Sprawdź się
Spośród poniższych kierunków literackich wskaż te, w ramach których tworzył Jan Kasprowicz.
- klasycyzm
- naturalizm
- impresjonizm
- sentymentalizm
- surrealizm
- symbolizm
- postmodernizm
Przyporządkuj tytuły tomów do odpowiedniego etapu twórczości Jana Kasprowicza.
<cite><em>Poezje</em></cite>, <cite><em>Krzak dzikiej róży</em></cite>, <cite><em>Księga ubogich</em></cite>, <cite><em>Ginącemu światu</em></cite>
| naturalizm | |
| symbolizm | |
| katastrofizm | |
| franciszkanizm |
Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz P – jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
| P | F | |
| Wpływy impresjonizmu i symbolizmu nigdy nie współwystępowały ze sobą w utworach Kasprowicza. | □ | □ |
| Autor Dies irae nigdy nie wypracował jednego stylu poetyckiego, lecz całe życie poszukiwał nowych form wyrazu. | □ | □ |
| Główną inspiracją do napisania Hymnów była fascynacja Kasprowicza twórczością ekspresjonistów. | □ | □ |
| Franciszkańskie utwory poety, mimo jednoznacznie optymistycznego wydźwięku, nie są pozbawione melancholii. | □ | □ |
WstępW Hymnach, tak jak w Krzaku dzikiej róży, znaczną rolę odgrywa symbol, ale jest znaczna różnica między symbolem symbolistycznym a symbolem ekspresjonistycznym. Wystarczy zobaczyć, jak to wygląda np. w Dies irae:
[...] w pożarach spokojnego słońca szatańskim chichotem płoną świeże, niezwiędłe róże grzechu i winy! Na ich purpurze osiadł posępny i siny tej Konieczności cień.
(w. 26–32)
Róża jest tu w tym samym stopniu symbolem, co krzak dzikiej róży w innym wierszu Kasprowicza. Nie może być traktowana jedynie jako element metafory, określający grzech i winę. Świadczy przeciw temu jej funkcja w warstwie obrazowej hymnu, gdzie jest ona tego samego typu elementem wizualnym, co „głowa owinięta w cierniową koronę” lub „miliardy krzyży”. Symbol ten jest jednak uwikłany w metafory, które bezpośrednio podsuwają sposób jego odczytania, określają sferę jego zastosowań. Jest to sfera fenomenów psychicznych lub psychiczno‑etycznych. Dzięki temu symbol w ekspresjonizmie jest czytelniejszy niż w symbolizmie. Sens takich symbolów jak krzak dzikiej róży i spróchniała limba w cyklu Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach nie może być dokładnie odcyfrowany bez popadnięcia w dowolność, chociaż nie ma wątpliwości, dzięki stylistyce i obrazowaniu, że mamy do czynienia z symbolami. Uwikłania metaforyczne symbolu róży w Dies irae niejako palcem wskazują na wartość symbolu: „róże grzechu i winy” płoną „szatańskim chichotem”.
Źródło: Jan Józef Lipski, Wstęp, [w:] Jan Kasprowicz, Wybór poezji, oprac. Jan Józef Lipski, Kraków 1990.
Święty Boże, Święty MocnyO Mocny!
Ty się upajasz wielkością stworzenia,
a pośród nas tu głód!
Jak bedłki, tak jarmużu syty ginie lud.
A jako ryczący lew
Szatan po ziemi tej krąży,
na pokolenia
zarzuca zdradną sieć,
w synu na ojca zapalczywość budzi,
wynaturzony gniew,
że syn przed ojcem zamyka swój dom!
Bratu na brata wciska krwawy nóż,
a nasze siostry i żony
na straszny rzuca srom [...].
A my, ten ród potępiony,
krzyże ująwszy w dłonie
i zblakłe w krwawym pochodzie,
trupimi piszczelami znaczone chorągwie,
idziem o głodzie
po tym śmiertelnym wygonie,
w ten znojny,
w ten nieszczęśliwy czas,
w którym konają wieki
i wraz się rodzą nowe
na cięższą jeszcze niedolę –
idziemy, biedną pochyliwszy głowę,
jak ten zsieczony las –
idziemy, a kres tak daleki!Źródło: Jan Kasprowicz, Święty Boże, Święty Mocny, [w:] tegoż, Wybór poezji, oprac. Jan Józef Lipski, Kraków 1990, s. 202–203.
Poszukaj informacji o biografii Jana Kasprowicza i przygotuj się do dyskusji dotyczącej wpływu wydarzeń w życiu osobistym poety na przemiany w jego twórczości.