Sprawdź się
Prekursorami racjonalizmu byli...
- Arystoteles.
- Platon.
- Pyrron.
- Sokrates.
Podstawowym twierdzeniem racjonalizmu platońskiego było uznanie, że...
- do prawdy o ideach można dotrzeć tylko rozumem.
- tylko rozum jest w stanie poznać rzeczywistość empiryczną.
- należy zawiesić sądy o rzeczywistości.
- najważniejsze prawdy dotyczą rzeczywistości empirycznej.
Przyporządkuj racjonalizmowi starożytnemu i średniowiecznemu oraz nowożytnemu ich charakterystyczne cechy.
Przekonanie o istnieniu rzeczywistości obiektywnej., Uznanie, że rozum dociera do rzeczywistości idealnej lub absolutnej., Wątpliwości co do możliwości dotarcia do prawd o świecie., Uznanie, że rozum dociera do prawd subiektywnych., Pogląd o samowystarczalności poznawczej rozumu., Pogląd o rozumności duszy.
| Racjonalizm starożytny i średniowieczny | |
|---|---|
| Racjonalizm nowożytny |
Wypisz trzy cechy wspólne dla racjonalizmu starożytnego, średniowiecznego i nowożytnego.
W czym podobna jest myśl Platona do rozważań Kartezjusza na temat pewności poznania w poniższym fragmencie dialogu Fedon?
FedonA ona (dusza) bodajże wtedy najpiękniej rozumuje, kiedy jej nic z tych rzeczy oczu nie zasłania: ani słuch, ani wzrok, ani ból, ani rozkosz, kiedy się o ile możności sama w sobie skupi.
Źródło: Platon, Fedon, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1988, s. 383–387.
Jakie przekonanie wyraża Kartezjusz w poniższym fragmencie Medytacji o pierwszej filozofii?
Medytacje o pierwszej filozofiiSkoro bowiem już wiem, że samych ciał nie ujmuję właściwie za pomocą zmysłów albo za pomocą zdolności wyobrażania, lecz za pomocą samego rozumu, i że nie dzięki temu się je ujmuje, że się ich dotyka albo że się je widzi, lecz tylko dzięki temu, że się je rozumowo pojmuje, to poznaję jasno, że niczego łatwiej lub oczywiściej ująć nie mogę niż mój umysł własny.
Źródło: Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filozofii, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, Warszawa 1958, s. 139–141.
Uzupełnij luki w tekście interpretującym poniższy fragment Myśli Pascala. Pamiętaj o użyciu poprawnej formy gramatycznej.
Blaise Pascal
Myśli
I równie bezcelowe i niedorzeczne jest, aby rozum żądał od serca udowodnienia pierwszych zasad, nim zgodzi się na nie przystać, jak byłoby niedorzeczne, aby serce – nim zgodzi się je przyjąć – żądało od rozumu czucia wszystkich twierdzeń, które ten udowadnia.
przyjąć (x2), uznać (x2)
Rozum nie jest w stanie .................. pierwszych zasad, zanim je ............, podobnie jak serce nie jest w stanie ............ twierdzeń, które rozum ...................
Uzupełnij luki w notatce syntetyzującej wiedzę o nowożytnym racjonalizmie. Pamiętaj o użyciu poprawnej formy gramatycznej.
zmysły, średniowiecze, pojęcie, rozum, rzeczywistość
Racjonalizm nowożytny, podobnie jak starożytny i .............................., uznał rozum za najważniejsze (narzędzie) poznania. Inaczej jednak niż dawniejsze odmiany racjonalizmu przyjmował, iż ............ jest najwyższą i samodzielną władzą poznawczą. Racjonalizm w znaczeniu epistemologicznym skierowany jest przeciw poznaniu świata za pomocą ................... Przełomowym ustaleniem nowożytnego racjonalizmu było uznanie, że rozum nie dociera do prawd o .............................., ale poznaje tylko ................ – umysłowe odpowiedniki rzeczywistości.