiecz, kontruderzenia, pościg, rozbiciu, kontrnatarciami
Bitwa pod Marengo rozegrała się w dwóch fazach. Pierwszą stanowiło właściwe .............................. zakończone klęską Francuzów. W fazie tej kolejne natarcia austriackie doprowadziły stronę francuską do zużycia .............................., wyczerpania w sferze materialnej i moralnej, wreszcie do zarządzenia ............................... Dla Francuzów ta część bitwy miała i charakter obronny, postępy austriackie powstrzymywane były miejscowymi, doraźnymi ............................... Bonaparte starał się za wszelką cenę utrzymać nieprzerwany front w oczekiwaniu na .............................. Desaix’go. Walkę obronną Francuzów można również podzielić na kilka części, w tym starcie straży przedniej na zachód od Marenga, .............................. linii potoku Fontanone, obrona wsi Marengo oraz Castel-Ceriolo i wreszcie odwrót.
Druga faza bitwy miała charakter zupełnie odmienny. Francuzi, którzy przez wiele godzin trwali w rozpaczliwej obronie, po wzmocnieniu .............................. Boudeta przeszli do nagłego ............................... Zatrzymało ono i osadziło rozpoczęty przez przeciwnika ..............................; został on zarządzony w przekonaniu o całkowitym .............................. wojsk Bonapartego. Wejście do bitwy sił przyprowadzonych przez Desaix’go wywołało pierwszy kryzys w szeregach austriackich. Spotęgowała go .............................. wykonana przez gen. François Kellermanna, która stała się początkiem .............................. wojsk barona Melasa. Bitwę zakończył pościg Francuzów za wojskami austriackimi.
Przeczytaj i przeanalizuj fragment mowy Tadeusza Kościuszki skierowanej do polskich legionistów. Następnie wskaż w tekście te fragmenty, w których: zachęca on legionistów do wytrwałości, zdobywania doświadczenia wojskowego i rozwijania umiejętności przydatnych ojczyźnie (kolor czerwony), dzieli się własnymi odczuciami i wspomnieniami (kolor zielony).
22 sierpnia 1798
Bracia żołnierze!{dzieli się wspomnieniami} Najprzykrzejszy był moment życia mego, gdy skutkiem nieszczęśliwych przeznaczeń rozstając się z Wami, nie mogłem oświadczyć Wam wdzięczności narodowej za okazane dowody obywatelstwa i waleczności waszej w obronie kochanej ojczyzny{/dzieli się wspomnieniami},{odniesienie do drugiego tekstu} wydobyty z więzów rosyjskiej niewoli{/odniesienie do drugiego tekstu}, a dziś zupełnie wolny, wam kochani bracia, najczulsze wyrazy dzięków [pisownia oryginalna] i szacunku mego zasyłam. {zachęca legionistów}Niech ten sam duch męstwa i miłości ojczyzny, który was w stronie kraju napełniał, bezprzestannie ożywia; zachowajcie dla nieprzyjaciół ojczystych równą nienawiść{/zachęca legionistów}. Własności wasze stały się ich łupem i oddzielili was od krewnych, żon i dzieci waszych, poczytują was za wygnańców, gotują kajdany i męczarnie dla tych, których by dosiąc mogli. Lecz Żołnierze! Jeżeli wam pod przemocą nieszczęścia ulec przyszło, nie jesteście jeszcze pokonanymi, {dzieli się wspomnieniami}wiem, że pory tylko pomszczenia się za ojczyznę oczekujecie. Niecierpliwość moja w tym razie równą jest waszej{/dzieli się wspomnieniami}. Przyjdzie ta pora żądana i prędzej może, niźli się dziś spodziewacie, dlatego {zachęca legionistów}starajcie się usilnie łożyć czas teraźniejszy na sposobienie się w stanie obrońców ojczyzny, do którego was naród powołał. Zachowajcie prawidła karności i subordynacji wojskowej […]. Trwajcie w nierozerwalnej jedności i przyjaźni z Francuzami i Cisalpinami, których wolności posiłkowymi obrońcami jesteście. Niech każdy z was stara się nabyć umiejętności czytania i pisania rodowitym językiem. Pomnijcie obywatele, że jesteście zawiązkiem siły zbrojnej narodu polskiego
.{/zachęca legionistów}
Przeanalizuj fragment mowy Tadeusza Kościuszki skierowanej do polskich legionistów. Następnie wskaż w tekście te fragmenty, w których: zachęca on legionistów do wytrwałości, zdobywania doświadczenia wojskowego i rozwijania umiejętności przydatnych ojczyźnie, dzieli się własnymi odczuciami i wspomnieniami.
Fragment mowy: „Bracia żołnierze! dzieli się wspomnieniami Najprzykrzejszy był moment życia mego, gdy skutkiem nieszczęśliwych przeznaczeń rozstając się z Wami, nie mogłem oświadczyć Wam wdzięczności narodowej za okazane dowody obywatelstwa i waleczności waszej w obronie kochanej ojczyzny wydobyty z więzów rosyjskiej niewoli, a dziś zupełnie wolny, wam kochani bracia, najczulsze wyrazy dzięków [pisownia oryginalna] i szacunku mego zasyłam. Niech ten sam duch męstwa i miłości ojczyzny, który was w stronie kraju napełniał, bezprzestannie ożywia; zachowajcie dla nieprzyjaciół ojczystych równą nienawiść. Własności wasze stały się ich łupem i oddzielili was od krewnych, żon i dzieci waszych, poczytują was za wygnańców, gotują kajdany i męczarnie dla tych, których by dosiąc mogli. Lecz Żołnierze! Jeżeli wam pod przemocą nieszczęścia ulec przyszło, nie jesteście jeszcze pokonanymi, dzieli się wspomnieniami wiem, że pory tylko pomszczenia się za ojczyznę oczekujecie. Niecierpliwość moja w tym razie równą jest waszej. Przyjdzie ta pora żądana i prędzej może, niźli się dziś spodziewacie, dlatego zachęca legionistów starajcie się usilnie łożyć czas teraźniejszy na sposobienie się w stanie obrońców ojczyzny, do którego was naród powołał. Zachowajcie prawidła karności i subordynacji wojskowej […]. Trwajcie w nierozerwalnej jedności i przyjaźni z Francuzami i Cisalpinami, których wolności posiłkowymi obrońcami jesteście. Niech każdy z was stara się nabyć umiejętności czytania i pisania rodowitym językiem. Pomnijcie obywatele, że jesteście zawiązkiem siły zbrojnej narodu polskiego”.
Zapoznaj się z fragmentem opracowania naukowego, a następnie zaznacz w tekście mowy Kościuszki kolorem niebieskim fragment, w którym odnosi się do opisanych niżej wydarzeń.
Tadeusz Kościuszko w oczach artystów i historykówPo zwolnieniu z więzienia Tadeusz Kościuszko zdecydował się pożegnać cara Pawła I i podziękować mu za obdarzenie wolnością ok. 12 000 Polaków. Bóle uniemożliwiły mu chodzenie, wniesiono więc Naczelnika na krześle […], dzięki temu nie musiał klękać przed carem, aby ucałować zgodnie z ceremonią dłoń władcy. Jak się ubrał […] generał lejtnant wojska polskiego? Nałożył mundur generała armii amerykańskiej.
Źródło: Tadeusz Kościuszko w oczach artystów i historyków, red. E. Biernacka, Warszawa 1995, s. 69.